Lockheed AC-130

AC-130
4 AС-130H Spectre АҚШ ӘӘК арнайы операциялар эскадрильялары Флорида үстінде
Түрі	атыс қолдау ұшағы
Жобалаушысы	АҚШ, Lockheed Martin
Өндірушісі	Lockheed Aircraft Co (Палмдейл, Калифорния)
Мемлекеті	АҚШ
Алғашқы ұшуы	6 маусым, 1967 жылы
Қолданысқа енгізілуі	1968 жылы
Статусы	қолдануда
Негізгі эксплуатанттары	АҚШ ӘӘК
Өндірілген бірліктері	47
Базалық моделі	Lockheed C-130 Hercules
AC-130 Ортаққорда

Lockheed AC-130 Spectre(Спектр) — ұрыс алаңында Құрлық әскерлері бөлімшелерінің тікелей қолдауының ұшатын батареясы. Lockheed фирмасының C-130 көлік ұшағы негізінде құрылған. Қару-жарақ пен қосымша жабдықты Боинг фирмасы орнатқан. Вьетнам соғысында белсенді қатысты.

Жалпы мәліметтер

Ұшақ келесі міндеттерді шешуге арналған:

• ұрыс алаңында әскерлерді тікелей авиациялық қолдау;
• жауды патрульдеу және коммуникацияларын бұзу;
• алдын ала анықталған қарсылас объектілері бойынша немесе қарауылдау кезінде (ауада болу) түсетін объектілер бойынша соққы беру;
• өз базалары мен маңызды объектілердің қорғанысын қамтамасыз ету.

Қазіргі уақытта АҚШ ӘӘК арнайы операциялар қолбасшылығының қару-жарағында:

• 8 AC-130H ұшақтары (ағыл. Spectre — 'Елес') — 1972 жылдан, құны $132,4 млн.
• 13 AC-130U ұшақтары (ағыл. Spooky — 'өткір, қорқынышты') — 1995 жылдан бастап, құны $190 млн.

Түрлендіру

AC-130A Spectre

C-130A базасында құрылған. Бұл нұсқаға барлығы 19 ұшақ жаңғыртылды. 1995 жылы түпкілікті есептен шығарылды. Қару-жарақ 4х7, 62-мм M-134 Minigun, 4х20-мм M61 Vulcan.

AC-130E Spectre

C-130E базасында құрылған. Барлығы 11 ұшақ жаңғыртылды. Қару-жарақ 2х20-мм M61 Vulcan, 1х40-мм L60, 1х105-мм М102

AC-130H Spectre

Жаңартылған AC-130E нұсқасы. Қару-жарақ 1х20-мм M61 Vulcan, 1х40-мм L60, 1х105-мм М102.

AC-130U Spooky

C-130H базасында құрылған. Қару-жарақ 1х25-мм GAU-12/U, 1х40-мм L60, 1х105-мм М102.

AC-130J Ghostrider

MC-130J базасында құрылды.

AC-130W Stinger II

Қару-жарақ 1х30-мм GAU-23/A, 1х105-мм М102.

Қару-жарақ және жарақтандыру

Ұшақ бірегей компонентке ие — барлық атыс-артиллериялық қару-жарақ жүк кабинасының сол жақ борты бойынша (ұшу бойынша) ұшақтың құрылыс осіне перпендикуляр, сәйкесінше оны жер үсті мақсаттары бойынша қолдану үшін ұшақ тұрақты түрде мақсат ауданының айналасында сол жақтағы виражды орындайды (сол шеңберге айналады). Қару-жарақтың бөлігі бетперде жұмыс істейтін түтінге қарсы пердемен кабинаның қалған кеңістігінен бөлінген

Ұшақтың қару-жарағы бірнеше артиллериялық құралдардан тұрады.

АС-130 бортында орнатылған барлық қару-жарақ құрамына радар, телевизиялық және тепловизиялық нысаналар кіретін компьютерлендірілген іздестіру-дәлдеу жүйесінің көмегімен басқарылады. Бұл ұшақтың от құралдарын тәулік бойы, кез келген ауа райы жағдайында тиімді қолдану мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

AC-130U модификациясында, сонымен қатар үлкен қашықтықтағы мақсаттарды анықтау үшін пайдаланылатын синтезделген апертурасы бар радиолокатор орнатылған. АС-130U отты басқару жүйесі, АС-130H модификациясына қарағанда бір уақытта екі мақсат бойынша соққы жасауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, AC-130U бортқа AC-130H қарағанда екі есе үлкен боезапасты алады.

Ұшақтың навигациялық кешенінің құрамында спутниктік навигациялық жүйе сигналдарын қабылдағышпен ұштасқан инерциялық навигациялық жүйе бар.

