Әл-Жуббай

әл-Жуббай, Әбу Әли Мұхаммед б. Абд әл - Уаһһаб (850, Джубба қаласы - 915) - басралық мутазилашылардың басшысы. Басрада Әбу Жақып аш-Шаххамнан тәлім алды. Ол қайтыс болғаннан кейін (880) соның орнын басып, мутазилашыл мектепке басшылық жасауды қолға алды. Әл-Жуббай шығармалары қазірге дейін жеткен. Оның көзқарасы, жалпы алғанда мутазилашыл дәстүр арасында дамыды. Бұған ол өз тарапынан нақты мән ретіндегі Құдайдың мәңгілігі туралы тұжырымдама қосты. Дін мен тілдің арасындағы айырмашылықты бағамдағанда ол мурджитықтар тәрізді ауыр күнә жасаған мұсылманды діни көзқарас тұрғысынан діндарлық пен дінсіздіктің екі ортасындағы ахуалда тұрған адам ретінде бағалау керек болғанымен, тілдік тұрғыдан ол дінге сенуші деп есептелуге жатады. Әл-Жуббай аш-Шаххам жасаған касба тұжырымдамасын сол күйінде қабылдаған санаулы мутазилашылардың бірі болды.