Микроорганизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added

Inline

15:57, 2014 ж. сәуірдің 21 кезіндегі нұсқа

Микроорганизмдер, микробтар – тек қана микроскоппен көруге болатын өте ұсақ организмдер. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы А.В. Левенгук ашқан. Микроорганизмдер арасында прокариоттар және эукариоттар тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге вирустарды да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және зерттеуде ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін ғылым саласы – микробиология. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір клеткалы организмдер. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп клеткалы организмдерге тән өте күрделі жынысты көбею процессі бұлардың көбінде болмайды.

Микроорганизмдер физиологиялық және биохимиялық қасиеттері жағынан әр түрлі. Олардың кейбіреулері басқа организмдер өніп-өсе алмайтын ортада тіршілік етуге бейімделген. Мысысалы, 70 – 105⁰С ыстықта, жоғары деңгейдегі радиацияда және концентрациясы өте күшті қышқылды (pH<1,0) немесе сілтілі (рН 9,0 болатын, кейде одан да жоғары) орталарда, NaCl-дың жоғары концентрациясында (25 – 30%), оттек жоқ жерде (анаэробты жағдайда) тіршілік ете алатын Микроорганизмдер белгілі. Олар өте төмен температурада да, құрғақшылық ортада да көбейе алады. Кейбір бактериялар мен балдырлар өз клеткасына қажетті барлық заттарды синтездеу үшін СО₂-ні пайдаланады, бұларды автотрофтар деп атайды. Бұлардың ішіндегі кейбіреулері (мысысалы, сүт қышқылы бактериялары және қарапайымдылар) өздерінің дамуына қажетті өсу факторларын, яғни дайын витаминдер, амин қышқылдары немесе т.б. органикалық заттарды өздері синтездей алмайды. Мұндай Микроорганизмдерді – ауксотрофтар деп атайды. Көптеген Микроорганизмдер өте күрделі органикалық қосылыстарын (белоктар, көмірсулары, соның ішінде целлюлоза, липидтер, нуклеин қышқылдары, көмірсутектері) ыдыратса, кейбіреуі адамдарды және жануарларды уландыратын (метанол, көміртотығы, күкіртсутек, нитриттер) заттарды пайдалана алады, ал кейбір түрлері табиғи емес қосылыстарды ыдырата алады (ксенобиотиктер). Микроорганизмдер табиғатта – топырақта, суда, ауада кең таралған, биосферадағы зат айналымына белсене қатысады. Микроорганизмдер фотосинтез процесі кезінде түрлі қосылыстардың минералдануына жағдай туғызып, атмосферадағы СО₂ қорының болуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ топырақ пен ауаға бірқатар биогендік элементтерді қайтарады. Микроорганизмдер ауадағы молекуларық азотты сіңіруге де (азотфиксация) белсене қатысады. Тау жыныстары мен топырақ түзілу процесін ыдыратып, кейбір пайдалы қазбалардың (мысысалы, сульфидтер мен күкірт) түзілуіне әсер етеді. Микроорганизмдердің практикалық маңызы зор. Олардың көпшілігі өнеркәсіптің әр түрлі саласында (мал азықтық белокты түзу, шарап жасау, нан пісіру, сүт қышқылы тағамдарын өндіру кезінде антибиотиктер, витаминдер, амин қышқылдары, кейбір ферменттер, т.б.), адам шауашылығында (сүрлем даярлауда, өсімдіктерді биологиялық жолмен қорғауда) кеңінен қолданылады. Сондай-ақ Микроорганизмдер лас суларды тазартуда, жанар газ – метанды түзуде пайдаланылады. Бірқатар Микроорганизмдер адамдар, жануарлар және өсімдіктердің патогені болып саналады. Микроорганизмдердің кейбір түрлері топырақты құнарсыздандырып, көптеген адам шауашылығын өнімдерін бүлдіреді, металдардың коррозияға ұшырауына ықпал етеді. Микроорганизмдер биологияның көптеген мәселелерін шешуде маңызды зерттеу нысаны болып саналады. Соның нәтижесінде көптеген биологиялық заңдылықтар ашылып, биотехнологияның негізі қаланды.^[1]

Сілтемелер

Дереккөздер

↑ О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0

[1]

