Қызыл алма (фильм)
| Қызыл алма | |
 | |
| Жанры |
Мелодрама |
|---|---|
| Режиссёрі |
Толомуш Өкеев |
| Сценарийдің авторы |
Эльга Лындина, Толомуш Өкеев, Шыңғыс Айтматов |
| Басты рөлдерде |
Сүйменқұл Чокморов |
| Композиторы |
Шандор Каллош |
| Кинокомпания |
Қырғызфильм |
| Ұзақтығы |
78 минут |
| Мемлекет | |
| Тілі | |
| Шыққан жылы | |
Қызыл алма — 1975 жылы "Қырғызфильм" студиясында түсірілген режиссер Толомуш Өкеевтің фильмі. Тұсаукесері 1976 жылы 9 наурызда болды. Сценариін жазғандар — Эльга Лындина, Толомуш Өкеев, Шыңғыс Айтматов, оператор — Константин Орозалиев, композитор — Шандор Каллош.
Сюжеті[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қырғыздың қарапайым жігіті Темір жастық шағында Фрунзеде әдемі қызды жолықтырады. Оған сырттай ғашық боп қалады. Онымен ешқашан сөйлескен емес. Қыз күнде орталық кітапханаға барып, бос уақытын кітап оқумен өткізеді. Темір сол қызды көруге бола кітап оқымаса да, кітапханаға барып жүреді. Қыз кітапханадан шыққан кезде бұл да артынан ере шығып, ол қызды үйіне дейін бақылап барады.
Жолдастарымен бірге баққа жұмысқа барғанда Темір жалғыз ғана қызыл, әдемі алманы тауып алады да, оны ешкімге көрсетпей, әлгі бейтаныс қызға беру үшін сақтап жүреді. Фильмнің бір көрінісінде амалын тауып, алманы қызға сыйлайды да. Бірақ ұзақ тілдесе алмайды. Қыз анадайдан өзінің танысын көріп қалып, бұған асығыс алғысын айтып, сонда кетіп қалады. Қызды әлгі танысынан қызғанған Темір мәңгіріп, ол қыздан үмітін мәңгіге үзеді.
Темір ол қызды ешқашан есінен шығармайды, үнемі ойлап жүреді. Бірақ ол қызды содан соң қайта жолықтырмайды. Кейін үйленіп, үйлі-баранды болған соң, бір күні қызы Анарды алма баққа ертіп апарып, өзі сурет салуға кіріседі. Күздің соңғы күндері болатын. Алма бақты аралап, ойнап жүрген Анар алма бақта жалғыз қалған қып-қызыл алманы тауып алады да, әкесіне әкеп береді. Темір де баяғы қызыл алманы дәл осы бақтан тауып алған болатын.
Рөлдерде[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Гүлсара Әжібекова — Сабира
- Сүйменкұл Чокморов — Темір
- Анара Махекадирова — Анар
- Тәттібүбү Турсунбаева — бейтаныс қыз
- Алиман Джангорозова
Басқа да деректер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Фильмнің сценариі Шыңғыс Айтматовтың осы аттас әңгімесінің желісімен жазылған. Бұл жайлы жазушының өзі былай деген.
- Бұл жаңа әңгімемді Зейнолла Қабдоловқа арнағаным тегін емес. Біріншіден, Зейнолла — менің ең көңілдес достарымның бірі; екіншіден, «Қызыл алманы» жазуға Зейнолла себепкер болды; бұл әңгімені бой жеткізген оның «көз ақысы» бар. Мұның қысқаша тарихы мынадай. Алматының тау жағында, санаторийде бірге демалып, әрқайсымыз өз жазу-сызуларымызбен әлек боп жүрдік. Бір күні түскі тамақ тұсында десертке деп, стол үстіне алма қойылды. Маған тиген алма өте көркем қызыл алма екен. Алманы қарап отырып, менің есіме институтта оқыған бір жолдасымның оқиғасы түсті де, мен оны әшейін күлдірмекке Зейноллаға айтып бердім. Сөйтсем «Өй, сен неге күлесің? Бәлі, мұның не күлкісі бар. Сен мұны жаз, жазуың керек!» деді Зейнолла. Содан бастап, әрбір кездескен сайын, Зейнолла «Қызыл алманы» қашан бересің деп сұрайды. «Қызыл алма» есімнен кетпей қойды, сен оны ертерек жазсаң, қазақшаға өзім аударар едім деп, асықтырып жүрді. Ақыры, тілектес досымның тапсырмасын қолдан келгенінше орындап, жазып бітіргенім осы ғой. Ал енді мұны айтып отырғаным, кітап оқушылар шығарманың түйіні қалайша басталады, шығарма қайтіп туады деп көп сұрасады. Оның жолы өте көп, өте күрделі. Кейде, міне, осы сияқты, досыңның тілектестігі арқылы шығарма жазылады екен. Бұған менің өзімнің де таңым бар...
Кино мен повестің арасында айырмашылық көп. Мәселен, кинодағы көп эпизодтар, Темірдің әйелімен бірге тойға баруы, Қызы Анар екеуінің теледидар тамашалауы, Темірдің суретші шеберханасындағы өз жұмысымен айналысуы әңгімеде жоқ. Сондай-ақ, бейтаныс қызға алманы апарып бергендегі жәйт әңгімедегіден басқаша сипатталған.