Қызыл қабырға ескерткіші
«Қызыл қабырға» – (орыс. Красная стена) (басқаша Ату немесе Қызыл қабырға) Қостанай қаласында орналасқан 1918-19 жылдары қызыл әскерлерді, партия және кеңес қызметкерлері атылған жер. Тарихи-революциялық ескерткіш, Азамат соғысы кезіңдегі оқиғалардың куәсі.[1]
Ескерткіштің сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1918 жылы орнатылды. Қостанай қаласында Алтынсарин көшесі, 115 мекен-жайында орналасқан. Орналасу координатасы 53°12'49"N 63°38'4"E. Қызыл қабырға кәдімгі сазды кірпіштен қаланған. Қабырға өлшемі ұзындығы - 20,6 м, биіктігі - 4,5 м, қабырға тереңдігі - 0,6 м. Қабырғаның жоғарғы жағында оқ іздері көрініп тұр. Мемориалды тақтадағы жазуда «Осы қабырғада 1919 жылдың сәуірінде Колчак жәбірлеушілері Қостанай қаласы мен Қостанай уездінің қызыл әскерлер мен қызыл партизандарын, партия және кеңес қызметкерлерін атуды өткізді.»- делінген. [2]
Тарихтан естелік[өңдеу | қайнарын өңдеу]
«10 сәуір түні колчак жәбірлеушілерінің жазалауы басталды. Тұтқындалған партизандарды, бейбіт азаматтарды, партизандарға көмек көрсеткен күдіктілерді Халықтық үйінің алдында, орыс-қырғыз училищесінің алдында атылды. Адамдарды қой отары секілді айдап, қабырғаға тақап атты. Өлтірілген және атылған партизандардың мүрделері екі жеті бойы зират алаңына тасылды. Қаланың және жақын жерде орналасқан село тұрғындары ұзын, терең зират қазды. Жылаған дауыстар мен айғайлар алаңда естіліп тұрды, әкелер, аналар, әйелдер өздерінің туғандары мен жақындарын іздеп табатын. Мүрделерді алаңнан алып кетуге рұқсат берілген жоқ, туысқандары мүрделерді жеке жерлеу үшін кейде түнде алып кететін. Екі жетіден кейін, алаңда мүрделердің сасық иісі шыққанда ғана өлтірілеген және атылған партизандарды жерлеу аяқталды. Қаланың тұнжырап тұрған тыныштығын күнде туысқандар зиратының басында жылаған әйелдердің дауысы бұзатын».[3]