@@ 3-жол: / 3-жол: @@
 Микроорганизмдер [[физиология]]лық және [[биохимия]]лық қасиеттері жағынан әр түрлі. Олардың кейбіреулері басқа [[организм]]дер өніп-өсе алмайтын ортада [[тіршілік]] етуге бейімделген. Мысысалы, 70 – 105<sup>0</sup>С ыстықта, жоғары деңгейдегі [[радиация]]да және [[концентрация]]сы өте күшті [[қышқыл]]ды (pH<1,0) немесе [[сілті]]лі (рН 9,0 болатын, кейде одан да жоғары) орталарда, NaCl-дың жоғары [[концентрация]]сында (25 – 30%), [[оттек]] жоқ [[жер]]де ([[анаэроб]]ты жағдайда) [[тіршілік]] ете алатын Микроорганизмдер белгілі. Олар өте төмен [[температура]]да да, құрғақшылық ортада да көбейе алады. Кейбір [[бактерия]]лар мен [[балдыр]]лар өз [[клетка]]сына қажетті барлық заттарды [[синтез]]деу үшін СО<sub>2</sub>-ні пайдаланады, бұларды [[автотроф]]тар деп атайды. Бұлардың ішіндегі кейбіреулері (мысысалы, [[сүт қышқылы]] [[бактерия]]лары және қарапайымдылар) өздерінің дамуына қажетті өсу факторларын, яғни дайын [[витамин]]дер, [[амин қышқылы|амин қышқылдары]] немесе т.б. [[органикалық зат]]тарды өздері [[синтез]]дей алмайды. Мұндай Микроорганизмдерді – [[ауксотроф]]тар деп атайды. Көптеген Микроорганизмдер өте күрделі органикалық қосылыстарын ([[белок]]тар, [[көмірсулар]]ы, соның ішінде [[целлюлоза]], [[липидтер]], [[нуклеин қышқылы|нуклеин қышқылдары]], көмірсутектері) ыдыратса, кейбіреуі адамдарды және жануарларды уландыратын ([[метанол]], [[көміртотығы]], [[күкіртсутек]], [[нитриттер]]) заттарды пайдалана алады, ал кейбір түрлері табиғи емес қосылыстарды ыдырата алады ([[ксенобиотик]]тер). Микроорганизмдер [[табиғат]]та – [[топырақ]]та, [[су]]да, [[ауа]]да кең таралған, [[биосфера]]дағы зат айналымына белсене қатысады. Микроорганизмдер [[фотосинтез]] процесі кезінде түрлі қосылыстардың [[минерал]]дануына жағдай туғызып, [[атмосфера]]дағы СО<sub>2</sub> қорының болуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ [[топырақ]] пен [[ауа]]ға бірқатар [[биоген]]дік [[элемент]]терді қайтарады. Микроорганизмдер [[ауа]]дағы [[молекула]]рық [[азот]]ты сіңіруге де ([[азотфиксация]]) белсене қатысады. [[Тау жыныстар]]ы мен [[топырақ]] түзілу процесін ыдыратып, кейбір пайдалы қазбалардың (мысысалы, [[сульфид]]тер мен [[күкірт]]) түзілуіне әсер етеді. Микроорганизмдердің практикалық маңызы зор. Олардың көпшілігі [[өнеркәсіп]]тің әр түрлі саласында (мал азықтық [[белок]]ты түзу, [[шарап]] жасау, нан пісіру, [[сүт қышқылы]] тағамдарын өндіру кезінде [[антибиотик]]тер, [[витамин]]дер, [[амин қышқылы|амин қышқылдары]], кейбір [[фермент]]тер, т.б.), адам шауашылығында (сүрлем даярлауда, [[өсімдік]]терді [[биология]]лық жолмен қорғауда) кеңінен қолданылады. Сондай-ақ Микроорганизмдер лас суларды тазартуда, жанар газ – [[метан]]ды түзуде пайдаланылады. Бірқатар Микроорганизмдер адамдар, [[жануар]]лар және [[өсімдік]]тердің [[патоген]]і болып саналады. Микроорганизмдердің кейбір түрлері [[топырақ]]ты құнарсыздандырып, көптеген адам шауашылығын өнімдерін бүлдіреді, [[метал]]дардың [[коррозия]]ға ұшырауына ықпал етеді. Микроорганизмдер [[биология]]ның көптеген мәселелерін шешуде маңызды зерттеу нысаны болып саналады. Соның нәтижесінде көптеген [[биология]]лық заңдылықтар ашылып, [[биотехнология]]ның негізі қаланды.<ref>О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова
 Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
-Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0 </ref>
+Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0</ref>
 == Сілтемелер ==
@@ 9-жол: / 9-жол: @@
 * [[Метан]]
 * [[Микроскоп]]
+== Дереккөздер ==
-== Пайдаланған Әдебиет ==
 <references/>
-{{stub}}
 {{wikify}}
 [[Санат:Микробиология]]
 [[Санат:Микроағзалар]]
+{{stub}}

Микроорганизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

15:57, 2014 ж. сәуірдің 21 кезіндегі нұсқа

Сілтемелер

Дереккөздер

Навигация мәзірі

Іздеу