Катаболизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Навигацияға өту
Іздеуге өту
Content deleted Content added
ш {{Суретсіз мақала}} үлгісін үстедім |
ш clean up клетка -> жасуша, replaced: клетка → жасуша (2) using AWB |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
:'''Катаболизм'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том |
:'''Катаболизм'''<ref name="source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том</ref> (''грекше katabole – сыртқа шығару, ыдырау''), биологияда – организмде тіршілік әрекеті процесінде пайдаланылған энергияны босата отырып, қажетсіз заттарды денеден сыртқа шығарып тастау. |
||
*Клетка мен тінде болатын тотығу процесі ферменттерінің қатысуымен үздіксіз жүретін құбылыс. Ондағы [[белок]], [[май]], [[көмірсу]] сияқты күрделі органикалық заттар тотығу әсерінен ыдырайды. |
*Клетка мен тінде болатын тотығу процесі ферменттерінің қатысуымен үздіксіз жүретін құбылыс. Ондағы [[белок]], [[май]], [[көмірсу]] сияқты күрделі органикалық заттар тотығу әсерінен ыдырайды. |
||
*Осы процестен пайда болған энергия тіршіліктің қажетіне жұмсалады. |
*Осы процестен пайда болған энергия тіршіліктің қажетіне жұмсалады. |
||
*Энергияның көп мөлшерде бөлініп шығуы фосфорлы қосындылардың ыдырауы нәтижесінде туады. |
*Энергияның көп мөлшерде бөлініп шығуы фосфорлы қосындылардың ыдырауы нәтижесінде туады. |
||
Мысалы, аденозинүшфосфорлы қышқыл (АҮФҚ) ыдырағанда шығатын хим. энергия электрлік және мех. энергия түріне айналып отырады. *Демек |
Мысалы, аденозинүшфосфорлы қышқыл (АҮФҚ) ыдырағанда шығатын хим. энергия электрлік және мех. энергия түріне айналып отырады. *Демек жасуша мен тіндегі энергия көзі – [[АҮФҚ]] болып саналады. Ферменттердің әсерінен бір заттар ыдырап жатса, екінші бір заттар қайта түзіліп отырады. |
||
*Оганизмдегі зат алмасу процесінің негізі болып табылады. Клеткалардағы заттар бір қалыпта өзгеріссіз тұрмайды. Әсіресе, органик. заттар |
*Оганизмдегі зат алмасу процесінің негізі болып табылады. Клеткалардағы заттар бір қалыпта өзгеріссіз тұрмайды. Әсіресе, органик. заттар жасуша мен тінде ыдырап бөлшектенеді. Мысалы, қышқылдар суда ерігенде, сутек иондары мен [[хлор]] иондарына бөлінеді. Катаболизм жоғары сатыдағы жануарлар мен адамда жылдам жүрсе, төм. сатыдағыларда (мысалы, бақа, шаяндарда) баяу жүреді. Жоғары сатыдағы жануарлар мен адам денесіндегі зат алмасу процесінің қарқынын, барысын, көлемін орта жүйке жүйесінің қызметі реттеп отырады. |
||
==Пайдаланылған әдебиет:== |
==Пайдаланылған әдебиет:== |
||
<references/> |
<references/> |
||
⚫ | |||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
{{Суретсіз мақала}} |
{{Суретсіз мақала}} |
||
[[ |
[[Санат:Биология]] |
||
[[ |
[[Санат:Процесс]] |
||
⚫ |
16:03, 2013 ж. тамыздың 5 кезіндегі нұсқа
- Катаболизм[1] (грекше katabole – сыртқа шығару, ыдырау), биологияда – организмде тіршілік әрекеті процесінде пайдаланылған энергияны босата отырып, қажетсіз заттарды денеден сыртқа шығарып тастау.
- Клетка мен тінде болатын тотығу процесі ферменттерінің қатысуымен үздіксіз жүретін құбылыс. Ондағы белок, май, көмірсу сияқты күрделі органикалық заттар тотығу әсерінен ыдырайды.
- Осы процестен пайда болған энергия тіршіліктің қажетіне жұмсалады.
- Энергияның көп мөлшерде бөлініп шығуы фосфорлы қосындылардың ыдырауы нәтижесінде туады.
Мысалы, аденозинүшфосфорлы қышқыл (АҮФҚ) ыдырағанда шығатын хим. энергия электрлік және мех. энергия түріне айналып отырады. *Демек жасуша мен тіндегі энергия көзі – АҮФҚ болып саналады. Ферменттердің әсерінен бір заттар ыдырап жатса, екінші бір заттар қайта түзіліп отырады.
- Оганизмдегі зат алмасу процесінің негізі болып табылады. Клеткалардағы заттар бір қалыпта өзгеріссіз тұрмайды. Әсіресе, органик. заттар жасуша мен тінде ыдырап бөлшектенеді. Мысалы, қышқылдар суда ерігенде, сутек иондары мен хлор иондарына бөлінеді. Катаболизм жоғары сатыдағы жануарлар мен адамда жылдам жүрсе, төм. сатыдағыларда (мысалы, бақа, шаяндарда) баяу жүреді. Жоғары сатыдағы жануарлар мен адам денесіндегі зат алмасу процесінің қарқынын, барысын, көлемін орта жүйке жүйесінің қызметі реттеп отырады.
Пайдаланылған әдебиет:
- ↑ “Қазақ Энциклопедиясы”, IV-том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |