QazElectrical.kz
| QazElectrical.kz | |
 | |
 QazElectrical.kz | |
| URL | |
|---|---|
| Коммерциялық |
Жоқ |
| Сайттың түрі |
Электроэнергетика бойынша ақпараттар сайты |
| Тіркелу |
Қажет емес |
| Тіл(дер)і | |
| Сервердің орналасқан жері | |
| Иесі |
QazElectrical |
| Авторы | |
| Ашылған уақыты |
1 қыркүйек 2017 жыл |
| Қазіргі статусы |
белсенді жұмыс істеуде |
| Телефоны |
+7-707-6-00-03-03 |
QazElectrical.kz — Бұл электроэнергетика бойынша ақпараттармен оқырмандарға ұсынылып ортырған қызықты да қажетті мәліметтерге толы сайт. Бұл тек студенттерден басқа осы салада жүрген мамандар мен болашақ маман боламын деушілірге қажетті сайт. Интернет беттерінде электроэнергетика бойынша қазақша ақпараттар жоқтың қасы деседе болады. Сол себепті осы сайттың негізгі мақсаты қазақ тілі бойынша ақпарттармен білім нәрін сусындату болып табылады.[1]
Бұл сайт келесі бөлімдерден тұрады:
- >> Релелік қорғаныс
- >> Электр машиналары
- >> Электр аппараттары
- >> Электрмен жабдықтау
- >> Өндірістік электроника
- >> Электротехника негіздері
- >> Баламалы энергия көздері
- >> Электр станциялары мен жүйелері
Осы сайттың дамуына ақпараттық (электроэнергетика бойынша ақпараттар) және материалдық жағынан көмектесем деушілер qazelectrical.kz@mail.ru, qazelectrical.kz@gmail.com электронды жәшіктері арқылы немесе +7 707 600 03 03 WhatsApp арқылы байланысуға болады.
Релелік қорғаныс бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Энергетика, оның ішінде автоматика жүйелеріндегі ең көп тараған элементтердің бірі реле болып табылады.
«Реле» − дегеніміз ол автоматика құрылғысы. Бұл құрылғы өзінің кіре берісіндегі сигнал белгілі бір деңгейге жеткенде ол жұмысқа қосылып, басқаратын тізбекті қайта қосады. Бұл дегеніміз – кіріc сигналы белгілі бір мәнге жеткенде шығыс сигналының секірмелі өзгерісі байқалатын құрылғы. Шығыс контактілер не тұйықталады – басқарылушы тізбекте тоқ (кернеу) пайда болады, не ажырайды.
Релелік қорғаныс — электр автоматикасының негізгі түрі болып табылады. Онсыз қазіргі энергетикалық жүйелердің сенімді жұмысы мүмкін емес. Ол энергожүйенің бүкіл бөліктерінің күй-жағдайын және жұмыс жүргісін тынымсыз тексереді және, пайда болған ақаулық пен қалыпсыз жұмысқа орай әрекет етеді. Бұзылған жер болса қорғаныс мұны табады да жүйеден ажыратады. Бос жүріс пайда болғанда қорғаныс оны анықтайды да, бұзылудың сипаттамасына байланысты, бос жүрісті қалпына келтіру үшін қажетті іс-әрекет жасайды немесе кезекші қызметкерлерге белгі береді.
Қазіргі электр жүйелердегі релелік қорғаныс электрлік автоматикамен тығыз байланыста. Бұл автоматика жүргіні қалпына келтіру мен тұтынушыларды қоректендіру үшін арналған.
