Құммен сурет салу өнері

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Құммен сурет салу (ағылш. sand art, sand animation) - құмды өнер,құмды анимация ) – бейнелеу өнерінің ерекше әрі жаңаша бағыты. Бастапқы кезеңде бұл өнер түрі мултьфильмдердің, анимациялық фильмдердің сюжетін жасауда кең қолданылған. Осы өнерді игерем деуші адам үшін ең бастысы – шеберлік. Себебі суретшіден тек әйнек бетіне бейнелерді түсіріп қана қоймай, құмды сезіне білу қабілеті талап етіледі. Құммен сурет салу өнерінің тарихы ХХ ғасырдың 70-жылдары АҚШ-та бастау алды. Бұл өнердің пайда болуына себепші болған, сонымен қатар құмды анимацияны мультипликацияға енгізген америкалық режиссер Кэролайн Лиф (Caroline Leaf) болды. Оның 1969 жылы «Құм немесе Питер мен қасқыр» атты бірінші құмды фильмі (С.Прокофьеваның әуеніне сүйемелдене отырып) жарық көрді. Осылайша, Кэролайн Лиф мұны дипломдық жұмысы ретінде қорғаған. Алайда жас аниматордың бұл еңбегін ешкім елемеген. Тек 1974 жылы жарыққа шыққан «Үйрекке үйленген үкі» атты құмды фильмі көпшіліктің қызығушылығын тудырған. Содан бері құмды анимация фильм, мультфильм, түрлі жарнамалық роликтерде, концерттік бағдарламаларда қолданылды. Осы бір сәтте Кэролайның есімі бүкіл әлемге тарайды. Жас аниматордың еңбегі жөнінде естіген америкалық Ференц Цако есімді суретшінің де бұл өнерге қызығушылығы артады. Ол үстел үстіне бейне-камера қойып, халықтың көз алдына сурет арқылы кино түсіреді. Сол мезетте Ференц құм арқылы санаулы секундтың ішінде күрделі қимылдарды көрсете алды. Цако "Ad Astra" атты ғарыштық тақырып бойынша құмның қимылдануының бірінші фильмін жарыққа шығарды. Ференц Цаконың осы секілді бірнеше кинолары Канн кинофестивалінде бірнеше мәрте жүлделі болды. Құммен сурет салу нағыз өнер ретінде белгілі Израильтың суретшісі Илана Яхав арқылы қалыптасты. Құммен сурет салудың артықшылығы: өмірді жақсы қырынан қабылдауға бейімдейді, есте сақтау қабілетін дамытады. Жылдамдықты сезініп, уақытпен жұмыс істеуге үйретеді.Құм бойдағы жағымсыз энергияны сіңіріп алады.Дәрігерлер сал ауруымен ауыратын балаларға құммен сурет салуға кеңес береді екен. Өйткені, саусаққа тиген құм түйіршіктері бойдағы ұйықтап жатқан қантамырларын іске қосады екен. Жүйке жүйесін тыныштандырып, балаға сенімділік сыйлайтыны тағы бар. Бүлдіршіндердің шығармашылық қасиеттерді дамытады.

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:sand art
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:sand animation

Қазақстанға таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Құммен сурет салу өнері Қазақстанға 2009-2010 жылдары келді.

Құммен сурет салу шебері - Дәулетбек Тойшыбаев[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәулетбек Тойшыбаев- құммен сурет салу өнерін алғаш жан-жақты дамытқан – қылқалам шебері. Жас суретші бейнелеу өнерінің жаңа түрін ғаламтордан көріп, қатты қызыққан. Осылайша ол осы өнер жөнінде көп ізденеді. Содан кейін Д.Тойшыбаев әйнекке құммен сурет салуды кәсіби тұрғыда меңгереді. Бүгінде ол әйнек бетінде құммен анимациялық суреттер салуға машықтандыратын үйірме ашып, шәкірт тәрбиелеуде.

Құммен сурет салу шебері - Р. Сапаралиева[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Р. Сапаралиева – майлы бояумен жан бітірудің хас шебері. Сонымен бірге құммен сурет салу да оның кәсіби ермегі. «Өнердің осы түрінде ең бастысы – әйнектің астынан түсірілетін жарық» дейді ол. Құмды сепкен кезде үстінен бастастырған сайын реңкі өзгеріп, суретке ажар кіргізеді.. Сонымен қатар Р.Сапаралиеваның айтуы бойынша: «Талай сурет салдым, әттең, сол сәтті бейнелерді таспаға түсіріп алмағаныма өкінемін. Шәкірт тәрбиелеуге де болады. Ол үшін оқушының әйнек тақтасы болғаны дұрыс. Құммен сурет салуды сурет салуға ебі бар талапкер тез меңгереді».

Сурет салу қағидалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Құммен сурет салудағы негізгі қағидалар:

  • Үдемелік. Сурет салу жылдамдығы және кадрдың ауысуының жиілігі жоғары болуға тиіс, әйтпесе бұл көрермендерді тез шаршатып, оларға қызықсыз болып кетуі әбден мүмкін;
  • Салынған суреттің әсер қалдыруы(эффектілігі). Суреттер бейнелеуші, эффектілі әрі кенеттен болған жағдайда, ол суреттер көрермендерде ерекше әсер қалдыра алады.Бұндай өнер туындыларына көрермендердің тамсана қарауы,салынған құмдағы суреттің эффектілігін анық байқауға жол ашады;
  • Бейненің ауысуы түпнұсқалық болуға тиіс. Бастапқы кезеңде бейнелердің ауысуы баяу басталып, әрі қарайғы ауысу бірқалыпты болуға тиіс. Әрине, әрбір суретші бейнелерінің кезек бойынша ауысуы түпнұсқалық, кенетте пайда бола отырып көрерменге ерекше әсер қалдыруға ұмтылуы керек;
  • Сюжет және шығармашылық идея құрылымы. Әрбір аяқталған құмды бейне «құмды фильм» деп аталады, яғни бұл тек қана құмды суреттердің жиынтығы ғана емес, сонымен бірге толығымен құмды анимациялық фильм болып есептелінеді. Сол себепті бұл өнерді драматургия деп атауға да болады. Онымен құмды фильмдер құрылымды шығармашылық негіздегі идеямен қалыптасады.

Айталық, мүсінші Джейми Уордлидің Әлем жағалауларына салған үлкен құмды суреттері әлемді таңқалдыра отырып, бейнелеу өнері негізінде ерекше із қалдырды. Оның бұл өнерге қызығушылығы Норвегияға барған сапарында оянады. Солайша Джейми Уордли алғаш рет мүсін өнерімен танысады. Джеймидің суреттерінің басты ерекшеліктері ол жасаған бейне рухани құндылықтармен жіне қоршаған ортамен тығыз байланыста болады. Осындай жағалауларға салынған суреттердің әрқайсысы дерлік, шамамен800метр бола алды. Ал бұндай ғажап өнер туындысын тамашалау үшін көрермендердің бірнеше сағаттық қана уақыттары бар. Себебі алып толқындар бұндай әсем көріністі оңай шайып кетеді.

Пайдаланылған әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]