Құсмұрын кен өрісі
Құсмұрын кен өрісі – Шығыс Қазақстан облысы Аягөз ауданындағы Баршатас ауылынан батысқа қарай 110 км жерде орналасқан алтын-мыс полиметалл кен орындарының шоғыры. Кен өрісін 1938 жылы А.Машанов және геолог Р.Мұхаметжанова мыс минералдары (малахит, азурит, хризоколла, т.б) бар барит желілерінің жер бетіне шығып жатқан сынықтары мен ұнтақтары арқылы ашты.
Геологиялық құрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Түзілуі бойынша Орал мен Алтайдың колчеданды кентастарына ұқсас бұл кендер Ақбастау антиклинорийінің оңтүстік-батыс қанаты мен солтүстік Балқаш синклинорийінің ұштасқан жерінде, ордовиктің жанартаутекті-шөгінді жыныстарында қалыптасқан. Ақбастау кенін сыйыстырушы жыныстар тектоникалық қозғалыстарға байланысты меридиандық бағыттағы тақтатастану процестері әсеріне шалынған. Құсмұрында сульфидті және колчеданды кентастардан құралған екі кен қабаты бар. Кентастардың кейбір бөлігі бүтіндей сульфидтерден құралады, ал кейде олар тарамдалған және сеппелі күйде кездеседі.
Минералдары, құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі кездесетін минералдары: пирит, сфалерит, галенит, борнит, ковеллин, т.б. Олардан мыс, мырыш, қорғасын, алтын, күміс күкірт, барий, т.б. алуға болады. Сондай-ақ Құсмұрында бұларға қоса сирек элементтерден селен, теллур, кобальт, таллий, т.б., ал Ақбастауда молибден, кадмий, сүрме, күшәла, галлий кездеседі. Кендердегі тотығу белдемінің тереңдігі 15-40 м-ге дейін жетеді. Құсмұрынның тотыққан кентастары түгел барланған. Оның кені карьер қазу әдісімен өндіріледі. Бұл кендерден алтын мен күміс алынады.[1]