Релелік қорғаныс келесі негізгі талаптарға сай келуі тиіс:
- Сенімділік – құрылғының талап етілетін уақыт аралығында немесе талап етілетін атқарымда берілген шектеулерде өзінің эксплуатациялық көрсеткіштерін сақтай отырып, берілген амалдарды орындай алуы;
- Іріктеушілік (селективтілік) – реленің тек зақымдалған аймақтарын сөндіре алуы;
- Сезімталдық – реле жұмыс істей алатын кіріс параметрінің минималды мәнімен сипатталады;
- Тез әрекеттілік – реле басқарушы функцияларының уақытылы орындалуын қамтамасыз ете алуы;
- Дәлдік – реленің берілген параметрлер өзгерісінің шектеулерімен жұмыс істей алуы;
- Қолдану кезіндегі қауіпсіздік;
Электр жүйесінде электр құрылғылары мен электр желілерін жобалау немесе пайдалану кезінде олардың бұзылуы мен қалыптан тыс жұмыс режімдері пайда болуы мүмкін. Бұл электр құрылғыларының зақымдануы мен істен шығуына алып келеді. Ең қауіптісі қысқа тұйықталу, оның ішінде оқшауламаның бұзылуы мен асқын жүктің түсуі болып табылады.
Қысқа тұйықталу (ҚТ) оқшауламаның тесуден немесе жабылуынан, сымдардың үзілуінен, кездейсоқ жағдайлардан т.б.себептерден пайда болуы мүмкін.
Көп жағдайда ҚТ-мен бірге тағы электр доғасы, термиялық əрекет, олар токты бағыттаушы бөліктерді, оқшаулатқыштар мен электр аппараттарын бұзады. ҚТ кезінде бұзылған маңайға мыңдаған ампермен өлшенетін токтар жетіп келеді, олар бұзылмаған токты бағыттаушы бөліктерді қыздырады жəне де тағы бұзылудың қаупін тудыруы мүмкін, содан апат пайда болады.
Сонымен, релелік қорғаныстың басты мақсаты - ҚТ-дың пайда болған жерін жəне бұзылған құрылғылардың тез арада сөндіргіштерін өшіру немесе электр қондырғының не болмаса желінің бұзылмаған бөлігінен ажыратуда болып табылады.
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Электр машиналары бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Электр машиналары электр станцияларында, өндірісте, транспортта, авиацияда, автоматты басқару және реттеу жүйелерінде тұрмыста кеңінен қолданылады. Олар механикалық энергияны электр энергиясына және керісінше электр энергиясын механикалық энергияға түрлендіреді.
Механикалық энергияны электр энергиясына түрлендіретін машина генератор (өндіргіш) деп аталады.
Электр энергиясын механикалық энергияға қозғалтқыш (двигатель) арқылы түрлендіреді.
Кез келген электр машинасын әрі генератор, әрі қозғалтқыш ретінде пайдалануға болады. Оның екі жақты энергия түрлендіргіш қасиеті машинаның қайтымдылығы деп аталады. Ол бір текті токтың электр энергиясын (жиілік, айнымалы токтың фазалар саны, тұрақты ток кернеуі) екінші текті токтың энергиясына түрлендіруге де қолданылады. Мұндай электр машиналарын түрлендіргіштер деп аталады.
.JPG)
Жұмыс жасайтын электр кондырғысының ток тегіне байланысты электр машиналары тұрақты және айнымалы ток машиналары деп екіге бөлінеді. Айнымалы ток машиналары бір фазалы және көп фазалы болып келеді. Үш фазалы синхронды және асинхронды машиналар және айналу жиілігін кең көлемде үнемді реттеуге мүмкіндік беретін коллекторлы айнымалы ток машиналары да кеңінен қолданылады.
Электр қозғалтқыштарының ішінде ең көп тарағаны үш фазалы асинхронды қозғалтқыш болып табылады. Бұл қозғалтқышты бірінші рет белгілі орыс электригі И. О. Доливо-Добровольский құрастырған. Асинхронды қозғалтқыштың құрылысы қарапайым және оны күтіп-баптау жеңіл. Қез келген айнымалы ток машинасы сияқты асинхронды қозғалтқыш екі негізгі бөліктен: статордан және ротордан тұрады.
Асинхронды машинада қайтымдылық қасиеті болады, яғни машинаны әрі генератор; әрі қозғалтқыш ретінде қолдануға болады.
