Саран (қала)

 Басқа мағыналар үшін Саран деген бетті қараңыз.

Қала
Саран
Әкімшілігі
Ел	ҚазақстанҚазақстан
Облысы	Қарағанды облысы
Тарихы мен географиясы
Координаттары	49°47′ с. е. 72°51′ ш. б.49.783° с. е. 72.850° ш. б. / 49.783; 72.850
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	42 074 адам (2010)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	09
Саран
Саран шекарасы

Саран қаласы (Сораң)- Қала 1954 жылы құрылған. Қала аумағы 174,0 шаршы километрге тең. Қала халқының саны 2007 жылғы 1 қаңтарда 50,7мың адамды құрады. Қалалық әкімшілікте 1 кенттік округ бар. Есептілік деректер бойынша 2007 жылдың басына қалада тұратын халық санының 15,2%-ы қазақтар, 59,2%-ы орыстар, 5,6%-ы немістер, 5,2%-ы татарлар, 6,1%-ы украиндер, 2,1%-ы белорустар, 6,6%-ы басқа ұлт өкілдері. 2006 жылы халықтың 1000 тұрғынына жалпы коэффициенттер: туылу – 9,51 өлім – 14,04 табиғи кему – -4,53 Қалада 01.01.07 жылға 319 шаруашылық жүргізуші субъекті тіркелген, оның ішінде 7 ірі, 32 орта, 280 шағын субъектілері. Негізгі экономикалық бағыт: резеңке бұйымдарын өндіру. Қаланың негізгі кәсіпорындары: «Саран резеңке техника» ЖШС, «Қарағанды резеңке техника» ЖШС, «Миттал Стил Теміртау» АҚ-ның бөлімшелері. Өндірілетін өнімнің негізгі түрлері: - резеңке-техникалық бұйымдар; - көмір. 2006 жылғы ауыл шаруашылығы өнімінің айтарлықтай бөлігін өсімдік шаруашылығы құрады. 2006 жылғы 1 шілдеге ауыл шаруашылығы өңдірушілерінің нақты бары: 2 ауыл шаруашылық кәсіпорыны, 12 шаруа қожалығы, 4,4 мың халықтың жеке қосалқы шаруашылығы. Аймақта ауыл шаруашылығы өнімін өндіруге 0,8 мың гектар ауыл шаруашылық жерлері пайдаланылды, оның ішінде 0,6 мың га - егістік алқаптар.* 2006 жылғы астыққа 0,5 мың га ауыл шаруашылық дақылдары егілетін егістік жерлер пайдаланылады, оның ішінде дәнді дақылдары 5 га, картоп 0,4 мың га, көкөніс 53,1 га. 2006 жылы 6,0 тонна дән, 6,9 мың тонна картоп, 1,3 мың тонна көкөніс дақылдары, 0,5 мың. тонна ет (тірі салмақта); 2,9 мың тонна сүт; 958,7 мың дана жұмыртқа өндірілді. 2006 жылғы 1 қаңтарға ірі қара мал саны 1,8 мың бас; қой мен ешкі – 0,5 мың бас; шошқа – 2,3 мың бас; құс – 4,1 мың бас.* Қалада 2006/2007 оқу жылы басына • 10 күндізгі жалпы білім беретін мектеп жұмыс істейді, онда 4929 оқушы оқиды, • 1 колледжде - 1443 оқушы, • 2 кәсіби-техникалық оқу орнында 644 оқушы оқиды. Қалада • 3 кітапхана, • 2 клуб типті мекеме, • кино көрсету қызметін жүзеге асыратын 1 ұйым жұмыс істейді. 2006 жылғы қаланың ірі және орта кәсіпорындар жұмыскерлерінің тізімдік саны 4840 адамды құрады, орташа атаулы еңбекақы - 25411 теңге. 2006 жылғы өндірістік өнім көлемі (үй шаруашылық есебінсіз) 6597,0 млн. теңгені құрады. Жылдық деректер бойынша 2006 жылы негізгі капиталға инвестициялар 1250,8 млн. теңге сомасында игерілді, бұл 2005 жылғы көлемнен 3,5 есе артық. Кәсіпорындардың өз күштерімен орындаған мердігерлік жұмыстар көлемі 2006 жылы 547,7 млн. теңгені немесе 2005 жылғы көлемнің 126,9%-ын құрады. 2006 жылғы бөлшек тауар айналым көлемі (қоғамдық тамақтандыру қызметің есепке алмағанда) 781,6 млн. теңге шамасында құралды, қызмет көрсету көлемі (мемлекеттік басқару қызметінсіз) – 159,3 млн. теңге.

• Бірінші ұлттық ауылшаруашылық санағының алдын ала қорытындылары бойынша

Қарағанды огломерациямына жататың шаған қала. Саран қаласы 1954 жылы 20 желтоқсанда құрылды. Қарағандының батысында 15 шақырым жерде орналасқан. 1943 жылы Саран көмірлі ауданын игеруге байланысты іргесі қаланды. Оның аумағы – 174 шаршы шақырым. Халқының саны –49,6 мың адам. Қаланың негізгі экономикасын өнеркәсіп кәсіпорындарын құрайды. Өнеркәсіптің өндіруші және химия салалары басымшылық алып отыр. 1985 жылы «Ақтас», «Дубовка», «СССР-дің 50 жылдығы атындағы» , «Саран», «Соқыр» шахталары миллион тоннадан астам көмір өндіріп отырды. Бұрын-соңды Кеңестер Одағында болмаған «Қарағандырезинатехника» өндірістік бірлестігі қатарға қосылды, үш байыту фабрикасы, темір-бетон өнімдері және екі кірпіш зауыты, «Сарантон»- тігін өндірістік бірлестігі және т.б. кәсіпорындары жұмыс істеп тұр. 1989 жылғы санақ бойынша Саран қаласы тұрғындарының саны 63 мың адамға жеткен. Мұнда 60 мәдени-ағарту, 10 емдеу мекемесі, стадион, жүзу бассейіні, 2 спорт мектебі, химия-технология техникумы, 5 кәсіптік-техникалық училище жұмыс істейді. Негізі ертеде қаланған ( 1922 ). Қарқаралыда Семей губерниялық халық ағарту бөлімінің уездік педагогикалық техникумы болып қаланған оқу орны осы Саран қаласында еді. Ол 1937 жылы педагогикалық училищесі болып қайта құрылды.. Қалада екі мәдениет үйі, үш кітппхана, қалалық радио және газет, бес балабақша, әр деңгейде білім беретін жиырмаға тарта мектеп, гуманитарлық –колледж, жастардың өнер үйі жұмыс істейді.