Қалтагүл

Қалтагүл
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер (unranked) Қос жарнақтылар Тұқымдасы: Сарғалдақтар тұқымдасы Тегі: Қалтагүл (Caltha)

Қалтагүл (лат. Caltha) – сарғалдақтар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы.

Тараулы, өсетін жері

Екі жарты шардың қоңыржай белдеулерінде кездесетін 40-қа жуық түрі белгілі. Қазақстанның солтүстік, солтүстік-шығыс аудандарындағы батпақты, сазды шабындықтарда, көлдер мен өзендердің жағаларындағы ылғалды жерлерде өсетін – батпақ Қалтагүл (Caltha palustrіs) бар.

Ботаникалық сипаты

• Биіктігі 30-40 см, тамыры шашақталып ұйысып жатады.
• Тік өсетін сабағының төменгі жағындағы жапырақтары сағақты, жоғарғы жапырақтары сабаққа қондырмалы болады.
• Жапырағы бүтін жиекті, бүйрек кейде жүрек пішінді, кезектесіп орналасады.
• Гүлі ірі, ашық сары түсті, аналығы мен аталығы көп.
• Наурыздан маусымға дейін гүлдеп, дән салады.
• Дәні – қара, жылтыр түсті.

Құрамы

Қалтагүлдің құрамында протоанемонин алкалоиды бар. Сондықтан көктемде оны жеген сиырлар уланады.

Қолданысы

Қалтагүлдің гүлі әдемі болғандықтан, әсемдік үшін де өсіреді. Өсімдікті пісіргеннен кейін улылығын жояды. Сондықтан тамырын пісіріп, ет және балыққа дәмтатымдық тағам ретінде қосады.