Айнымалы токтың көп фазалы жүйесі айналмалы магнит өрісін туғызады, оның айналу жиілігі минутына . Егер ротордың айналу жиілігі магнит өрісінің айналу жиілігіне тең болса, онда мұндай жиілікті синхронды жиілік деп атайды.
Егер ротордың айналу жиілігі магнит өрісінің айналу жиілігіне тең болмаса, онда мұндай жиілікті асинхронды жиілік деп атайды.
Асинхронды қозғалтқышта жұмыс процесі тек асинхронды жиілікте, яғни ротордың айналу жйілігі магнит өрісінің айналу жиілігіне тең емес кезде өтеді.
Қазіргі уақытта, өндірісте шығарылатын арнайы электр машиналарының түрлері көп, мысалы, тұрақты токтың энергиясын айнымалы ток энергиясына түрлендіретін машиналар немесе керісінше, автоматты реттеу жүйелеріндегі өлшеу, санау – есептеу құрылғыларында датчик есебіндегі (мысалы, жылдамдық датчигі) микромашиналар және т.б.
Электр машиналары электротехникада және электроэнергетикада қолданылатын электр машиналар түрлерін конструкциясын жалғау схемаларын және қолданыстағы физика заңдарын қарастырады.
Электр машиналар түрлері:
- трансформаторлар
- айнымалы ток машиналары
- тұрақты тоқ машиналары
- асинхронды машиналары
- синхронды машиналары
- қозғалтқыштар мен генераторлар құрылысы мен жұмысын қарастырады.
Электр машиналар электроэнергетика саласында мынандай орындарда кеңінен қолданылады: өндірісте, транспортта, авияцияда, автоматты басқару және реттеу саласында және құрылыста, механикалық энергияны электр энергиясына және керісінше электр энергиясын механикалық энергияға түрлендіру үшін қолданылады.
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Электр аппараттары бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Орталық электрлік станцияларда өндірілетін электрлік энергия үлкен арақашықтықтарда көптеген қабылдағыштармен беріледі. Қабылдағыштар арасындағы энергияның таралуы және қорек көздерінің жұмысын басқару электрлік аппараттардың көмегімен жүзеге асырылады, оларды екі топқа бөлуге болады:
- электрлік энергияны таратуға арналған коммутациондық аппараттар электрлік энергияны генерациялайтын және оны тұтынушыға тасымалдайтын жүйелерде басты тізбектерді автоматты түрде іске қосу және автоматсыз сөндіруге арналған.
- электрлік энергия қабылдағыштарын басқару аппараттары. Екінші топтың аппараттары (түйістіргіштер, контроллерлер, командоаппараттар, реостаттар, релелер) электржетектің жұмысын қорғауға және басқаруға арналған.
Электр энергетикада қолданылатын электр аппараттарды негізінен екі түрге бөледі: кернеуі 1000В-тан жоғары қондырғыларда және кернеуі 1000В-тан төмен қондырғыларда қолданылатын электр аппараттары.
Кернеуі 1000 В-қа дейінгі қондырғыларда қолданылатын электр аппараттары. Оларға мыналар жатады:
1.Балқымалы сақтандырғыштар;
2. Түйістіргіш пен магниттік жібергіш;
3. Автоматты емес ажыратқыштар мен басқару тізбегінің кейбір элементтері;
4.Магниттік қосқыштар.
Төменгі кернеу аппараттарын кей кезде коммутациялайтын тоқтың шамасы бойынша топтастырады: аз тоқтық – 10 А дейін және тоқтары біршама – 10 А жоғары. Қазіргі электрлік аппараттармен сенімді коммутацияланатын төменгі шектері 10-9 А жетеді, ал кернеулер – 10-5В.
1000В-тан жоғары қондырғыларда қолданылатын электр аппараттарына мыналар жатады:
- Коммутациялық аппараттар: айырғыштар, жүктеме айырғыштар, балқыма сақтандырғыштар, қысқа тұйықтағыштар, бөлгіштер.
