Әл-Ханса
әл-Ханса Тумадир[бинт Амр әл-Шарид. әл-Ханса лақабымен әйгілі болған Бәни Суләйм тайпасының шайыры. Дурайд бин әл-Симма қартайған шағында әл-Хансаға сөз салған. әл-Ханса Дурайдтың сөзін қайтарып[3], Рауаха бин Абдулғузза әл-Суламиге күйеуге шығып одан Абдулла деген ұл дүниеге келеді. Рауахадан соң Мирдас бин Амир әл-Суләмимен тұрмыс құрған. Одан Зәйд, Мұғауия, Умар есімді ұлдары дүниеге келеді. Шайыр болуына бауырлары Мұғауия[4] мен Сахрдың өлімі себеп болады. Мұғауияны Һәшим және Зәйд әл-Мәррәйән өлтіреді. Сахрды Әбу Сәур әл-Әсәди тұтқынға түсіріп, бір жылдан соң олда көз жұмады. әл-Ханса ағасы Сахрды қатты жақсы көрген. Өлімін естігенде қатты жылап, жоқтау айтқан. Мұғауия мен Сахрды жоқтап, көп жылап көзінен айырылған. әл-Хансаның күйеуі қалы ашық, жомарт адам болғаны соншалық олындағы малынан айырылып қалады. Осы кезде әл-Ханса ағасы Сахрға барып жағдайын түсіндіргенде дүниесінің жартысын беріп жіберген екен. әл-Ханса Сахрға екі рет келіп дүние-мүлкінің тең жартысын алып кетеді. Ислам діні келгенде әл-Ханса тайпасымен бірге бір қауым ел болып мұсылман болады. әл-Ханса пайғамбардың алдына келгенде бір шумақ өлең оқып исламды қабылдаған деседі. Мұсылман болған соңда бауырларын жоқтауды тоқтатқан емес. Бір күні Умар ибн әл-Хаттаб мединеде әл-Хансаны көріп неге осы күнге дейін бауырларыңды жоқтауды тоқтатқан емессің, олар тозаққа кеткен жоқ шығар деп сұрайды. Сонда әл-Ханса бұрын кек алу үшін жоқтайтын едім, бүгін тозаққа ктпесін деп жоқтаймын деп жауап береді.Исламдағы Бәдр шайқасынан соң біршама уақыт Меккеде өмір сүрген. Мединеде Умар мен Айшаны зиярат ектенде елуді шамалап қалған болаты. Ислам діні қанатын жайып Ирақ жеріне тарай бастағанда әл-Хансаның төрт ұлы бірдей мұсылманшылықты жаюға аттанады. Ұлдарының барлығы «әл-Қадисия» шайқасында шаһид болады. Қайғылы хабар әл-Хансаға жеткенде «Алла тағала барлығымызды жәннәтта қауыштырсын» дегеннен басқа артық сөз айтпаған екен. әл-Ханса бір деректе 645 жылы Усман ибн Аффанның халифалығының алғашқы жалдарында дүние салған десе, басқа бір деректе 663 жылы халифа Мұғауияның заманында қайтыс болған дейді. әл-Ханса қайтыс болған соң өлеңдерінің мирасқары ретінде қызы Умра қалады. Умраның кейбі өлеңдері әл-Хансаның диуанында кездеседі.
Шығармалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1.Диуан әл-Ханса. Бейрут. 1888. Осы баспаны Лиюс Шейху 1895 жылы француз тіліндегі аудармасымен қайта басып шығарады. 2.Диуан әл-Ханса. Француз тіліне аударылған баспа. Дэ Копиер. Бейрут. 1889. 3.Диуан әл-Ханса. Каир. 1315 һ.ж. 4.Шарх диуан әл-Ханса. Бейрут. 1896. 5.Диуан әл-Ханса. (Хатим әл-Тайидің диуанымен бірге басылған) 1326-1348 һ.ж. 6.Диуан әл-Ханса. Хусейн Мухамад әл-Зидани. Каир. 1326. 7.Диуан әл-Ханса. Бейрут. 1960. 8.Диуан әл-Ханса. Алғы сөзін жазып құрастырған: Кәрм Бустани. Бейрут. 1951. 9.әл-Ханса. Айша Абдуррахман. Бейрут. 1957.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Араб әдебиеті энциклопедиясы