Лоренц күші: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added

Inline

18:06, 2013 ж. маусымның 4 кезіндегі нұсқа

Лоренц күші — электрмагниттік өрісте қозғалатын зарядталған бөлшекке әсер ететін күш. Бұл күшті сипаттайтын өрнекті 1892 ж. голланд физигі Х. А. Лоренц (1853 — 1928) тәжірибе нәтижелерін қорытындылап тапқан, СИ жүйесінде формуласы:

$\mathbf {F} =q\left(\mathbf {E} +[\mathbf {v} \times \mathbf {B} ]\right)$

,

мұндағы:

F — Лоренц күші
$q\$ — бөлшек заряды
$\mathbf {E}$ — электр өрісі
$\mathbf {B}$ — магнит өрісі
<math>\mathbf{v}</math — бөлшектің жылдамдығы.

Зарядталған бөлшек жылдамдығының кез келген мәндерінде (*) өрнегі орындалады; бұл өрнек электрдинамиканың ең негізгі қатыстарының бірі, өйткені, ол электр-магниттік өріс теңдеулерін зарядталған бөлшектің қозғалыс теңдеулерімен байланыстыруға мүмкіндік береді. Өрнектің оң жағындағы бірінші мүше — зарядталған бөлшекке электр өрісі тарапынан, ал екіншісі — магнит өрісі тарапынан әсер ететін күштер. Лоренц күшінің магниттік бөлігі [В] болғандықтан оның бұл бөлігі механикалық жұмыс жасамайды. Ол бөлшектің энергиясын өзгертпей, тек қозғалысының траекториясын қисайтады. Бірліктердің Гаусс жүйесінде оның модулі (е/с)В sіn-ге тең, мұндағы  —  мен В векторлары арасындағы бұрыш. Сонымен, Лоренц күшінің магниттік бөлігінің шамасы, =90Ә болғанда максималь, ал =0 болса, оның шамасы нөлге тең болады. Вакуумдегі тұрақты әрі біртекті магнит өрісінде (В=Н, мұндағы Н — магнит өрісінің кернеулігі) қозғалатын зарядталған бөлшек Лоренц күшінің магниттік құраушысының әсерінен бұрандалық сызық бойымен тұрақты  жылдамдығымен қозғалады. Егер Е0 болса, онда зарядталған бөлшектің қозғалысы күрделіленіп, оның айналу центрі магнит өрісіне перпендикуляр бағытта ығысады. Бұл ығысу бөлшектің дрейфі деп аталады. Дрейфтің бағыты [ЕН] векторы арқылы анықталады және ол зарядтың таңбасына тәуелді болмайды. Магнит өрісі мен өткізгіштегі электр тогының өзара әсерлесуі салдарынан өткізгіштің көлденең қимасындағы токтың мәні әр түрлі болады. Бұл жағдай термомагниттік және гальваномагниттік құбылыстарда байқалады (қ. Холл эффектісі, т.б.).^[1]^[2]

Пайдаланған әдебиет

↑ Қазақ энциклопедиясы
↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Қазақ энциклопедиясы

[2] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0

[1]

[2]

@@ 1-жол: / 1-жол: @@
 [[Сурет:VFPt Solenoid correct2.svg|thumb| alt=A.| ''[[Классикалық электродинамика]]'']]
+'''Лоренц күші''' — [[электрмагнит]]тік өрісте қозғалатын [[заряд]]талған бөлшекке әсер ететін күш. Бұл күшті сипаттайтын өрнекті 1892 ж. [[голланд]] физигі [[Гендрик Антон Лоренц|Х. А. Лоренц]] (1853 — 1928) тәжірибе нәтижелерін қорытындылап тапқан, [[СИ]] жүйесінде формуласы:
-=='''Лоренц күші'''==
-'''Лоренц күші''' — [[электрмагнит]]тік өрісте қозғалатын [[заряд]]талған бөлшекке әсер ететін күш. Бұл күшті сипаттайтын өрнекті 1892 ж. [[голланд]] физигі [[Х. А. Лоренц]] (1853 — 1928) тәжірибе нәтижелерін қорытындылап тапқан:
+<center>
-'''F=''e''E+''e''/c[B]''',               (*)
+<math>\mathbf{F}=q\left(\mathbf{E}+[\mathbf{v}\times\mathbf{B}]\right)</math>
+</center>
+,
 мұндағы:
 *'''F''' — [[ Лоренц күші]]
-*'''е''' — [[бөлшек заряды]]
+*<math>q\ </math>  — [[бөлшек заряды]]
-*'''Е''' — [[электр өрісінің кернеулігі]]
+*<math>\mathbf{E}</math>— [[электр өрісі]]
+*<math>\mathbf{B}</math> — [[магнит өрісі]]
-*'''В''' — [[магнитткі индукция]]
-*'''''' — F, E, B шамалары есептелетін [[координат]]тар жүйесіне қатысты бөлшектің жылдамдығы.
+*<math>\mathbf{v}</math —  бөлшектің жылдамдығы.
 Зарядталған бөлшек жылдамдығының кез келген мәндерінде (*) өрнегі орындалады; бұл өрнек [[электрдинамика]]ның ең негізгі қатыстарының бірі, өйткені, ол электр-магниттік өріс теңдеулерін зарядталған бөлшектің қозғалыс теңдеулерімен байланыстыруға мүмкіндік береді. Өрнектің оң жағындағы бірінші мүше — зарядталған бөлшекке [[электр өрісі]] тарапынан, ал екіншісі — [[магнит өрісі]] тарапынан әсер ететін күштер. Лоренц күшінің магниттік бөлігі [В] болғандықтан оның бұл бөлігі [[механикалық жұмыс]] жасамайды. Ол бөлшектің энергиясын өзгертпей, тек қозғалысының [[траектория]]сын қисайтады. Бірліктердің [[Гаусс]] жүйесінде оның модулі (е/с)В sіn-ге тең, мұндағы  —  мен В векторлары арасындағы бұрыш. Сонымен, Лоренц күшінің магниттік бөлігінің шамасы, =90Ә болғанда [[максималь]], ал =0 болса, оның шамасы нөлге тең болады. [[Вакуум]]дегі тұрақты әрі біртекті магнит өрісінде (В=Н, мұндағы Н — магнит өрісінің [[кернеу]]лігі)  қозғалатын зарядталған бөлшек Лоренц күшінің магниттік құраушысының әсерінен бұрандалық сызық бойымен тұрақты  жылдамдығымен қозғалады. Егер Е0 болса, онда зарядталған бөлшектің қозғалысы күрделіленіп, оның айналу центрі магнит өрісіне [[перпендикуляр]] бағытта ығысады. Бұл ығысу бөлшектің [[дрейф]]і деп аталады. Дрейфтің бағыты [ЕН] векторы арқылы анықталады және ол зарядтың таңбасына тәуелді болмайды. Магнит өрісі мен өткізгіштегі электр тогының өзара әсерлесуі салдарынан өткізгіштің көлденең қимасындағы токтың мәні әр түрлі болады. Бұл жағдай [[термомагниттік]] және [[гальваномагнит]]тік құбылыстарда байқалады (қ. [[Холл эффект]]ісі, т.б.).<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref><ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006.  ISBN 9965-808-88-0</ref>

Лоренц күші: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

18:06, 2013 ж. маусымның 4 кезіндегі нұсқа

Пайдаланған әдебиет

Навигация мәзірі

Іздеу