Үлкен мешіт және Дивриги ауруханасы
| Үлкен мешіт және Дивриги ауруханасы | |
| (түр. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası) | |
.jpg) | |
| Ел | |
|---|---|
| Қала |
Дивриги |
| Статусы | |
| Сәулет стилі |
Селжүк сәулеті |
| Жобаның авторы |
Ахмед шах |
| Соғушы |
Хюррем шах бин Мугис Эль-Хилали |
| Құрылысы |
1228—1229 |
| Қолданылған материал |
тас |
.jpg){kind=link}
Үлкен мешіт және Дивриги ауруханасы (түр. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası) — ХІІІ ғасыр мешіті мен Дивриги ауруханасын қамтитын үлкен сәулет кешені, 1985 жылы ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік Мұра Тізіміне енгізілді.[1] Түркияның Дивриги қаласында орналасқан.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мешітті 1229 жылы Менгучак әмірі Ахмет Шах салған, ал оның әйелі Мелике Турхан Мелек аурухана ашқан. Бұл Анадолыдағы ең көне кешен. Мешіт тастардан тұрғызылған және Осман сәулет стиліндегі ең маңызды ескерткіштердің бірі болып саналады. Ол 1071 жылы Манцикерт шайқасында түріктердің Византия империясын жеңуі құрметіне салынған. Бас сәулетшісі - Хюррем шах бин Мугис Эль-Хилали.[2] Бұл ғимарат әлі күнге дейін әлемдегі ислам сәулет өнерінің ерекше үлгілерінің бірі болып қала береді. Дивриги мешіті 15, 19 және 20 ғасырларда қалпына келтірілгеніне қарамастан, жөндеу жұмыстары ғимараттың тұтастығын бұзбады.[3]
Архитектурасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мешіт цитадельдің оңтүстігінде, қазіргі қаланың маңында орналасқан. Кешен ашық сары тастан салынған. Алыстан михраб күмбезінің үстіндегі сегіз бұрышты конус төбесі көрінеді, мешіт пен аурухана солтүстіктен-оңтүстікке бағытталған. Мешіттің ішкі ауласының орнына ғимараттың бүкіл ұзындын қамтитын бес дәліз бар.
Аурухана кешеннің оңтүстік бетінің үштен бірін алады, ол батыс қабырғадағы арка порталының ішінде орналасқан кішкене есіктен кіреді. Портал аурухана қабырғаларының жанындағы мешіттің қабырғаларынан жоғары биіктікке көтеріліп, батыс қасбетінде басымырақ келеді. Портал аурухана қабырғасынан шығып тұрған бір-бірінің ішінде орналасқан екі сәл иілген аркадан тұрады. Аркалардың ішінде тікбұрышты ойық бар, онда орналасқан орталық есік күрделі рельефті декормен қоршалған, оның үстінде ортасында бағанасы бар үлкен тікбұрышты терезе орналасқан.
Жоспар бойынша ауруханада жабық медресе бар. Ол төрт айваннан және екі қабатты бөлмелерден тұрады. Аурухана ішіндегі қоймаларда да күрделі оюлар бар. Мешіт ауруханаға қарағанда үлкен, бірақ онша күрделі емес, дегенмен ол күрделі де көрнекті оюлармен безендірілген. Мешіттің батыс және солтүстік екі порталдары бар, екеуі де әсем. 1241 жылы шығыс жағында Селжүк стиліндегі портал салынып, кейін ол терезеге ауыстырылды.
Қазіргі уақытта кіруге болатын мешіттің батыс кіреберісі негізінен тікбұрышты, тұрақты өрнектелген бедерлері бар. Ортасында кеңірек есіктің үстінде орнатылған кішкене дөңгелек арка бар. Солтүстік портал - бұл мешіттің негізгі кіреберісі. Онда сұлтан Алаеддин Кейкубад пен құрылысшы Ахмет Шахқа арналған арнау жазулары бар. Аурухананың негізгі кіреберісі сияқты, бұл портал да керемет шеберлікті көрсететін күрделі оюлармен көмкерілген. Порталдың әр түрлі бөліктері бір-бірімен байланысты емес; шын мәнінде, олардың барлығы әшекейленгендіктен, олар бір-бірімен назар аудару үшін бәсекелескендей.[4]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ https://www.antalyahomes.ru/mirovoe-nasledie-unesco-v-turtsii Мұрағатталған 18 шілденің 2021 жылы. Мировое Наследие ЮНЕСКО на Территории Турции
- ↑ https://summerhomes.com/ru/mirovoe-kulturnoe-nasledie-velikaya-mechet-bolnica-divrigi Мұрағатталған 18 шілденің 2021 жылы. Мировое культурное наследие: Великая мечеть и больница Дивриги
- ↑ http://islam.ru/news/2020-02-10/57384 Необычная мечеть Дивриги привлекает все больше туристов
- ↑ http://archnet.org/sites/1924/publications/4859 Divrigi Ulu Camii ve Darüşşifası