Қол гранаттары
Жарықшақты қол гранаттары жақын ұрыстағы (шабуылда, оқпанда, жертөледе, елді мекендерде, орманда, тауда және т.б.) қарсыласытың тір үшін жарықшақтарымен жоюға арналған.
Қазақстан армиясының қарулануында:
- РГД-5 қол гранаты;
- РГН және РГО-қол гранаты;
- Ф-1 қол гранаты бар.
Гранаттар жарықшақтарының ұшу қашықтығына байланысты: шабуылдығы және қорғаныстағы болып бөлінеді. РГД-5 және РГН-шабуылдағы, Ф-1 мен РГО -қорғаныстағы гранаттарға жатады.
Қол гранаттарының арнаулы және ұрыстық қасиеті[өңдеу | қайнарын өңдеу]
РГД-5 жарықшақты қол гранаты - арақашықтықта әрекет ететін гранат, ол қарсыластың шабуылда және қорғаныста тірі күшін жоюға арналған. Гранат лақтыру таяу ретте қимыл жасауда және сауытты транспортерде (автомобильдерде) әр түрлі жағдайда жүзеге асырылады.
Гранат жарықшақтарының қиртқыш радиусы 25 м-ге жуық. Гранатты лақтырудың қшықтығы—40--50м.
Жабдықталған гранаттың массасы --- 310 г.
Тұтандырғыш бәсеңдеткішінің жану уақыты—3,2--4,2 с.
Гранаттың құрылысы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
РГД-5 жарықшақты қол гранаты тұтандырғышқа арналған түтігі бар корпустан, жарылатын зарядтан және тұтандырғыштан тұрады.
Гранат корпусы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гранат корпусы жарылатын зарядын тұтандырғышқа арналған түтікті орналастыру үшін, сондай-ақ гранат жарылуы кезінде жарықшақтар жасалуына қызмет етеді. Ол екі бөліктен (жоғарғы және төменгі) тұрады.
Корпустың жоғарғы бөлігі қалпақша деп аталатын сытқы қабықтан және қалпақшаның қосымша бетіннен тұрады. Жоғарғы манжет көмгі арқылы тұтандырғышқа арналған түтікше жалғастырылған. Түтікше гранатқа тұтандырғышты жалғастыру және корпустағы жарылатын зарядтағы герметизациялау үшін қолданылады.
Түтікті ластанудан сақтау үшін оған пластикалық тығын бұрап кіргізіледі. Гранат лақтыруға дайындауға тығын орнына түтікке тұтандырғыш бұрап кіргізіледі.
Корпустың төменгі бөлігі табан деп аталатын сыртқы қабықтан және табанның қосымша бетінен тұрады.
Жарылатын заряд[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жарылатын заряд корпусты толтырады және оның жарықшақтар мен жарылуына арналған.
Гранат тұтандырғышы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гранат тұтандырғышы (жаңғыртылған қол гранатының үйлестірілген тұтандырғышы)(ЖКГҮТ) жарылатын заряд жарылуына арналған. Ол соққы механизмі мен тұтандырғыштан тұрады.
Соққы механизмі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Соққы механизмі тұтандырғыштың капсюль-оталғышының тұтануына қызмет етеді. Ол соққы механизм түтігінен, жалғастырушы тығыннан, бағыттаушы шайбадан, ұрыстық серпеден, соққыштан, соққыш, шайбасынан, ағытқыш иінтірек (рычаг) пен сақиналы сақтандыратын мұрындықтан тұрады. Соққы механизм түтігі тұтандырғыштың барлық бөлшектерін жинауда негіз болып табылады. Жалғастырғыш тығын тұтандырғышты гранат корпусымен жалғастыруға арналған. Ол соққы механизм тетігінің төменгі жағына кейгізілген.
Бағыттаушы шайба ұрыстық серіппенің жоғарғы ұшына арналған тіреу болып табыладыжәне ол соққы жылжуын бағыттайды.
Ол соққы механизм түтігінің жоғарғы бөлігінде бекітілген.
Ұрыстық серіппе капсюль-оталғышқа қыстыруға қажетті энергияны соққышқа хабарлау үшін арналған. Ол соққықа кигізілген және өзінің жоғарғы ұшымен бағыттаушы шайбаға, ал төменгі ұшымен соққыш шайбасына тіреледі.
Соққыш[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Соққыш капсюл-оталғышты тұтандырып, қыстыруға арналған. Соққыш шайбасы соққыштың төменгі ұшына кигізіледі де, ұрыстық серіппенің төменгі ұшына тіреу болып табылады.
Ағытқыш иінтірек[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ағытқыш иінтірек соққышты қайырылған жағдайда ұстап тұруға арналған. Соққы механизм түтігінде ағытқыш иінтіректің құлақша саңылауынан және соққы механизм түтігінің қабырғаларынан өтеді. Онда оны жұлып алатын сақина бар.
Өздігінен тұтандырғыш[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Өздігінен тұтандырғыш гранаттағы зарядтың жарылуына арналған. Ол баяулатқыш тығынан, капсюль-оталғыштан, баяулаьқыштан және капсюл-детонатордан тұрады.
Баяулатқыш тығынының жоғарғы жағында соққы механизм түтігімен жалғастыратын ойма және капсюль-оталғышқа арналған ұя, ішінде - баяулатқыш орнатылған арна, сыртында - капсюль- детанатор оқсауытын жалғастыруға арналған тесік бар.
Капсюль-оталғыш баяулатқышты тұтандыруға арналған.
Баяулатқыш капсюль оталғыштан капсюль-детонаторға от сәулесін береді. Ол престелген газы аз құрамнан тұрады.
Капсюль-детонатор гранаттағы жарылатын заряд жарылуына арналған. Ол оқ баяулатқыш тығының төменгі бөлігі сауытта орналастырылған.
Тұтандырғыштар әр қашан ұрыстық жағдайда болады. Тұтандырғышты бөлшектеп, соққы механизмі жұмысын тексеруге қатаң тыйым салынады.
Гранатты лақтыру кезіндегі оның бөліктері мен механизмдерінің жұмысы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гранатты лақтыру алдында оны - сөмкеден алып, түтіктен тығынын бұрап шығарып, оның орнына тұтандырғышты соңына дейін бұрап салу керек. Тұтандырғыш соққы механизм бөлшектері мынадай жағдайда орналасады: Соққыш қайырылып, соққы механизм түтігі сақтандыратын мұрындық ұшы бөлінген және тұтандырғышты мықты ұстап тұрады.
Гранатты лақтыру үшін оның ағытқыш иінтірегін саусақтармен гранат корпусына қыса ұстап тұрып қолға алу керек.
Иінтіректі жібермей сақтандырғыш мұрындықты жұлып алып, гранатты нысынаға лақтырамыз. Мұрындықты жұлып алғаннан моң, тұтандырғыш бөлшек орны өзгермейді, соққыш қайырма жағдайда соққыш механизм түтігі жалғастырудан босатылып, бірақ оған саусақтарымен қыса ұсталынып, ағытқыш иінтірекпен ұстап тұралады. Гранатты лақтыру кезінде ағытқыш иінтірек гранаттан бөлініп, соққышты босатады. Соққыш ұрыстың серіппе әсерінен капсюль-оталғыштан баяулатқышты тұтандырады. От жалыны капсюль-детонаторға беріледі.
Капсюль-детонатор жарылып, гранаттың зарядын жарады. Гранат корпусы жарылады да корпус және тұтандырғыш жарқшақтары жан-жаққа шашырайды.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану -математика бағытындағы 10- сыныбына арналған оқулық Алғашқы Әскери Дайындық