Ұлы Карл

Ұлы Карл
Rex Francorum (King of the Franks) Rex Longobardorum (King of the Lombards) Imperator Romanorum (Emperor of the Romans)
Holy Roman Emperor Charlemagne, by Albrecht Dürer
Тақта отыру жылдары	768–814
Coronation	Noyon, 9 October 768 Pavia, 10 July 774 Rome, 25 December 800
Ізашары	Pepin the Short
Ізбасары	Louis the Pious
Әкесі	Pepin the Short
Анасы	Bertrada of Laon
Туған күні	2 April 742 (?) Liège
Қайтыс болған күні	28 January 814 (aged around 71) Aachen
Жерлеу рәсімі	Aachen Cathedral

Ұлы Карл

Карл, Ұлы Карл (2.4.742 – 28.1.814) – Франк империясының королі (768 – 814, 800 жылдан император), Каролингтер әулеті билігінің негізін қалаушы. 768 жылы Франк корольдігі бір бөлігінің королі атанды (екінші бөлік оның ағасы Карломанның иелігінде болды).

• 771 жылы біріккен Франк корольдігінің билеушісі болды.
• Ол көршілеріне қарсы үздіксіз соғыс жүргізіп (773 – 774; 776 – 777 жылылангобардтарға қарсы, 788 жылыбавар герцогы Тассилонға қарсы; *777 – 804 жылдары сакстарға қарсы;
• 796 – 810 жылыИспанияда арабтарға қарсы, 791 – 799 жылыаварларға қарсы, 789 – 806 жылыбатыс славян тайпаларына қарсы, тағы басқа), көптеген жерлерді жаулап алды;
• Кең байтақ Франк империясын құрды;

Roland pledges his fealty to Charlemagne in an illustration taken from a manuscript of a chanson de geste

Франк патшалығы территориясына Ұлы Карлдың қосқаны (ашық жасыл).

• 800 жылы Рим папасы Лев III оны император деп жариялады. Империясы көптеген халықтар мен тайпалардан тұрды.

Ол шекараларды бекітіп, орталықтың билігін нығайтуға тырысты. Жергілікті жерлердегі қолдарында әскери-әкімшілік билігі бар графтардың үстінен мемлекет өкілдер (mіsgі domіnіcі) арқылы жиі-жиі тексерулер жүргізді. Иелігіндегі барлық халықтарға орындауға міндетті көптеген заңдар шығарды. Католик шіркеуіне сүйеніп, шіркеу қызметкерлерін жоғары мемл. лауазымдарға көтерді, епископ сайлауын өзі жүргізіп, жаңадан басып алынған жерлердің тұрғындарын бағындыруды қолға алды. Бірақ ол біртұтас мемлекет құра алмады. Ол өлгеннен кейін көп ұзамай немерелері империяны үшке бөліп алды (843). Осы бөлінген үш иелікте Батыс Еуропадағы жетекші 3 мемлекет (Франция, Германия, Италия) қалыптаса бастады. Карл тұсында Еуропада мәдениет біршама уақытқа қайтадан гүлденіп, ол “Каролингтік өрлеу” деп аталды.

Harun al-Rashid receiving a delegation of Charlemagne in Baghdad, by Julius Köckert.