Қатысушы:Rampagemaker/зертхана

Науан хазірет асқақ тұлғасымен, ең алғашқы діни ұстаз ретінде халқының ағартушылық жолында

бақытты болашағы үшін күресіп, оны оқу-білімге, жарыққа, дінге шақырып, еліме нұр шашамын

деп талпынған Қараңғы қазақ көзін дінмен тазартып, өмір сәулесіне, тарих сахнасына, заман

тынысына алғаш дінді уағыздап, діни ағартушылық жолда ерен еңбек еткен тарихи тұлғалар да

бар. Солардың бірі – Наурызбай хазірет Таласұлы. Оның көркем образы Сәкен сері Жүнісовтың

«Ақан сері» шығармасында бейнеленген. Ол – өз заманында халқын дінге шақырған, медресе

ашып, қазақтың ұл-қызын оқытуға үлес қосқан, ұлтының арын жоқтаған нағыз азаматы.  Советтік

идеология мен тап өкілдерінің керітартпа кесірлерінен тарихи бағасын ала алмай келді. Біздің

театр сахналарында берілген әдеби пьесалардың кейіпкерлерін зерттеп талдай отыра, олардың

қоғамда жасаған жағымды жаңалықтарын ашатын кез келді. Әдебиет тарихында бір кезде

мадақталған, советтік идеология талабында жазылған шығармаларды түзетіп, қайта жаза

алмаймыз. Бірақ тарихи тұлға мен көркем бейне мәселесінде шындық ашылуы керек. Ол біздің

әдебиетімізде көркем образдар болып табылады.  Мысалы, біз қазір «Ақан серіні» оқитын болсақ,

сондағы Науан хазіретті сол баяғы идеологиямен діншіл, тап жауы етіп көрсеткен екен деп дәл

солай қабылдауымыз керек. «Абай жолын» оқығанда да Құнанбайды сол баяғы кертартпа деп

түсінуіміз керек пе?  Қазақ әдебиетіндегі тарихи тұлғаларды танытудағы ірі шығармалардың бірі

сал-сері, діни қайраткерлер, қоғам зиялыларына арналған туындылар қатарын жатқызуға болады.

Әрине алдымен ойымызға Ақан сері, Балуан шолақ, Мәдилер оралатыны анық. Ендеше Сәкен сері

Жүнісовтың «Ақан сері» романы, алаш зиялыларының Ақан сері жайлы пікірлері, Ғ.

Мүсіреповтың «Ақан сері – Ақтоқты» пьесалары оқырман қауымға жақсы таныс. Бұл

шығармаларда да советтік құрсаудың тұсауында қалып, көркем шығарма бойындағы тарихи

тұлғалардың көркем бейнелері толық дәрежеде тиісті бағасын алды деп айта алмаймыз. Жоғары да

айтқандай советтік идеология саясаты хандар мен сұлтандарды, би-шешендерді, сал-серілерді,

діни қайраткерлерімізді халық санасынан ұмыт қылдыруды көздеді. Сондай тарихи тұлғаның бірі

– Науан хазірет.  Науан хазіреттің бейнесі қазақ әдебиетінің тағы бір классигі Ғ. Мүсіреповтың

«Ақан сері – Ақтоқты» пьесасында, сондай-ақ жазушымыз С. Жүнісовтың «Ақан сері» атты

дилогиясында да орын тапқан. Өкінішке қарай, осы басылымдарда сол кезден солақай саясат пен

большевиктік идеологияның салқын талабына сәйкес Науан хазірет халық арасында қара түнек

сепкен реакцияшыл молла ретінде сипатталған. Дей тұрғанмен Науан хазірет оның замандас-

тұстастары Ақан сері, Әлихан Бөкейханов, Мәмбетәлі Сердалин, т. б. пікірлерінде ерекше тұлға,

қоғам қайраткері, ғұлама ұстаз, имандылық иесі ретінде көрінеді. Халқымыздың жадында да дәл

осындай тарихи тұлға ретінде сақталуда.

Дереккөз: http://e-history.kz/kz/publications/view/1311

© e-history.kz