Қызыл таң маталар үйі
| Қызыл таң маталар үйі | |
 | |
| Бұрынғы атауы |
Верный сауда үйі |
|---|---|
| Жалпы мәлімет | |
| Статусы |
Республикалық маңызы бар сәулет ескерткіші |
| Мекен жайы | |
| Орналасқан қала | |
| Құрылысы басталды |
1896 ж. |
| Құрылысы аяқталды |
1912 ж. |
| Жөнделген уақыты |
1979-1980 жж. |
| Ғимараттың ішкі ауданы |
1450 м2 |
| Дизайны мен құрылымы | |
| Сәулетшісі | |
| Картада орналасуы | |
|
| |
Координаттар: 43°15′45″ с. е. 76°57′01″ ш. б. / 43.26250° с. е. 76.95028° ш. б. (G) (O) (Я)
Қызыл таң маталар үйі – Алматы қаласының республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енген қала құрылысы және сәулет түріне жататын тарихи нысан.
Құрылыс кезеңі, сәулетшісі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Нысан 1912 жылы салынған, авторы – атақты верныйлық сәулетші және инженер А.П. Зенков.
Тарихи дерек, сипаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ертеректе саудагер И. Ғабдуалиевтер отбасының сауда үйі ретінде танымал, қазіргі "Қызыл таң" маталар үйі ХІХ-ХХ ғасырлар тоғысындағы сәулет өнерінің қызықты ескерткіштерінің бірі.
1896 жылы қаладағы ең бай саудагерлер Ғабдуалиевтер отбасының тапсырысы бойынша бұл үйдің жоспарын қала құрылысы саласындағы маман – П. Гурдэ бастаған болатын. Бірақ бірнеше себептермен құрылыс жұмыстары кейінге қалдырылып, соңынан мүлдем тоқтатылған. 1912 жылы А. П. Зенков қайта жоспарлауды жүргізіп, ғимаратты қайта салды.
Ғимарат созылған Г әрпі пішіндес, орталық қасбеті бар бір қабатты құрылыс болып келеді. Ғимараттың жалпы ауданы 1450 шаршы метр. Бас кіреберістің үстінде қабыршақты жабыны мен кішігірім сүмбісі бар көлемді төртжақты күмбез орнатылған. Құрылыстың орталығындағы және жандарындағы қасбеттері үйлесімді жапсырмамен, ағаштан ойып жасалған терезе жақтаулары мен шіжерлі жиектермен көркемделген. 1931 жылы ғимарат мемлекет қарамағына беріліп, ол жерде "Торгсин" дүкені ашылған болатын.
Өткен ғасырдың 80-жылдары бұл тарихи ғимарат толықтай жөндеуден өтіп, бұл жерде қала мен аймақтағы ең үлкен маталар дүкені ашылды. Оның жаңа "Қызыл таң" деген атауы өзіндік брендке айналды. 2009 жылы кең жайылған өрт салдарынан шатыр мен қойма бөлмелері бар қосымша құрылыс толық дерлік жанып кетті. Келесі жылдары ғимарат мен дүкен толығымен қалпына келтірілді.
Қазір ол бұрынғыдай өте танымал маталар үйі.[1]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақстанның тарихи-мәдени нысандарының және жаппай зиярат ету орындарының альбомы/ ; ҚР Мәдениет және спорт министрлігі, Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты ; [жоба авторы Т. Бекбергенов ; бас ред. А. Р. Хазбулатов]... – Астана : [б. ж.], 2018. - 495 б., суретті; . – Библиогр.: 490 б. . – 100 дана – ISBN 978-9961-23-485-9