Әлеуметтік рынок шаруашылығы теориясы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Теория негізі[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Әлеуметтік рынок шаруашылығы теориясы - екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Батыс Германияда кеңінен тараған көптірме теория. Теорияның пайымдауынша, елдің экономикасы «еркін бәсеке» мен «еркін кәсіпкерлік» негізінде дамып, ол бағасы категориясы арқылы реттеледі-міс. Мемлекеттік шаруашылық істеріне тікелей араласпай-ақ, «еркін рыноктық қатынастардың» дамуына кең жол ашу арқылы оған үнемі қамқорлық жасап отыруы керек делінеді және мемлекеттік қоғамның барлық таптарын алалап бөлмей, оларға бірдей қарайды деп уағыздап, «экономика жағынан әлсіз таптарға жәрдем көрсетуге», «жұмысшыларды депролетарландыруға» шақырады. Жұртшылық назарын өзіне аудару мақсатымен олар монополиялардың үстемдігіне үзілді-кесілді қарсымыз, себебі ол «еркін бәсекенің» дамуына кедергі жасайды деп көлгірсиді.

Бағыты[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Батыс Германия үкіметі 1958 жылы жаңа трестердің құрылуына қарсы заң қабылдағанына қарамастан, бұрынғы монополиялардың іс-әрекетіне ешбір шек қоймай сол қалпында қалдырдды. Әлеуметттік рынок шаруашылығы теориясының көздеген басты мақсаты ГДР-дің экономикалық құрылысын мұқатуға бағытталған. Оның экономикасын Гитлердің кезіндегідей тоталитарлық тәртіппен реттеледі деп дәлелдемекші болады. Бұл теория сонымен бірге кәсіподақтарды ірі монополиялық ұйым деп қарап, кәсіподақты жұмысшы жалақысын көтеру жолындағы күрестен бас тартқызу мақсатымен оған валюта тұрақтылығын ұзушы деген айып тағады. Осының әрі Әлеуметтік рынок шаруашылығы теоориясы теоретиктерінің (Вальтер Ойкен, Л. Эрхард) монополиялық капиталдың үстемдігін бүркемелеуге тырысып отырғанын, сайып келгенде, олардың сол капиталдың сойылын соғушылар екендігін көрсетеді. Бұл теорияның методологиялық жағынан түбірлі қатесі сол – ол айналыс процесін өндіріс процесінен жоғары қояды. [1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы қаласы,1976 ж. 3-том, 34-бет