Үшкіру

Үшкіру — адам ағзасы дертке шалдығып, ауырғанда аят-дұға оқып, шипа тілеу. Үшкіру адам тіл-көз, сұққа іліккенде және сиқыр, күншілдікке қарсы рухани сауықтыру үшін “жанға дауа, дертке шипа” табу мақсатында қолданылады. Үшкіру — араб тілінде “руқия”, үшкіруші адам — “рақин” деп аталады. Маман дәрігерлердің зерттеу ауқымынан, дәстүрлі медицина тәжірибесінен тыс аурулар болуы мүмкін. Діни танымда мұны, жалпы адам ағзасындағы дерттің негізін топырақтан жаратылған адамдармен қатар өмір сүретін оттан жаратылған жындар әлемінің болуымен, солардың әсерімен байланыстырады. Үшкіру еміне қатысты Мұхаммед (ғ.с.) пайғамбар өмірінде кездескен оқиғалармен байланысты хадистер бар. Пайғамбар сахабаларының бірі жылан шаққан адамды “Фатиха” сүресін оқып Үшкіру арқылы емдеп, оған ақы алады. Кейіннен пайғамбардан осының жайын сұрағанда Мұхаммед (ғ.с.) тарапынан қолдау табады. Осы хадисті негізге ала отырып, ислам ғұламалары оқымысты молдалардың аяттарды немесе зікір сөздерін оқып үшкіруіне және берілген ақыны алуына болатыны жайлы келісім берген.Тағы бір хадисте рауаят етілгендей намаз оқып жатқан пайғамбардың саусағын шаян шағып алады. Намаздан кейін пайғамбар бір ыдыстағы суға тұз салып, ауырған қолын соған салып, “Ықылас”, “Нас”, “Фалақ” сүрелерін оқып, тәуір болады. Құран сүрелерінің емдік қасиеті бар екендігінің мысалын мына хикаядан көреміз. Он бір аяттан тұратын, муғаууизатайн (екі қорғаныш) аталған — “Нас” пен “Фалақ” сүрелерінің түсуіне Мұхаммед (ғ.с.) пайғамбарды бір яхуди әйелдің жіпке он бір түйін түйіп, оқып сиқырлауы себеп болған. Сиқырдан пайғамбар сарғайып-бозарып ауырғанда, Жебірейіл (ғ.с.) періште осы екі сүрені әкеледі. Он бір аяттың әрбір аятын оқығанда бір-бір түйін шешіліп пайғамбар құлан таза айығады. Айша анамыз рауаят еткен тағы бір хадисте: “Пайғамбар (ғ.с.) төсегіне жатар алдында екі алақанына ықылас, нас фалақ сүрелерін оқып үшкіріп, бетін және бүкіл денесін сипап шығатын” делінген. Тағы бір хадисте пайғамбар “көздің тиюі — хақ” дейді. Көз, тілден алдын ала сақтану үшін Айша анаға “көз тимеу үшін үшкіртіп ал” дейді. Үшкірумен қатар, тұмар, ішірткі, түтеткі жазып қолданып, ұшықтау да діни дәстүрде бар. Емдік аят-дұғалар жинақталған кітаптар қолжазба күйінде қазақ даласында көп тараған. 1901 ж. Қазан қаласында басылған дұға кітабы — “Рисалату Мажма-ул абуаб” кеңінен мәлім болған дұға кітаптарының бірі.