Әлібекұлы кен орны

Әлібекмола - Каспий маңы ойысының шығыс бөлігіндегі ірі мұнай-газ-конденсат кенорны. Ақтөбе облысында, Шұбарқудық станциясынан 175 км-де. Құрылым сейсмобарлау көмегімен 1959-1960 ж. айқындалды. 1961-63 және 1979-80 ж. нақтыланды. Іздестіру жұмыстары 1983 ж. басталды. Кенорын 1986 ж. ашылды. Аймақтық орны жағынан Каспий маңы ойысының шығыс өрнеуі маңында, Жаңажол тектоникалық баспалдағының ауқымында орналасқан жене ойыстың тұзасты кешенінде жайғасқан.

Құрылымдықтурғыдан алғанда, меридианға жуық бағдардағы брахиантилин қатпарында орналасқан. Бұл қатпар ортаңғы-төменгі карбондагы екінші карбонаттық қатқабаттың (КТ-ІІ) беті бойынша екі биіктікпен күрделіленген. 2950 м-лік изогипсамен көмкерілген солтүстік биігінің өлшемдері 4,7x2 км, амплитудасы 70 м, оңтүстігіндегі биіктікте -2950 м-лік изогипсамен тұйықталган өлииемдері 7,8x3 км-ге, амплитудасы 300 м-ге дейін жетеді. Жоғарғы карбонның гжель жікқабатымен байланысқан КТ-1 қатқабаты турғысынан алғанда, құрылым бір күмбезді, оның мөлшері 16x5 км, амплитудасы 600йы м. Жоғарғы КТ-І карбонатты қатқабатында жоғарғы карбонның гжель жікқабатының шөгінділерінде орныққан бір қойнауқаттық күмбездік мұнай-газ-конденсат жатыны бар. Олар батысында тектоникалық бузылыспен шектелген. КТ-ІІ жене КТ-І өнімді қатқабаттары мәскеу жікқабатының төменгі белігінің (Подольск горизонты) терригендік-карбонатты таужыныстарымен бөлінген. КТ-I мұнай-газ-конденсат жатынының жапқышы болып жалпы қалыңдығы 800 м-ден 1500 м-ге дейін жететін ассель жікқабатының сазды шөгінділері мен төменгі пермнің кунгур жікқабатына тиесілі тұзды таужыныстар саналады. Мұнай жатындары шомбал-қойнауқаттық типке жатады, құрылымның батыс қанатында тектоникалық турғыдан қалқалану элементтері байқалады. Жинауыштары кеуекті жене кеуекті-жарықшақты.Ашық кеуектілігі 9%-дан 12,3%-ға дейін езгеріп отырады, оның ең мәндісі гжель жікқабатының органогендік өктастарында. КТ-ІІ-нің астыңғы, үстіңгі қабаттарында мұнайға қаныққан қалыңдықтары 18,2, 14,7м, биіктері 89,96 м. КТ-І-де мұнайға қаныққан қалыңдық 13 м-ден 20 м-ге дейін өзгерді, газға қаныққан қалыңдық 15 м. Мұнаймен қанығу коэффициенті 0,8-0,9, газбен қанығу коэффициент 0,73. КТ-ІІ жатындарының горизонттары үшін су-мұнай жапсарларытиісінше -3300 м және -3200 м белгілерде анықталған, КТ-І-нің газды-конденсатты жатынының су-мұнай жапсары -1772 м-де, ал газ мұнай жапсары -1671 м-де қабылданған. КТ-ІІ жатынындағы бастапқы қысым мен температура, тиісінше, 33 МПа және 61°С, КТ-І-нің өнімді қатқабатында 18,7 МПа және 40°С. Ілеспе газдың шығымдары 56,27 мың м³/тәу, газдық факторлары 204-297 м³/м³. КТ-ІІ-нің мұнайлары жеңіл, тығыздығы 822-835 кг/м³, күкіртті (1,14-1,81%), парафинді (3,2-8,18%), шайырлы (2,86-11,9%). КТ-І жатынның мұнайы ауырлау, тығыздығы 887 кг/м³-ке жетеді. Құрамы жағынан ол күкіртті (0,7-2,0%), мол парафинді (9-18%), мол шайырлы (4-16%), асфальтендер мөлшері 0,4-2,8%. Газда көмірсутек (1,8%), азот (1,15%) бар. КТ-І жатындарының мұнайында еріген газдың метаны 64%-ға, этаны 12,5%-ға, пропаны 8,5%-ға, бутаны 6,3%-ға, күкіртсутегі 1,26%-ға дейін жетеді, аз мөлшерде азот бар. Парафин нафтен негізді конденсаттыңтығыздығы 735 кг/м³, күкірті 1,1%. Конденсаттың ең мол мелшері 34,5 г/м³. Еркін газ, құрамы жөнінен метанды (90,5%), газда 5,25% этан, 1,37% пропан жене аз мөлшерде жоғарғы гомологтар анықталған. Газда гелий (0,12%), күкіртсутек (0,39%) және азот (1,23%) бар. Кенорынның хлоркальцийлі типті қойнауқаттық суларының тығыздығы 1080-1120 кг/м³, минералдылыгы 68-97 г/л, 111-122 г/л. Кенорын сулары микротүрбөлшектердің жоғарғы мелшерде шоғырлануымен сипатталады, олар йод (18-55 мг/л), бром (184 мг/л), стронций (106-537 мг/л), литий, рубидий. Жатындардың жұмыс режимі серпімді суарынды. Кенорын игерілуде.