Әмеңгер

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Әмеңгер - көшпелі қазақ қоғамындағы некелік- отбасылық қатынас институттарының бірі. Әмеңгер деп қайтыс болған туған ағасының немесе інісінің жесіріне үйленген адамды айтады.[1]

Қазақтың ғұрыптық салтында үйленетін адамның жасы мен дәулеті, отбасылық жайы ескеріліп, кейде жесір әйелге тандау да беріледі. Алайда қайтыс болған жігіттің әкесі келініне әмеңгер бола алмайды [2].

Көшпелі ортада бұл ғұрыптың өзіндік әлеуметтік және шаруашылық маңызы болды. Расында да, жесір әйел панасыз қалмайды, ал жесірдің баласы шетқақпай көрмей, өз ағайын-туыстарының ортасында өседі, яғни, туысқандарына жат болмайды [3].

Балалы үйрек көлден кетпес, балалы әйел елден кетпес немесе әйел ерден кетсе де, елден кетпейді деген мақалдар осы жайтқа байланысты айтылса керек. Әмеңгер тек дәстүрлі некелік-отбасылық қатынас қана емес, бүкіл туыстық-рулық байланыстар жүйесінің де ілкімді нормаларының бірі болды [4].

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2
  2. Дужан К. Свадебные обряды у киргизов Кокбектинского округа // СПб., 1855. №92
  3. Баллюзек Л.Ф. Народные обычаи, имевшие, а отчасти и ныне имеющие в Малой Киргизской орде силу Закона // ЗООИРГО. Казань, 1871. Вып.2
  4. Алтынсарин И.Таңдамалы шығармалар (құраст.: Б.С.Сүлейменов). Алматы: Қазақ ССР FA баспасы. 1955