Триангуляция

Триангуляция — топографиялық съемка жүргізу мен карта жасау үшін жер бетіндегі түйінді нүктенің орынын табу әдісі. Жер бетінде үш бұрыштар жүйесін құру, нүктелердің ара қашықтықтарын өлшеу, берілген үш бұрыштың тек бір қабырғасы (базисі) мен оған таяу бұрыштарды өлшеу арқылы жүргізіледі. Триангуляция жүргізу үшін базисті өлшеуге ыңғайлы мөлшері 5—15 км-лік тегіс жер таңдап алынады да, өте дәлдікпен өлшенеді. Базистен таяудағы биіктіктен (төбеден, қоңырау мұнарасынан, жасанды мұнарадан) көрініп тұратын үш бұрыштар жүйесі тарайды. Олардың бұрыштары мен қабырғалары унивөрсалды аспаптың көмегімен, секундтың дәлдікпен, тыңғылыңты бірізділікпен өлшекеді. Бірінші рет (1792—1808 жж.) метрлік мөлшерді анықтауға кемекші болған Браселон (Испания) мен Дюнкер (Франция) қалаларының арасындағы триангуляция жер жүзіне мәлім. 1816— 1856 жылдары триангуляция Дунайдан Лапландияға дейін жүргізілді. Жер бетіндегі нүктелердің ара қашықтықтарының шын мөлшерін, олардың географиялың орнын білгеннен кейін, бір градустың мөлшерін және жердің мөлшері мен формасын есептеп шығарады.

Триангуляциялық тор

Пайдаланылған әдебиеттер

• Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.