Жауынгерлік қолдану

• «Ұшатын артиллериялық батареяның» концепциясы алғаш рет Вьетнам соғысы кезінде қолданылған. Артиллериямен қаруланған АС-130 Вьетконгттың көлік колонналарын атуға үлкен табыспен қолданылды.
• Ирактағы Шығанақта соғыс кезінде қолданылған (1991)
• АҚШ күштерімен әскери операцияда ИЛИМ лаңкестеріне қарсы қолданылады (2015-2018). Сириядағы Хашам түбіндегі резонанстық боестолкновенияға қатысты.

Жоғалтуы

• 1969 жылдың 24 мамыры: AC-130A 54-1629 «The Arbitrator» («Арбитр»), н-р 3016, арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилья құрамында, Лаос үстінде аспандағы жаудың отпен зақымдалып, союда (Таиланд) Корольдік ӘӘК базасында қатты қонып, 11 экипаждың 2 мүшесі жанып кетті. Бірінші жоғалту AC-130.

• 1970 жылдың 22 сәуірі: AC-130A 54-1625 «War Lord» («Қолбасшы»), н-р 3012, арнайы мақсаттағы 16-ші эскадрилья құрамында, Ban Tang Lou (Лаос) жақын маңдағы Хо Ши Мин соқпағының үстінде аспанда құлап, 11 экипаждың 10 мүшесі қаза болды.
• 1972 жылдың 28 наурызы: AC-130A 55-0044 «Prometheus» («Прометей»), н-р 3071, арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилья құрамында С-75 «Двина» ЗЗК Сепоннан (Xépôn, Лаос) оңтүстік-щығысқа қарай құлап, экипаждың барлық 14 мүшесі қаза тапты.
• 1972 жылдың 30 наурызы: AC-130E 69-6571, н-р 4345, арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилья құрамында Хо Ши Миннің (Лаос) жолын аспанда қағып кетті. AC-130 екінші жауынгерлік жоғалуы үш күн ішінде ұшақтардың осы түрінің жауынгерлік пайдалану параметрлерін қайта қарауға әкелді.
• 1972 жылдың 18 маусымы: AC-130A 55-0043, н-р 3070, арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилья құрамында, Хюэ-дан (Оңтүстік Вьетнам) оңтүстікке қарай Ашау аңғарының үстінен «Жебе-2» ПЗРК түсірілді, 15 экипаждың 12 мүшесі қаза болды.
• 1972 жылдың 21 желтоқсаны: AC-130A 56-0490 «Thor» («Тор»), н-р 3098, арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилья құрамында Пакстен (Лаос) солтүстік-шығысқа қарай 40 шақырым жерде түсірілді, 16 экипаждың 14 мүшесі қаза болды.
• 1991 жылғы 31 қаңтар: C-130E 69-6567, н-р 4341. 1972 жылы қыркүйекте AC-130E модификацияланды және ерекше мақсаттағы 415-ші жаттығу эскадриліне берілді (Харлбарт-Филд, Флорида, АҚШ). 1973 жылы AC-130H дейін жаңартылды, содан кейін 1978 жылдың шілдесінде арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилье берілді. 1990 жылдың қыркүйегінде соңғы рет «Spirit 03» («Елес ноль-үш») шақыру белгісі жаңартылды. Хафджи кезіндегі шайқас уақытында түсіністікпен қарап (1991), олар жерден оқ атуға ұшырауы мүмкін екенін түсіне отырып, экипаж әуеде қалуға және АҚШ теңіз жаяу әскерінің взводына отпен қолдауды қамтамасыз етуге ерікті шешім қабылдады. Борт Эль-Кувейттен (Кувейт) оңтүстік-оңтүстік-шығысқа қарай 110 шақырым жерде «Жебе-2» ПЗРК қағып кетті, экипаждың барлық 14 мүшесі қаза тапты. Бұл «Шөлдегі дауыл» операциясы кезіндегі ең ірі жауынгерлік жоғалту және қазіргі уақытта соңғы AC-130 жауынгерлік жоғалту.
• 1994 жылы 14 наурызда: AC-130H 69-0576, н-р 4351, «Jockey 14» («Жокей бір-төрт») шақыру белгісі, арнайы мақсаттағы 16-шы эскадрилья құрамында Момбаста авиабазадан ауаға көтеріліп, Малиндиден (Кения) оңтүстікке қарай 7 шақырым жерде теңізге құлады, 14 экипаждың 8 мүшесі қаза тапты. Апат себебі: сол жақ борты бойынша қозғалтқыштардағы өртке әкеліп соққан гаубицаның оқпанындағы снарядтың жарылуы болды.
• 21 Сәуір 2015 жыл: AC-130J 09-5710 қисаюдың барынша рұқсат етілген мәнінен асып, басқаруды уақытша жоғалтқан. Қатты отырғызу әкелді ауыр зақым фюзеляж және ұшақ сызылды.

