Қызыр хан
| Қызыр хан | ||
 Қызыр хан Русь жылнамаларында | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 1360 — 1361 | ||
| Ізашары | Наурыз хан | |
| Ізбасары | Темір Қожа хан | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | Ислам | |
| Дүниеге келуі | белгісіз | |
| Қайтыс болуы | 1361 | |
| Династия | Орда Ежен әулеті | |
| Әкесі | Сасы Бұқа | |
өңдеу  |
||
Қызыр хан (? - 1361) — Алтын Орданың 1360—1361 жылдары билік еткен ханы, Сасы Бұқаның ұлы. Қызыр хан Орда Ежен әулетінен шыққан тұңғыш алтынордалық хан болды.[1]
Басқаруы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қызыр «Ескендір Анонимінде» Алтын Орданың сол қанатының ханы Сасы Бұқаның ұлы деп көрсетілген.[2] 1359 жыл ол өзін Гүлстанда хан деп жариялады. 1360 жылы Наурыз ханның иеліктеріне басып кіріп, орда ақсүйектерімен құпия келіссөздер жүргізе бастады. Нәтижесінде олар Наурызды Қызырға ұстап берді. Қызыр Наурыз ханды, оның әйелі Тайдула мен Наурыздың ордалық серіктерін қырып тастады.[3] «Ескендір Анонимінің» хабарлауынша, Қызыр бір жылдай билік еткен. Русьтағы болып жатқан істерге Қызыр араласып отырды. Руське елші жіберіп, мәскеу кнәзі Дмитрий Ивановичты өзіне шақырған. Дмитриймен қоса, Қызырдың сарайында Андрей Константинович Суздальский інісімен, Константин Васильевич (ростов кнәзі) және Михаил Ярославский болған. Ұлан-ғайыр аумақты басқарған (оның дәлелі ол Гүлістан, Жаңа Сарайда, Хорезмде және Азақта теңге соқтырған). Хандықты басқаруда темірдей тәртіпке арқа сүйеген. Қанша шаралар жасаса да үлкен ұлы Темір Қожа ұйымдастырған сарай төңкерісі нәтижесінде қаза болды.
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| ||||||
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Qipchaq Khanate // Dynasties of the World — Oxford University Press.
- ↑ E.g., Safargaliev 1960: 114.
- ↑ Judin 1992: 109, 112–113; Howorth 1880: 195–197; Safargaliev 1960: 114; Gaev 2002: 18–19; Počekaev 2010: 147–148.