Құсмұрын қоңыр көмір кен орны
| Құсмұрын қоңыр көмір кен орны | |
| 52°31′52″ с. е. 64°41′28″ ш. б. / 52.53111° с. е. 64.69111° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 52°31′52″ с. е. 64°41′28″ ш. б. / 52.53111° с. е. 64.69111° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Қазақстан |
| Аймақ | Қостанай облысы |
| Ашылған уақыты | 1948 жыл |
| Жану жылуы | 6707 ккал/кг |
| Көмір маркасы | Б2 |
Құсмұрын қоңыр көмір кен орны — Қостанай облысы, Әулиекөл ауданында орналасқан қоңыр көмір кен орны. Солтүстігінен Астана-Қостанай-Магнитогорск темір жол магистралі өтеді. 1948 жылы ашылған. Кен орны Құсмұрын көлі қазаншұңқырында, аумағы 100 км2-ге жуық, тереңдігі 500 м.
Қалыптасу кезеңінің және шөгінді қабаттарының сипаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Көмір қабатының шөгіндісі төменгі орта юра кезеңінің конгломераттарымен, көмірмен, жанғыш тақтатастарымен жабылып, жарылым қанаттарымен тілімденіп брахисинклинальды қатпарды құрайды. Өнімді қабаты көлбеу белді тау жыныстарынан тұратын ірі баспалдақты блоктар түрінде тараған. Бор және кайнозойдың құмтасты-сазды тау жыныстарының қалыңдығы 30-120 м. Көмір жиналған негізгі қабаты құсмұрын шоғырында (төменгі юра), қалыңдығы 118 м болатын 17 өнім қатарынан тұрады. Ең қалың қабаты Төменгі Қабат (Нижний Мощный) -10+36 м, Жоғарғы Қабат (Верхний Мощный) - 7-52 м. Төменгі Қабат кен қабатының баланстық қоры Құсмұрын қоңыр көмір кен орнының жартысына жуығын құрайды. Желек қаттың тереңдігі 40-425 м.. Құсмұрын шоғырынан жоғарыда дүзбай шоғырының (орта юра) шөгінділерінде шоғырланған. Мұнда қалыңдығы 50 м болатын көмірдің 11 өнімдік қаты бар. Кен орнында төрттік және палеоген шөгінділерінде техникалық және ауыз суға жарамды 6 сулы горизонт анықталған.
Көмір құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қаттағы көмір құрамы:
- қара шірінді (гумусты);
- кейде қара шірінді - сапропельді, сапропельді-қара шірінді болып келеді. Сирек жағдайда сапропелиттер мен жанғыш тастар кездеседі.
Көмірдің маркасы Б2:
- Күлділігі 17%
- Жұмыстық ылғалдылығы 33,4%
- Күкірт 0,4-5,7% (орташасы 2,9%)
- Ұшпа газдың үлесі 42-88%
- Жанудағы жылу үлесі 6707 ккал/кг, жұмыстық отындікі 2929 ккал/кг.
- Баланстық қоры А + В + С, категориясы бойынша 2,6 млрд.т, жанғыш тақтатастікі 118,7 млн.т.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5