Галерея

• 
  AC-130H Флорида жағалауның үстінде
• 
  105-мм қарудың жанындағы атқыштар, артқы жағында 40-мм зеңбірек
• 
  Зеңбірек атуы
• 
  Жалған жылу нысандарын атуы.
• 
  Фюзеляждың суреті («Азраил — өлім періштесі» жазуы)

Тактикалық-техникалық сипаттамалары

Келтірілген сипаттамалар AC-130U модификациясына сәйкес келеді. Дереккөзі: USAF Fact Sheet

Техникалық сипаттамалары:

• Экипажы: 13 (5 офицер: пилот, екінші пилот, отты басқару операторы және РЭБ операторы; 8 сержант: бортинженер, ТВ-жүйе операторы, ИК-жүйенің операторы, тиеу-түсіру жұмыстары жөніндегі маман, 4 әскері қызметші)
• Ұзындығы: 29,8 м
• Қанат құлауы: 40,4 м
• Биіктігі: 11,7 м
• Қанат ауданы: 162,2 м²
• Максималды ұшу салмағы: 69 750 кг
• Қуатты орнату: 4 × ТВҚ Allison T56-A-15
• Қозғалтқыш қуаты: 4 × 4910 л. с. (4 × 3700 кВт)

Ұшу сипаттамалары

• Максималды жылдамдығы: 480 км / сағ (M=0,4)
• Практикалық қашықтығы: 2400 км
• Практикалық төбесі: 7576 м

Қару-жарағы

• Атқыш-зеңбірек: фюзеляждың сол жағында:

• • AC-130H
    • 2 × 20 мм M61 Vulcan (2000 жылы алынып тасталды)
    • 1 × 40 мм L60
    • 1 × 105 мм M102
  • AC-130U
    • 1 × 25 мм GAU-12/U
    • 1 × 40 мм L60
    • 1 × 105 мм M102

Операторлары

• АҚШ - 13 AC-130U, 12 AC-130W және 2-AC-130J 2017 жылға жағдай бойынша .

Мәдениетте

Видео ойындарда

• Call of Duty 4:Modern Warfare ойынында AC-130U-мен "Божья кара" атты миссияны өтуге болады.
• Battlefield 4 ойынында командирдің кейбір карталарында жіберген AC-130, ұшақ ретінде ойыншыларға қол жетімді.
• Call of Duty:Modern Warfare 2 ойынында серия үшін тиісті марапатқа арналған AC-130-ды басқаруға болады.
• Call Of Duty: Modern Warfare 3 ойынында, "Железная леди" миссиясында кездестіруге болады.
• Armored Warfare: Армата жобасы ойынында, AC-130-ды "соқтығысу" режимінде авиақолдау түрінде шақыруға болады.

Кинода

• «Трансформерлер» кинофильмінде AC-130, A-10 жұбымен өзара әрекеттескен кезде, аман қалған теңіз жаяу әскерлеріне оларды Катардың шөлінде із қалдырған десептиконды жеңуге көмектеседі.
• «А командасы» («The A-Team») кинофильмінде AC-130 көмегімен Линчтің көмекші агенті Джон Смит жасағының уақытша базасын таратады, бұл генерал Моррисонның өліміне әкеледі.
• «Олимптың құлауы» кинофильмінде AC-130 Вашингтонның үстінен Ақ Үйге қарай ұшатын жолда, 20 мм жылдам рельсті M61 Вулкан авиапушкалардан тұратын жер үсті мақсаттарын атады.

Тағы қараңыз

• Lockheed C-130 Hercules

Әдебиет

Никольский М. Арнайы мақсаттағы авиация // = Авиация специального назначения — Техника және қару-жарақ кеше, бүгін, ертең. — 2004 ж. — Б. 34-37.

Сілтемелер

• AC-130H/U Gunship fact sheet. US Air Force, 2007.  (ағыл.)
• «Gunship History» Spectre Association site сайттынан Мұрағатталған 27 қаңтардың 2007 жылы.  (ағыл.)
• Ұшақтардың тарихы мен тізімі AC-130 Gunships.org  (ағыл.)
• AC-130 GlobalSecurity.org  (ағыл.)
• "Powerful Gunships Prowl Iraq, Limits and Show"  (ағыл.)