Адресант

Адресант - пошта арқылы хат, сәлемдеме жіберген адам; ақпаратты беруші жақ: коммуникатор, қайнар көз, хабарлаушы, бастырушы және т.б. .

Адресат - (нем. ardessat – алушы, жолдаушы) 1) белгілі бір тілде қарым-қатынас жасаудағы сөйлеуші, әңгімелесуші; 2) қарым-қатынас жағдаятының бір сыңары (адресантпен бірге, яғни сөйлеуші мен тыңдаушы арасындағы: ресми бейтарап достық қатынастар, қатынас құралы, қатынас тәсілі, қатынас орны компоненттерінің бірі); 3) ақпарат беруші адам, ақпараттық эмотивтік немесе допативтік әрекет субъектісі, ой-көзқарасын жеткізуші; 4) ауызша немесе жазбаша мәтін (оның ішінде құжаттық) түрінде рәсімделген хабарламаны алушы, қабылдаушы. Сөйлеу үрдісінде адресаттың жынысын, жасын, мәдени деңгейін, оның қоғамдағы орнын, сіз айтайын деген ақпараттың оған қаншалықты дәрежеде маңыздылығын т.б. да ерекшеліктерін ескерген жөн. Өйткені аталғандардың барлығы адресаттың ауызша немесе жазбаша сөйлеу нәтижесінде алған ақпаратын меңгеруіне әсерін тигізеді. Егер адресат жеке тұлға емес, топ, ұжым немесе құрамы жас ерекшеліктері жағынан әркелкі адамдардан құралған аудитория болса, сөйлеудің түрлі тәсілдерін таңдауға тура келеді.

Адресант адресатқа жүктелген функцияның шегіне қарай диалогқа түсіп, сана-сезіміне ықпал етеді. Функционалды стильдің түр ерекшеліктеріне қарай адресант пен адресаттың басты функциялары айқындалып отырады. Мәселен, ресми стильде адресант адресаттың әлеуметтік рөліне қарай сөзді демократияландырып, я болмаса әкімшілдендіріп отырады немесе тепе-теңдікті сақтайды. Көркем әдебиет стилінде автор арнайы тілдік тәсілдер арқылы оқырманмен сырласып отырғандай, оқырманның жанында отырғандай әсер қалдырса, ғылыми стильде адресант адресаттың білім деңгейлері шамалас болады, екеуіне де ортақ білім қоры болады. Адресанттың берген мәліметін адресат қабылдай алатындай деңгейде болу керек. Ал, ауызекі сөйлеу стилінде адресант жалпы мәтіннің мазмұнын беріп қана қоймай, эмоциясы мен өзіндік пікірін де білдіреді.