Әлем кереметтері

Ғасырлар бойы адамдар табиғи кемелділіктің ең керемет туындыларын жалпы санынан бөліп көрсету үшін әлемнің көптеген кереметтерінің тізімдерін жасады. Көбінесе бұл тізімдер әлемнің ежелгі грек жеті кереметінен кейінгі жеті лауреатпен шектелетін, бірақ одан да кеңейтілген немесе тар тізімдер бар.

Геродот бойынша үш керемет[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Су құбыры.

Әлем кереметтерінің алғашқы тізімін біздің дәуірімізге дейінгі V ғасырда Геродот жасағаны мүмкін. «Тарихтың әкесі» өз жазбаларында ежелгі уақытта иондық мәдениеттің орталығы болған Самос аралының үш кереметін тізбектейді. Бұл кереметтер:

Туннель түріндегі акведук (ұзындығы бір шақырымға созылған су құбыры қаланы таза сумен қамтамасыз етті);
Аралдағы порттағы бөгет (ол жағалауды қорғауға арналған, аман қалған жоқ);
Гера құдайының ғибадатханасы .

Ежелгі әлемнің жеті кереметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әлемнің жеті кереметі.

Біздің дәуірімізге дейінгі 3 ғасырда әлемнің жеті кереметінің классикалық тізімі жасалды:

Хеопс пирамидасы (Гиза, б.з.д. 2550 ж.),
Вавилонның ілулі бақтары (Вавилон б.з.д. 600 ж.),
Олимпиядағы Зевс мүсіні (Олимпия, б. З. Дейінгі 435 ж.),
Эфес Артемида ғибадатханасы (Эфес, б.з.д. 550 ж.),
Галикарнастағы кесене (Галикарнас, б.з.д. 351 ж.),
Родос Колосы (Родос, б.э.д. 292 - 280 жж. Аралығында),
Александрия шамшырағы (Александрия, б.з.д. 3 ғ.)

Әлемнің заманауи жеті кереметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2001 жылы New Open World Corporation коммерциялық емес ұйымы әлемнің заманауи жеті кереметін ашуға арналған жоба бастады. Сонымен бірге сәулеттік және табиғи ғажайыптарды жеке-жеке анықтау туралы шешім қабылданды. Бірінші санаттағы жеңімпаздар 2007 жылдың 7 шілдесінде анықталды^[1]. Екінші санаттағы жеңімпаздар 2011 жылы белгілі болды^[2].

Әлемнің техногендік кереметтері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Аты-жөні	Аймақ	Орналасқан жері
Колизей	Еуропа	Рим, Италия
Ұлы Қытай қорғаны	Азия	Қытай
Мачу Пикчу	Оңтүстік Америка	Перу
Петра	Азия	Иордания
Тәж Махал	Азия	Агра, Үндістан
Құтқарушы Христтің мүсіні	Оңтүстік Америка	Рио-де-Жанейро, Бразилия
Чичен Ица	Солтүстік Америка	Юкатан, Мексика
Гиза пирамидалары (құрметті кандидат)	Африка	Египет

Табиғат кереметтері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Атауы	Түрі	Орналасқан жері
Амазонка және амазоникалық джунгли	Өзен </br> Жер бедері	Боливия Бразилия Венесуэла Гайана Колумбия Перу Суринам Француз Гвианасы Эквадор
Халонг шығанағы	Шығанақ	Вьетнам
Игуасу	Сарқырамалар	Аргентина Бразилия
Чеджу аралы	Арал	Корея Республикасы
Комодо	Ұлттық саябақ	Индонезия
Пуэрто-Принцеса жер асты өзені	Карст үңгірлері	Филиппин
Үстел тауы ұлттық паркі	Ұлттық саябақ	ОАР

CNN-ден әлемнің жеті табиғи кереметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

1997 жылы CNN табиғи кереметтер тізімін жасады ^[3] .

Аты-жөні	Орналасқан жері	Сурет
үлкен Каньон	Аризона, АҚШ
Үлкен тосқауыл рифі	Австралияның солтүстік-шығыс жағалауы
Рио-де-Жанейро айлағы	Бразилия
Джомолунгма (Эверест)	Непал, Қытай
Полярлық жарықтар	Жердің атмосфера қабаты
Парикутин жанартауы	Мексика
Виктория сарқырамасы	Замбия, Зимбабве

BBC бойынша әлемнің 80 кереметі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2005 жылы ВВС Әлемнің 80 кереметі атты деректі фильмдер сериясын (ағылш. Around the World in 80 Treasures ). Таңдалған өнер және сәулет туындыларына Перудағы Назка сызықтары, Пасха аралындағы Моай тас мүсіндері, Америка Құрама Штаттарындағы Бостандық мүсіні, Индонезиядағы әлемдегі ең үлкен буддалық Боробудур кешені, Императорлық тыйым салынған қала және Қытайдағы Терракоталық армия жатады. Үндістандағы Миенакши храмы, Иранның Персеполисі, Ливиялық Лептис Магна, Грек Партеноны, Ресейдегі Соловецкий аралдары және басқа да кереметтер.

Су асты әлемінің кереметтері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

CEDAM International ^[4]	WebUrbanist ^[5] ^[6]
Палаудың су асты әлемі	Александрияның су астындағы қирандылары
Белиз тосқауыл рифі	Камбай шығанағы, Үндістан
Үлкен тосқауыл рифі	Фаяо көлі, Тайланд
Терең теңіз жарықтары	Йонагуни, Жапония
Галапагос аралдары	Гавана, Куба
Байкал көлі	Иркутск облысы, Ресей
Қызыл теңіздің солтүстігі	Азия