Герман тілдері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш Боттың үстегені: gv:Çhengaghyn Germaanagh |
ш Bot: Migrating 104 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q21200 (translate me) |
||
| 39-жол: | 39-жол: | ||
[[Санат:Үндіеуропалық тілдер]] |
[[Санат:Үндіеуропалық тілдер]] |
||
[[Санат:Герман тілді халықтардың тарихы|Тілдер]] |
[[Санат:Герман тілді халықтардың тарихы|Тілдер]] |
||
[[af:Germaanse tale]] |
|||
[[als:Germanische Sprachen]] |
|||
[[an:Luengas chermanicas]] |
|||
[[ar:لغات جرمانية]] |
|||
[[arz:لغات جيرمانيه]] |
|||
[[ast:Llingües xermániques]] |
|||
[[az:German dilləri]] |
|||
[[bar:Germanische Sprochn]] |
|||
[[be:Германскія мовы]] |
|||
[[be-x-old:Германскія мовы]] |
|||
[[bg:Германски езици]] |
|||
[[bn:জার্মানীয় ভাষাসমূহ]] |
|||
[[br:Yezhoù germanek]] |
|||
[[ca:Llengües germàniques]] |
|||
[[ckb:زمانە جێرمەنییەکان]] |
|||
[[cs:Germánské jazyky]] |
|||
[[cy:Ieithoedd Germanaidd]] |
|||
[[da:Germanske sprog]] |
|||
[[de:Germanische Sprachen]] |
|||
[[diq:Zıwanê Cermenki]] |
|||
[[dsb:Germaniske rěcy]] |
|||
[[el:Γερμανικές γλώσσες]] |
|||
[[en:Germanic languages]] |
|||
[[eo:Ĝermana lingvaro]] |
|||
[[es:Lenguas germánicas]] |
|||
[[et:Germaani keeled]] |
|||
[[eu:Germaniar hizkuntzak]] |
|||
[[fa:زبانهای ژرمنی]] |
|||
[[fi:Germaaniset kielet]] |
|||
[[fo:Germansk mál]] |
|||
[[fr:Langues germaniques]] |
|||
[[frr:Germaans]] |
|||
[[fur:Lenghis gjermanichis]] |
|||
[[fy:Germaanske talen]] |
|||
[[gan:日耳曼語族]] |
|||
[[gd:Cànain Ghearmaineach]] |
|||
[[gl:Linguas xermánicas]] |
|||
[[glk:آلمانی زوانؤن]] |
|||
[[gv:Çhengaghyn Germaanagh]] |
|||
[[he:שפות גרמאניות]] |
|||
[[hi:जर्मैनी भाषा परिवार]] |
|||
[[hr:Germanski jezici]] |
|||
[[hsb:Germanske rěče]] |
|||
[[hu:Germán nyelvek]] |
|||
[[hy:Գերմանական լեզուներ]] |
|||
[[ia:Linguas germanic]] |
|||
[[id:Rumpun bahasa Jermanik]] |
|||
[[io:Germana lingui]] |
|||
[[is:Germönsk tungumál]] |
|||
[[it:Lingue germaniche]] |
|||
[[ja:ゲルマン語派]] |
|||
[[ka:გერმანიკული ენები]] |
|||
[[kn:ಜರ್ಮನಿಕ್ ಭಾಷೆಗಳು]] |
|||
[[ko:게르만어파]] |
|||
[[ku:Zimanên germanî]] |
|||
[[kw:Yethow germanek]] |
|||
[[la:Linguae Germanicae]] |
|||
[[li:Germaanse taole]] |
|||
[[lmo:Lenguv germanich]] |
|||
[[lt:Germanų kalbos]] |
|||
[[lv:Ģermāņu valodas]] |
|||
[[mk:Германски јазици]] |
|||
[[mr:जर्मेनिक भाषा]] |
|||
[[ms:Bahasa-bahasa Germanik]] |
|||
[[mwl:Lhénguas germánicas]] |
|||
[[mzn:ژرمنی]] |
|||
[[nds:Germaansche Spraken]] |
|||
[[nds-nl:Germaanse sproaken]] |
|||
[[nl:Germaanse talen]] |
|||
[[nn:Germanske språk]] |
|||
[[no:Germanske språk]] |
|||
[[nrm:Langue gèrmannique]] |
|||
[[oc:Lengas germanicas]] |
|||
[[os:Гермайнаг æвзæгтæ]] |
|||
[[pl:Języki germańskie]] |
|||
[[pms:Lenghe germàniche]] |
|||
[[pnb:جرمن بولیاں]] |
|||
[[pt:Línguas germânicas]] |
|||
[[qu:Germanu rimaykuna]] |
|||
[[ro:Limbi germanice]] |
|||
[[ru:Германские языки]] |
|||
[[rue:Ґерманьскы языкы]] |
|||
[[scn:Lingui girmànichi]] |
|||
[[sco:Germanic leids]] |
|||
[[se:Germánalaš gielat]] |
|||
[[sh:Germanski jezici]] |
|||
[[simple:Germanic languages]] |
|||
[[sk:Germánske jazyky]] |
|||
[[sl:Germanski jeziki]] |
|||
[[sr:Германски језици]] |
|||
[[stq:Germaniske Sproaken]] |
|||
[[sv:Germanska språk]] |
|||
[[sw:Kigermanik]] |
|||
[[tg:Забонҳои германӣ]] |
|||