- Өлшеуіш аппататтары: кернеу трансформаторлары, кернеуді бөлетін сыйымдылық,ток трансформаторлары.
- Токты шектеуші аппараттар: реакторлар, токты шектеуші құрылғылар.
Жоғарғы кернеулі ажыратқыштардың негізгі көрсеткіштері:
- номинал кернеу, кВ;
- номинал ток, А, кА;
- номинал ажырату тоғы, кА;
- номинал қосу тоғы, кА;
- ажыратылу меншікті уақыты, с;
- ажыратылудың толық уақыты, с;
- токтың периодикалық құрамы, вн, %;
- электродинамикалық төзімділігі, кА;
- термикалық токтың өту уақыты, с.
Жоғары кернеу аппараттары айнымалы тоқтың 1150кВ кернеуіне дейін, тұрақты тоқтың 750 кВ кернеуіне дейін жұмыс жасайды, өздерінің функциялары бойынша ажыратылады.Жұмыс жасау принциптері бойынша электрлік аппараттар түйіспелі және түйіспессіз болып бөлінеді. Біріншілерінің қозғалатын түйіспелі бөліктері болады, басқарылатын тізбекке түйіспелерді тұйықтау және ажырату арқылы жүзеге асырылады. Түйіспессіз аппараттардың коммутацияланатын түйіспелері болмады. Бұл аппараттар өздерінің электрлік көрсеткіштерін өзгерту арқылы жүзеге асырылады (индуктивтілік, сыйымдылық, кедергі және т.б.).
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Электрмен жабдықтау бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Электрмен жабдықтау жүйесі электр энергиясын өндіретін, тасымалдайтын және тарататын кұрылғылар мен қоңдырғылардан тұратын ірі және күрделі құрылым болып табылады. Оған электр станциялары, трансформаторлы станциялары (қосалқы станциялар), электр беріліс желілері, тарату нүктелері мен кабылдағыштарды тарату нүктелеріне косатын желілер кіреді.
Электр энергиясымен жабдықтау дербес электр станциялардан немесе энергетикалык жүйелермен жүзеге асырылады. Бірақ энергетикалық жүйелерде электр энергетикалық сапасы жоғары, яғни кернеу мен жиілігі тұрақтандырылған, өзіндік құны төмен және сенімді болатындықтан орталықтандырылған жабдықтау тиімді болып табылады.
Электрмен орталықтан жабдықтау деп әдетте тұтынушыларды энергетикалык жүйеден жабдықтауды айтады. Ал энергетикалық жүйе деп жұмыс процестері өзара байланысқан, және бір орталықтан баскарылатын электр станциялары мен электр тораптарының жиынтығын айтады. Энергетикалык жүйеге бірнеше аймақтың, тіпті бірнеше мемлекеттің электр станциялары мен тораптары кіруі мүмкін.
Өндіріс орындарының электрлік жабдықтау жүйесі жергілікті өндірістік, көліктік, коммуналдық және ауылшаруашылық тұтынушылардың комплексті электрлік жабдықтауын қамтамасыз ететін энергетикалық жүйенің қосалқы жүйесі болып табылады. Сонымен бірге өндіріс орындарының электрлік жабдықтау жүйесі электрлік жабдықтауға белгілі бір талаптар қоятын сол өндіріс орнының технологиялық жүйесінің қосалқы жүйесі болып табылады.
Өндіріс орындарының электрлік жабдықтау жүйесі өнеркәсіптік қабылдағыштарды электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін құрылады.
Мұндай тұтынушыларға түрлі машиналар мен механизмдердің электр қозғалтқыштары, электрлік пештер, электролиздік құрылғылар, электр пісіру аппараттары мен машиналары, жарықтандыру қондырғылары және басқа да өнеркәсіптік тұтынушылар жатады.
Қазіргі кезде тұтынушылардың көбісі электр энергиясын электр желілері арқылы электр энергия көздері мен электр станцияларын байланыстыратын энергетикалық жүйеден алады.
