Өзбекстан елтаңбасы

Өзбекстан мемлекеттік елтаңбасы (өзб. Oʻzbekiston Respublikasi davlat gerbi Ўзбекистон Республикаси давлат герби)
Негізгі ақпараттар
Иелік етуші	Өзбекстан
Бекітілді	2 шілде, 1992
Негізі	Хума құсы
Ұран	O‘ZBEKISTON
Алғашқы нұсқалары

Өзбекстан елтаңбасы (өзб. Oʻzbekiston gerbi) немесе Өзбекстан эмблемасы ресми түрде 1992 жылы 2 шілде күні қабылданды. 1992 жылғы тәуелсіздігінен бұрын Өзбекстанның елтаңбасы Кеңес Одағының басқа елтаңбаларына ұқсас болған. Қазіргі елтаңбаның өзінің де онымен ұқсастығы бар.

Өзбекстан құрамындағы Қарақалпақстан автономиясының елтаңбасы осы елтаңбаға негізделген, айырмашылығында тек қарақалпақтардың ұлттық түстерінің (көк, алтын, жасыл) көбірек қолданылуы және тек бір Сырдария өзенінің бейнеленуі.

Сипаттамасы

Эмблемасындағы мақта мен бидай баулары Өзбекстанның табиғи байлығына назар аудартады. Өзбекстан КСРО заманында мақта өсімдігінің басты экспорттаушысы болған, және оны кейде "ақ алтын" деп те атайды. Бидай елдегі байлықты мен ынтымақтастықты білдіреді. Эмблеманың төбесінде Рубғ белгісі (۞) (түркі халықтарының бірлігі) мен оның ішіндегі жарты ай мен жұлдыз (Ислам діні) бейнеленген. Ортасында басы оң жаққа қараған, қанаттарын үстіге жайған Хума құсы бейнеленген. Бұл аңыз құсы бейбітшіліктің және бостандыққа күрестің символы болып келеді. Хума қанаттары көтеріліп жатқан күн, таулар мен жасыл даланы қоршап тұр. Симметриялы тұрған екі өзен: Сырдария мен Әмудария. Хума құсының астында елдің латын әліпбиіндегі аты, "O‘ZBEKISTON" жазылған.

Тарихы

Қазан төңкерісінен бұрын болған Бұхара әмірлігі мен Хиуа хандығы сияқты мемлекеттердің елтаңбалары болмаған, өйткені елтаңба деген рәміз сол заманда тек батыс елдерімен қолданылған еді.

Бұхара Халық Республикасы

БХР елтаңбасы

1920 жылы 1 қыркүйек күні Чарджоу қаласында бұхара коммунистері мен Жас Бұхаралықтар РКФСР қолдауымен Сейіт-Әлімхан әміршіні тақтан құлатып, әмірліктің билігін құрту мақсатымен көтеріліс ұйымдастырды. 1920 жылы 14 қыркүйекте елде республикалық билік орнады. 8 қазан күні Бүкілбұхаралық құрылтайда Бұхара Халық Кеңес Республикасының ұйымдастырылуы жарияланды, келесі жылы 23 қыркүйек күні жаңа ата заң мен тұңғыш елтаңба қабылданды.

Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасы

Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасының тұңғыш елтаңбасы (1925-1929)

1925 жылы 13–15 ақпан күндері Бұхара қаласында Кеңестердің тұңғыш Өзбек Съезінде Өзбек Кеңестік Социалистік Республикасының құрылуы жайлы декларация жасалды. 22 маусым 1925 жаңа конституция, жаңа республика және оның елтаңбасы пайда болды. Елтаңбада урақ (орақ пен балға), бидай мен мақта, қызыл таспа, көтерілген күн мен ақ жұлдыз бейнеленген еді. Екі жақтан өзбек тілінде және екінші жақтан орыс тілінде «Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!» тексті тұрды.

1929-1937 жылғы Яңалифтегі елтаңбасы

1927–1928 жылдары өзбек тілінің әліпбиін араб жазуынан Яңалиф атты латын әліппесіне ауыстыру мақсатымен реформа жасалды. Яңалифтің басты мақсаты ретінде КСРО жеріндегі барлық түркілердің жазуын бірдей жасау қойылды. Осының әсерінен елтаңбаның дизайны да өзгерту керек болды. Және де Тәжікстан Өзбек КСР құрамынан шығып, 1929 жылы өзінің Тәжік КСР құрды.

Өзбек КСР соңғы елтаңбасы

1939 жылы 11 маусым күні КСРО Орталық Үкіметі барлық тілдердің әліпбилерінің кириллицаға ауыстырылуы жайлы бұйрыққа қол қойды. 8 мамыр 1940 күні орыс тілінің кириллицасына негізделіп өзбек тілінің жазуы өзгертілді. 16 қаңтар 1941 күні елтаңбасы да өзгеріске ұшырап, латын сөздері кирил сөздеріне ауыстырылды. Өзбек КСР елтаңбасында «Ӯз.С.С.Р.» жазуы пайда болды. Текстінен басқа тағы бірнеше өзгерістерге ұшыраған елтаңба КСРО-ның ыдырауына дейін сақталып қалды.

Галерея

• 
  Өзбекстан Президенттік штандартындағы елтаңба
• 
  Қарақалпақстан эмблемасы
• 
  Мәскеудегі парадтағы латын әліпбиіндегі Өзбек КСР елтаңбасы
• 
  Өзбек КСР елтаңбасы бейнеленген пошта маркасы

Тағы көріңіз

• Өзбекстан туы
• Қарақалпақстан елтаңбасы