Сасани әулеті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш r2.7.3) (бот изменил: ckb:ساسانییەکان на ckb:ئیمپراتۆری ساسانی |
ш Bot: Migrating 70 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q83891 (translate me) |
||
| 72-жол: | 72-жол: | ||
{{Link GA|no}} |
{{Link GA|no}} |
||
{{Link GA|zh}} |
{{Link GA|zh}} |
||
[[an:Imperio Sasanida]] |
|||
[[ar:ساسانيون]] |
|||
[[arz:ساسانيين]] |
|||
[[az:Sasanilər İmperiyası]] |
|||
[[be:Дзяржава Сасанідаў]] |
|||
[[bg:Сасанидска империя]] |
|||
[[bn:সসনিয়ন সাম্রাজ্য]] |
|||
[[bs:Sasanidsko carstvo]] |
|||
[[ca:Imperi Sassànida]] |
|||
[[ceb:Dinastiyang Sasanida]] |
|||
[[ckb:ئیمپراتۆری ساسانی]] |
|||
[[cs:Sásánovci]] |
|||
[[cy:Sassaniaid]] |
|||
[[da:Sassaniderne]] |
|||
[[de:Sassanidenreich]] |
|||
[[el:Αυτοκρατορία των Σασσανιδών]] |
|||
[[en:Sassanid Empire]] |
|||
[[eo:Sasanidoj]] |
|||
[[es:Imperio sasánida]] |
|||
[[et:Sassaniidide riik]] |
|||
[[eu:Sasaniar Inperioa]] |
|||
[[fa:ساسانیان]] |
|||
[[fi:Sassanidit]] |
|||
[[fr:Sassanides]] |
|||
[[fy:Sassaniden]] |
|||
[[ga:An Ríshliocht Sasánach]] |
|||
[[gl:Imperio Sasánida]] |
|||
[[he:האימפריה הסאסאנית]] |
|||
[[hi:सासानी साम्राज्य]] |
|||
[[hr:Sasanidsko Perzijsko Carstvo]] |
|||
[[hu:Szászánida Birodalom]] |
|||
[[hy:Սասանյաններ]] |
|||
[[id:Kekaisaran Sasaniyah]] |
|||
[[is:Sassanídar]] |
|||
[[it:Sasanidi]] |
|||
[[ja:サーサーン朝]] |
|||
[[ka:სასანიანები]] |
|||
[[ko:사산 왕조]] |
|||
[[ku:Împeratoriya Sasanî]] |
|||
[[ky:Сасанийлер мамлекети]] |
|||
[[la:Regnum Sassanidarum]] |
|||
[[lt:Sasanidų imperija]] |
|||
[[lv:Sasanīdu impērija]] |
|||
[[mk:Сасанидско царство]] |
|||
[[ml:സസാനിയൻ സാമ്രാജ്യം]] |
|||
[[ms:Empayar Sasan]] |
|||
[[nds:Sassanidenriek]] |
|||
[[nl:Sassanieden]] |
|||
[[no:Sasanide-dynastiet]] |
|||
[[oc:Empèri Sassanida]] |
|||
[[pl:Sasanidzi]] |
|||
[[pnb:ساسانی سلطنت]] |
|||
[[ps:د ساسانيانو واکمني]] |
|||
[[pt:Império Sassânida]] |
|||
[[ro:Imperiul Sasanid]] |
|||
[[ru:Государство Сасанидов]] |
|||
[[sh:Sasanidi]] |
|||
[[simple:Sassanid Empire]] |
|||
[[sk:Sásánovci]] |
|||
[[sl:Sasanidi]] |
|||
[[sr:Сасанидско царство]] |
|||
[[sv:Sasanider]] |
|||
[[tg:Давлати Сосониён]] |
|||
[[th:จักรวรรดิแซสซานิด]] |
|||
[[tr:Sasani İmparatorluğu]] |
|||
[[uk:Держава Сасанідів]] |
|||
[[ur:ساسانی سلطنت]] |
|||
[[vi:Nhà Sassanid]] |
|||
[[war:Imperyo Sasanida]] |
|||
[[zh:萨珊王朝]] |
|||
20:24, 2013 ж. наурыздың 11 кезіндегі нұсқа
| {{{атауы}}} | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
.svg){kind=small}
Сасани әулеті – Таяу және Орта Шығыста 3 – 7 ғасырларда билік құрған иран әулеті. Парсы аңыздары бойынша елдің тұңғыш патшасы Сасанның есімімен аталған. Әулеттің негізін қалаушы Папактың ұлы Ардашир І 224 жылы Парфия патшалығын күйретті де, 226/227 жылдары Ктесифонда таққа отырды. Ардашир І және Шапур І (239 – 272) тұсында Иран біріктіріліп, батысы мен шығысындағы кең байтақ аймақтар қосылды. Сасани әулетінің Римді жеңуі мемлекетті нығайтып, шаїиншаїтың орталық өкімет билігін күшейтуіне мүмкіндік берді. Зороастризм мемлекеттік дінге айналды. 5 ғасырда Арменияның, Кавказ Албаниясының, Иберияның патшалары болып Сасани әулетінің мирасқорлары қойылды. Жергілікті халықтарды қанау күшейіп, 571 – 572 жылдары Арменияда көтеріліс болып өтті. 5 ғасырдың 90-жылдарында Маздактар қозғалысы өріс алды. Сасани әулеті билеген мемлекет 558 – 568 жылдары эфталиттерді (ақ ғұндар) талқандап, Ауғанстан мен Орталық Азияның (Әмударияның оңтүстік-батысы) бірқатар жерлерін қосып алды. Йемен бағындырылып, 589 жылы шамасында елге басып кірген түріктер талқандалды. Бірақ 7 ғасырдың басында Сасани әулеті әлсіреп кетті де, Йездегерд ІІІ (632 – 651/652) тұсында мемлекетті арабтар жаулап алды. [1]
Сілтемелер
Пайдаланған әдебиет
- ↑ Қазақ энциклопедиясы, 10 том
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link GA Үлгі:Link GA