[[th:กลุ่มภาษาเจอร์เมนิก]] |
|||
[[tpi:Ol Tokples Siamanik]] |
|||
[[tr:Cermen dilleri]] |
|||
[[uk:Германські мови]] |
|||
[[vi:Nhóm ngôn ngữ German]] |
|||
[[vls:Germaansche toaln]] |
|||
[[yo:Àwọn èdè oníjẹ́mánì]] |
|||
[[zea:Germaonse taelen]] |
|||
[[zh:日耳曼语族]] |
|||
[[zh-min-nan:German gí-cho̍k]] |
|||
16:11, 2013 ж. наурыздың 11 кезіндегі нұсқа
| Герман тілдері | |
|---|---|
| Жоғрапиялық таралуы: |
Әуел баста солтүстік, батыс және орталық Еуропада; қазіргі кезде бүкіл дүние жүзінде |
| Жаралу бойынша тектестіруі: |
Үндіеуропалық Герман тілдері |
| Бөлікшелері: | |
Герман тілдері — Үндіеуропалық тілдер шоғырының бір тармағын құрайтын өзара туыстас тілдер тобы. Осы тілдердің ортақ «ата-тілі» — б.з.б. 1-ші мыңжылдықтың орта бөлігінде солтүстік Еуропада қолданыста болған протогерман тілі. Протогерман тілі мен одан өрбіп шыққан тілдердің барлығына бірегей тілдік ерекшеліктер тән, солардың ішіндегі ең танымалы — Гримм заңы деген атпен белгілі дауыссыздардың өзгерісі. Солтүстік Еуропаны мекендеген герман тайпалары ІІ-ші ғасырдан бастап римдіктермен шекаралас аймақтарда қоныстана бастаған кезден бері герман тілдерінің ең алғашқы түрлері де тарихқа енді.
Ағылшын және неміс тілдері ең көп тараған герман тілдері болып табылады, оларда ана тілі ретінде сөйлейтіндердің саны тиісінше шамамен 400 және 100 миллион адамды құрайды. Бұл топқа басқа да ірі тілдер жатады: сөйлеушілер саны 23 миллион голланд тілі, 16 миллион адам сөйлейтін африкаанс тілі, ал солтүстік герман тілдеріне жататын төрт тіл: норвег, швед, исланд және фарер тілдерінде сөйлеушілердің жалпы саны — 20 миллион адам. SIL ұйымы құрастыратын Ethnologue тізімінде 53 түрлі герман тілдері келтірілген.
Сипаттамалары
Герман тілдеріне төмендегі бірқатар қасиеттер тән:
- Үнді-Еуропалық шақ және аспектжүйесінің қарапайымданып, осы шақ және өткен шақ (кейде ол претерит деп аталады) болып өзгеруі.
- Етістіктердің үлкен тобының өткен шағы жалғау (/d/ немесе /t/) жалғануы арқылы жасалады. Бұндай етістіктерді герман әлсіз етістіктері деп аталады. Қалған етістіктердің өткен шағы оның негізіндегі дауысты дыбысты өзгерту арқылы жасалады. Олар герман күшті етістіктері деп аталады.
- Күшті және әлсіз сын есім дегендерді қолдануы. Яғни зат есімнің анықтылығына байланысты сын есімдердің жалғауларының өзгеріп отыруы.
- «Гримм заңы» деген атпен белгілі дауыссыздардың өзгеру құбылысы (Жоғары неміс тіліндегі дауыссыздар одан әрі өзгерді, бірақ оның себебі басқа, Жоғарғы неміс дауыссыздарының өзгеруі).
- Шығу тегін басқа Үнді-Еуропа тілдеріндегі сөздермен байланыстыру қиын, бірақ герман тілдерінің ішінде кең тараған бірқатар сөздердің болуы. Герман субстраты туралы жорамал дегенді де қараңыз.
- Сөздердің екпінінің түбірге түсуі, одан кейін сөздің бірінші буынына түсуі.
Герман тілдерінің арасындағы айырмашылықтар басқа тіл шоғырларындағы, мысалы роман немесе славян тілдерінің ішіндегі тілдердің арасындағы айырмашылықтардан әлдеқайда көп. Тілдерде жалпы байқалатын аналитизмге деген үрдіс бойынша герман тілдерін де екі топқа бөлуге болады. Неміс, голланд, әсіресе исланд тілдеріндегі аналитизм деңгейі әлсіз, ал ағылшын, швед және африкаанс сияқты тілдерде аналитизм мейлінше күшті дамыған.
Жазуы
| ||||||||||||||||||||||||||||||
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|