Қызылеспе полиметалл кен орны
Қызылеспе полиметалл кен орны - Қарағанды облысындағы Мойынты темір жолы стансасының солтүстік-шығысында 45 км жерде. 1834-1918 жылдары шет елдік кәсіпорындар геологиялық қазу жұмыстарын жүргізген. Қызылеспе полиметалл кенінің геологиясы 1919-1950 жылдары зерттелген.
Геологиялық құрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кен алаңы кембрий-ордовиктің карбонатты, силурдың жанартаутекті-шөгінді және девонның жанартаутекті жыныстарынан құралған. Мұнда Қызылеспе массивіне жататын жоғары карбонның аляскит граниті, ірі денелі калий шпатты гранит, дайкалар бар. Олардың жапсарындағы скарндарда мырыш-қорғасын кентастары көптеп кездеседі.
Жатыс сипаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кен орнындағы минералдану процесі темірлі, сирек металды және полиметалды кендер болып бөлінеді. Мұндағы тотығу белдемін қайтадан байыған және алғашқы сульфидтік белдем деп екіге бөлуге болады. Кен денесінің сульфидтермен алғашқы және одан кейінгі баю белдемдері жер бетінен төмен қарай 20-30 м тереңдікке кетеді. Мұнда карбонат, қорғасын, мырыш және мыс карбонаттары, лимонит, псиломелан, вульфенит, хризоколла, опал, халцедон кездеседі.
Минералдары, құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кенді құрайтын басты минералдар - церуссит және смитсионит. Сульфидтермен қайта байыған белдемде халькозин, ковеллин, борнит, халькопирит бар. Алғашқы сульфидті кенді ұсақ (0,2 — 2 мм) және ірі (1 см) агрегатты галенит, сфалерит, пирит, халькопирит, арсенопирит, құлпырмалы кендер, аргентит, висмутин, станнин, тетраэдрит, касситерит құрайды. Ал, желі минералдары: кварц, кальцит, серицит, хлорит, аксинит. Кендегі қосалқы элементтер — күміс, кадмий, индий, висмут, қалайы, галлий, германий.[1][2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, I том