Қопарылыс толқыны

Қопарылыс толқыны - қопарылыс кезінде пайда болатын соққы толқын; қопарылыс көзінен таралып, ортаның (газ тәрізді, сұйық немесе қатты) тепе-теңдік күйінің аз уақыттық бұзылу процесі. Қопарылыстан пайда болған газдың қысымы қопарылыс болып өткен ортаны үлкен жылдамдықпен қозғалтады. Сондай-ақ, бұл қысым жан-жаққа лезде таралуынан, қопарылыс толқыны қамтитын кеңістік ұлғаяды. Қопарылыс толқыны қамтыған ортаның осылайша жылжуынан пайда болатын соққы толқын дыбыстың таралу жылдамдығынан шапшаң таралады.

Толқынның қарқынды шебі қопарылыс ошағынан біршама қашықтықта бәсеңдеп, оның таралу жылдамдығы дыбыстікіне теңеледі (кернеу толқыны), әрі қарай алыстаған сайын толқын гармониялық тербеліс (серпінді не сейсмикалық толқын) сипат алады. Егер қопарылыс жасалған орта біртекті болмаса, онда қопарылыс толқынының қалыптасуы мен таралуы қиындайды. Ортаның механикалық қасиеттері секірмелі түрде өзгеретін жағдайда, оларда қопарылыс толқынының шағылуы және сынуы болады. Қопарылыс толқыны бойынша атмосфера қабаты мен жер қыртысының құрылымы, қазба байлықтың түрі, орналасқан тереңдігі, алып жатқан көлемі, т.б. зерттеледі.