Қойлықтың кесенелері

Қазба XII ғ. соңы - XIII ғ. басында тұрғызылған қаланың солтүстік-шығыс қақпасы тұсынан басталды. Қабырғаларының бөліктері, күйдірілген шаршы кірпіштен қаланған бұрыштық колоннаның негізі және еденнің кірпіштен қаланған жекелеген бөліктері сақталған. Сақталған қабырға бөліктерінің қалыңдығы - 0,6 м, ұзындығы - 1,3 м, кесененің диаметрі 1 м шамасындағы (сылақсыз, өрнек детальдарынсыз, кірпіш өрімінің ені) бұрыштың колоннаның негізіне жалғасады. Күйдірілген шаршы кірпіш құрылымының 70 см дейінгі биіктігі сақталған.

Қойлық кесенелері - негізгі қасбеті көрнекті күмбезді кесенелерге жатады. Қасбеттік кесене - бұл негізгі кіру жағы бар ғимарат, портал сияқты безендірілген, басқа қасбеттерден ерекше сәнді және кейде, портал-пештак сияқты, олардан көтеріңкі болады. Бұл бір ғана негізгі жағынан келуге есептелген кесенелер.

Кесенелерден мұсылман ғұрпымен жерленген алты қабір табылды. Исламның қағидаларына сәйкес, қабірге заттар салынбайды, бірақ ережеден ауытқу кездеседі. Бір қабірде әйелдің қаңқасынан алтын әшекейлер: екі жүзік, сырға, іші бос шариктерден салпыншақтар, сондай-ақ бирюза мен бисер әшекейлер табылған. Әшекейлер, сондай-ақ мәйіттің сүйегі оралған бай жібек савандардың жақсы сақталған көлемді үзіктері, жерленген орынның өзі де (қасбеті күйдірілген сарысаздан ойып жасалған белдеумен әшекейленген басты кесененің жаны) жерленгендердің әлеуметтік жағдайының жоғарылығын білдіреді. Зираттың құрылысы былай орналасқан: оның қабырғалары жуан, 20 см дейін және одан астам, бөрененің екі бөлікке араланған ағаш кеспелтектерімен нығайтылған. Мәйіттер бөренеге сүйенген жалпақ ағаш тақтайға жатңызылған. Олардың үстінен жалпақ жұқа тақтайлар төселіп, сонан соң көлденең бөренелер қатарымен жабылған. Жоғары беттігі мөлшері 36x18x9 см, өңделмеген кірпішпен қаланған, оның үстінен қой сүйектерінің сынығы табылған. Зират беті еден беттігі деңгейінде, мөлшері 26x26x12x5 см, күйдірілген кірпішпен «шырша» тәрізді қаланған, олар ганч қоспасымен сыланып, әктаспен әктелген.

Кесене қасбеттері таңталармен қапталған. Жиналған күйдірілген сары саз сынықтары эпиграфикалық және өсімдікті өрнектермен әшекейленген, бұл Үзгендегі (1186-1187 жж.) оңтүстік кесененің қаптамасына ұқсас.

Батыс кесене ханака тәрізді, тағы бір діни ғимараттың қалдығына тікелей жалғасады. Ханаканың негізгі қызметі - дәруіш-сопылардың мекені, олардың тіршілік ерекшеліктеріне сәйкес жабдықталған. Бұлар орталыққа жоспарланған ықшам жайлар. Айрықша салт-жораларды жүргізуге арналған орталық залдың болуы міндетті. Кейде олардың бұрыштарға тұрғын және шаруашылық бөлмелерін орналастыратын айқас жоспары да болған.

Қойлықтағы ханака орталықтас жоспармен салынған. Орталық айқастәріздес залдың төрт жағынан ашық жайлар (5x6 м) орналасқан. Құрылыстың тікбұрышты ішкі кеңістігінің төрт бұрышында үш бөлмеден орналасқан: шаршы пішінді бұрыштық (5x5,5 м) және шаршы пішінді бөлмеге екі жағынан жалғасатын екі тікбұрышты (3,5x5,5 м) бөлме.

Аула шатырмен жабылған, оған шатыр арқалығын ұстап түрған бағаналардың негізі - төрт үлкен текше пішінді тас дәлел болады.