Ұрғыт

Қала
Ұрғыт
өзб. Urgut/Ургут
Әкімшілігі
Ел	ӨзбекстанӨзбекстан
Облыс	Самарқан облысы
Аудан	Ұрғыт ауданы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	39°24′00″ с. е. 67°15′00″ ш. б.39.40000° с. е. 67.25000° ш. б. / 39.40000; 67.25000
Қала статусы	1973
Орталығының биiктігі	1059 м
Климаты	субтропиктік-ішкі континенттік
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	37 060 адам
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+998 366
Ұрғыт
Ұрғыт шекарасы

Ұрғыт (өзб. Urgut/Ургут) — қала (1973 жылдан), Өзбекстанның Самарқан облысы Ұрғыт ауданының әкімшілік орталығы.

Сипаттама

Ұрғыт — облыстың оңтүстік-шығыс бөлігінде Самарқан қаласынан 35 км жерде Зарафшан тау жотасының етегінде орналасқан. Қала кейбірінің жасы 1000 жылдан асатын шынар тоғайымен танымал. Ұрғыт Өзбекстанның ең көне қалаларының бірі болып саналады, бір қызығы, Өзбекстан, Ауғанстан және Тәжікстанның кейбір қауымдары өздерінің шығу тегін Ұрғыт қаласымен байланыстырады.

Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық

Ұрғыт — шағын қала. Ол өз елінде (Өзбекстан) халық саны бойынша 33-ші орында, облыста (Самарқан облысы) 3-ші орында. Әлемдегі барлық қалалар арасындағы орны: шамамен 7488 орын.

Ең жақын қалалар және оларға дейінгі қашықтық: Тайлақ (25 км), Гүлабат (31 км), Пенжакент (33 км, Тәжікстан), Самарқан (33 км), Жамбай (34 км), Бұлыңғыр (39 км), Мираки (42 км), Китаб (44 км), Шарқын (48 км), Осмат (50 км), Шаһрисабз (52 км), Жұма (60 км), Маржанбұлақ (61 км), Достық (62 км), Ескі Жекебақ (63 км), Шелек (66 км), Яккабаг (67 км), Лайыш (67 км), Шырақшы (70 км), Пайарық (73 км).

Тарихы

Ұрғыт топонимі 17 ғасырда «пайда болды». Ол сол кездегі өзбек руларының бірімен байланысты болды. Зеравшан жотасының етегіндегі елді мекекннің өзі ертерек пайда болған. Соңғы орта ғасырларда Ұрғыт Шаһрисабзға баратын жолды бақылайтын бекініс болған.

Бұхара әмірлігі тұсында Ұрғыт алдымен провинцияның орталығы (бекство) болды, содан кейін біраз уақыт ресми түрде дербес бекет ретінде өмір сүріп, тек номиналды түрде Бұхараға бағынды. 18 ғасырдан бастап Ұрғытты өзбек әскери губернатор-мингтері басқарды. Орыс әскерлері стратегиялық бекіністі Бұхара әмірлігімен соғыста (1868) басып алды. Қазір Угрут – аудан орталығы.

Экономикасы және инфрақұрылымы

Қалада бірнеше кілем тоқу фабрикалары, темекі, шифер зауыты бар. Халыққа қызмет көрсететін 3500-ден астам жеке шеберханалар мен қызмет көрсету орындары бар. Қалада жалпы білім беретін мектеп, кәсіптік колледж, мамандандырылған мемлекеттік орта мектеп, кітапхана, мәдени орталық т.б. жұмыс жасайды.

Көрнекі жерлері

Қаланың мәдени мұрасы оны туристік орталық ретінде тануға мүмкіндік береді. Біріншіден, Ұрғыт – дәстүрлі қолөнер (қыш, кілем тоқу) қаласы және үлкен шығыс базары. Екіншіден, қалада және оның төңірегінде бірнеше таңғажайып нысандар бар. Ұрғыттың басты көрікті жері – Чар-Чинор (Төрт шынар). Бұл – кейбірінің жасы мың жылдан асатын алып көне шынарлар бағы. Олар қорықтағы қасиетті бұлақтың жанында өседі.

Ұрғытқа жақын жерде Шайтан Жіге немесе Ібіліс дулығасы деген үстірт бар, жартастардың табиғи сұлбасы таң қалдырады. 1996 жылдан бастап 9 ғасырдағы христиан несториандық шіркеуінің қалдықтары табылды.

Археологиялық және табиғи көрнекті орындардан басқа, Ұрғыт өзінің таза ауасымен танымал, бұл қала аумағында бірнеше демалыс орындарының пайда болуына ықпал етті. Ұрғыт маңындағы таулар үңгір лабиринттеріне толы.