Әйелдер арасындағы әлемдік шахмат чемпионаты

Чемпионат тарихы

Әйелдер арасындағы Дүниежүзілік шахмат чемпионаты алғаш 1927 жылы өткізілген. Бірінші «титулды ерекше жан» Вера Менчик атанды, ол Ресейде туған және сонда өскен, ал кейін Англияға көшкен. Лондонда ол әлем чемпионатына қатысып, Лондонда қайтыс болды — жеңілмейтін — 1944 жылы неміс авиациясының атқылауы кезінде көз жұмды.

Кеңестік кезең

Әйелдер арасында атағы үшін күрес 1949 жылы қайта жанданды. Мәскеудегі әлем чемпионатында кеңестік шахматшы Людмила Руденко жеңіп алды.

Содан бері 1991 жылға дейін шахмат тәжі Кеңес Одағында қалды.

1953 жылы оны Елизавета Быкова иеленді, ол әлем чемпионын 1962 жылға екі жылдық үзіліспен ұстап тұрды, ол кезде тәжді Ольге Рубцоваға уақытша берген еді.

Ал содан кейін көрнекті грузин шахматшылардың кезегі келді.

Грузин феномені

1962 - 1978 жылдары әлем чемпионы Нона Гаприндашвили аталып жүрді, оның атына Грузияда көше атауы берілген. Тірісінде ондай марапатқа Тбилисиде ешкім иеленбеген еді.

1978 жылы Гаприндашвили шахмат тәжін Майе Чибурданидзеге берді, ол шахмат тарихында әйелдер арасындағы ең жас әлем чемпионы атанды — ол кезде оның жасы небәрі 17 жаста еді. Тек 1991 жылы Чибурданидзе әлем біріншілігіндегі матчта қытайлық Се Цзюньге жеңіліп қалды.

Тағы бір ескерерлігі, әлем чемпионы финалына грузиндық шахматшы — Нана Александрия екі рет шыққан еді, екеуінде де Ноне Гаприндашвилиге (1975) және Майе Чибурданидзеге (1981) жеңілді.

Қытайдың кезегі

Се Цзюнь шахмат ханшайымы екі мерзімде болды: 1991 жылдан 1996 жылға дейін және 1999 - 2001 жылдары. Ол чемпион атағын Венгриядан келген Жуже Полгар берді, ал кейін қайтарып алды (алайда, осы жолы Полгар атағын қорғамады).

2001 жылдың аяғынан әлем чемпионаты — екінші нокаут-жүйесі бойынша — Мәскеуде өтті. Қазіргі чемпион Се Цзюнь турнирге қатыспады. Жаңа чемпион қытайлық Чжу Чэнь атанды, ол ресейлік Александра Костенюкті ымырасыз финалда жеңді, онда ешқандай тең- ойын аяқталмады, және ойын тай-брейкке дейін барды.

2004 жылдың жазында — тағы да, атағын ұстаушылардың қатысуынсыз — Элисте алдын ала ағымдағы Әлем чемпионаты өтті. Антоанета Стефанова финалдық матчта ресейлік Екатерину Ковалевскаяны жеңді.

Ал 2006 жылдың көктемінде чемпион қытайлық Сюй Юйхуа атанды, финалда Алису Галлямованы жеңді.

Әлем чемпиондары

№	Суреті	Чемпион	Өмір сүрген уақыты	Мемлекет	Чемпиондық жылдары
1		Вера Францевна Менчик	1906 ж. наурыз 1 (е.м. ақпан 16) — 27 маусым 1944	КСРО  Чехословакия  Ұлыбритания	1927—1944
2		Людмила Владимировна Руденко	1904 ж. шілде 27 (е.м. 14) — 26 ақпан 1986	КСРО	1950—1953
3		Елизавета Ивановна Быкова	1913 ж. қараша 17 (е.м. 4) — 8 наурыз 1989	КСРО	1953—1956
					1958—1962
4		Ольга Николаевна Рубцова	1909 ж. тамыз 20 (е.м. 7) — 13 желтоқсан 1994	КСРО	1956—1958
5		Нона Терентьевна Гаприндашвили	3 мамыр 1941 жылы туған	КСРО	1962—1978
6	Үлгі:Часть изображения	Майя Григорьевна Чибурданидзе	17 қаңтар 1961 жылы туған	КСРО	1978—1991
7		Се Цзюнь	30 қазан 1970 жылы туған	Қытай	1991—1996
					1999—2001
8		Жужа Полгар	19 сәуір 1969 жылы туған	Мажарстан	1996—1999
9		Чжу Чэнь	16 наурыз 1976 жылы туған	Қытай	2001—2004
10		Антоанета Стефанова	19 сәуір 1979 жылы туған	Болгария	2004—2006
11		Сюй Юйхуа	29 қазан 1976 жылы туған	Қытай	2006—2008
12		Александра Константиновна Костенюк	23 сәуір 1984 жылы туған	Ресей	2008—2010
13		Хоу Ифань	27 ақпан 1994 жылы туған	Қытай	2010—2012
					2013—2015
14		Анна Юрьевна Ушенина	30 тамыз 1985 жылы туған	Украина	2012—2013
15		Мария Олеговна Музычук	21 қыркүйек 1992 жылы туған	Украина	2015-тен

Басқа мәліметтер

Әлемнің ең күшті заманауи шахматшысы (1990-жылдардың ортасынан бастап Юдит Полгар, тіпті ол әйелдер арасында чемпионат матчтарына ойнаған емес, ол тек ерлер арасындағы конкурстарға қатысатынын айта кету керек.

Тағы қараңыз

• Әлемдік шахмат чемпиондары
• Шахмат бойынша әлем чемпионы атағы үшін матчтар
• Шахмат бойынша әлем чемпионы атағы үшін матчтар мен турнирлер