Электрлік жабдықтау жүйесі - ол тұтынушыларды электр энергиясымен қамтамасыз етуге арналған электр қондырғыларының жиынтығы.
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Өндірістік электроника бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Электрониканың ғылым мен техника саласындағы даму қарқыны ерекше көзге түсуде. Бұл сала түрлі электронды құрылғылардың принципін, жұмыс істеу аясын және қазіргі заманға сәйкес келуші құрылғыларда қолданылуын зерттейді.
Микроэлектроника электрониканың тарихи даму кезеңі ретінде қазіргі заманғы ғылым мен техника салаларында ерекше орын алады. Ол елеулі дәрежеде есептеу техникасының, радиоэлектроника және телекоммуникация жүйелерінің аппараттық тәсілдерінің (жабдықтарының) жеткіліктілігін анықтайды.
Электроника – бұл ақпаратты қабылдау, тарату, өңдеу және сақтау құрылғыларындағы электрондардың ағынын қалыптастыру және басқару жайлы ғылым саласы. Қазіргі заманның тез дамып жатқан ғылыми және техникалық негізін құрайтын электроника болып саналады. Ол электронды құралдардың жұмыс істеу тәртібін, құрлымын және қолдану аймақтарына байланысты қарастырады.
Өндірістік электроника – бұл жартылай өткізгіштік, электрондық және иондық аспаптарды өндірісте қлоданумен айналысатын электрониканың бір бөлігі. Өндірістік электронды қондырғылардың жұмыс істеу тәртіптерінің көптүрлілігі мен оларды қолдану салаларының арасындағы айырмашылықтарға қарамастан, олар жалпы қағидалардың негізінде тұрызылады және бернелік тараптардың шектелген санынан тұрады. Осы бернелік тараптарда- электрондық сүлбелердің тұрғызуылық жалпы қағидаларын осы өндірістік электроника қарастырады.
Өндірістік электроника екі кең аумақты салаларға бөлінеді:
- 1. Ақпаратты таратуға, өңдеуге және айқындауға арналған қондырғылармен айналысатын ақпарраттық электроника. Дабыл күшейткіштері, әртүрлі қалыптағы кернеу генераторлы, логикалық сүлбелер, есептеуіштер, индикаторлық қондырғылар мен есептеуіш машиналарының дисклері-мұның барлығы ақпараттық электроника қондырғылары. Осы заманғы ақпараттық эоектрониканың өзіндік тән белгілері шешілетін есептердің күрделелігі мен алуан түрлілігі, жоғарғы сенімділік пен жедел жұмыс істеу болып табылады. Қазіргі уақыттыағы ақпараттық электроника интегралдық микросүлбелерді қолданумен, тығыз байланыста, оларды дамыту және жетілдіру айтарлықтай шамада осы саланың даму деңгейін анықтап отырады.
- 2. Электр энергиясын бір түрден келесі түрге түрлендірумен айналысатын энергетикалық электроника (түрлендіргіш техника). Қазіргі уақытта электр энергиясын түрлендірудің үлкен бөлігі жартылай өткізгіштік түрлендіргіштермен жүзеге асырслады. Түрлендіргіштердің негізгі түрлері түзеткіштер (айнымылы токты тұрақты тоққа түрлендіру ), инверторлар (тұрақты токты айнымалы тоққа түрлендіру), жиілікті түрлендіргіштер, тұрақты және айнымалы кернеулердің реттелетін түрлендіргіштері болып табылады.
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Электротехника негіздері бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Баламалы энергия көздері бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
Электр станциялары мен жүйелері бөлімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Толық нұсқасын http://qazelectrical.kz/ Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы. сайтынан оқи аласыздар!!!
ГАЛЕРЕЯ[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
- ↑ "QazElectrical.kz" Электроэнергетика бойынша ақпараттар сайты Мұрағатталған 1 сәуірдің 2018 жылы.