Қара шақшақ
| Қара шақшақ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Saxicola caprata Linnaeus, 1766 | ||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||
|
Pratincola caprata |
Қара ШАҚШАҚ (Saxicola caprata) - басқалардан бүкіл денесінің жылтыр қара реңктілігімен ерекшеленетін шақшақ.
Биологиялық сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Оның тек қана бауырының соңғы бөлігі және қанатының жабын қауырсындар бөлігі ақ түсті. Күйттік жасанудағы ересек аталық міне осындай. Аналығының жоны - қызыл қошқыл, құйрықүсті - қызғылтсары, денесінің астыңғы жағы - сары, тек қана тамағы және бауыры - ақшылдау. Көпшілікке онша таныс емес бұл құс туралы кейбір түсініктер оның қылығын былай сипаттайды: «Қара шақшақ қарама- қарсы реңімен, сондай-ақ бұтаның ұшар басында және таста қонақтау әдетімен өзіне көңіл аудартады. Дауысы - құлақ тұндыратын «шақ-шақ» деген тұрақты дыбыс, оны тасты таспен ұрғандағы үнмен салыстыруға болады. Құс мазасызданып, жүйкесі қозған кезде үш буынды «қуит-шақ-шақ» деген дыбыс шығарады. Аталықтар күйттеу кезеңінде әуеге көтеріліп, құсойнақ жасайды. Олар қанатын дірілдетіп, төмен құлдырайды, бұл кезде көтерілген қанаттан ақ теңбілдер айқын көрінеді, бұдан соң құйрығын баяу тарқатады, қанатын бастан жоғары көтеріп, келесі бұтаға төмендей түседі (Птицы Казахстана. Т. 3. 569- бет). Қара шақшақтың тұқымтоптық өмір сүру дағдысы аз зерттелген.
Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бұл оңтүстіказиялық шақшақ Қазақстанда тек қана оңтүстікте - Қызылқұм шұратын бойлай және Сырдария аңғарын бойлай Қызылордаға дейін кездеседі. Ылғалды шалғындарда және арықтардың жағасын бойлай, соның ішінде елді мекендерде де, тіпті қала шетінде өмір сүреді.Олар Қазақстанда тек қана оңтүстікте - сәуір-мамырдан тамыздың соңына дейін кездеседі.
Дереккөз[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1. Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.
- ↑ BirdLife International Saxicola caprata. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.