Қымыран

Қымыран — сүттен ашытылып жасалған сұйық тамақ — айранның бір түрі немесе түйенің шұбаты мен сиыр сүтінің араласы. Қазақ тілінде «қырсыққанда қымыран іриді» деген мәтел бар. Егер қымыранның бастапқы мағынасы осындай болса, оның іруі заңды. Бірақ оңай іритін затты, қазақтың сөз саптаудағы дәстүрі бойынша, қырсықтың сипатына сай деп ұғынып, идиома ішіне кіргізе қоймаса керек еді. Сондықтан да «қымыран» — құрамы жағынан басқа бір сұйық тағам болуы керек деген ой туады. Бұл ойдың онша оқшау еместігіне тува тілінің дерегі куә: хымыраан — өте қою емес, болмашы ғана сүтпен ағартылған сұйық шай. Ой елегінен өткізе бағдарласақ, шайдың іри қоюының өзі екі талай. Осы себептен де асқынған қырсықты бейнелеуге сүттен жасалған сусыннан гөрі, іри қоймайтын шайдың балама ретінде алынуы нанымды.