Меркурий (ғаламшар): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
шӨңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
53-жол: | 53-жол: | ||
жуан атмосфера жоқ. Аспаны қараңғы, жұлдыздар Болпаннан жарық көрінеді, |
жуан атмосфера жоқ. Аспаны қараңғы, жұлдыздар Болпаннан жарық көрінеді, |
||
Күн үлкен тәжі бар шар сияқты көрінеді. Болпанды әлемде "Меркурий" деп атайды, бұл атау көне юнанның Гермес құдайының мадағына берілген. Күннен орташа қашықт. 0,387 а.б. (58 млн. км), Күнді айналу периоды 88 тәулік, өз осінен айналу периоды 58,6 тәулік, орташа диам. 4878 км, массасы 3,31023 кг; өте сирек атмосферасының құрамында Ar, Ne, He бар. М. беті сыртта |
Күн үлкен тәжі бар шар сияқты көрінеді. Болпанды әлемде "Меркурий" деп атайды, бұл атау көне юнанның Гермес құдайының мадағына берілген. Күннен орташа қашықт. 0,387 а.б. (58 млн. км), Күнді айналу периоды 88 тәулік, өз осінен айналу периоды 58,6 тәулік, орташа диам. 4878 км, массасы 3,31023 кг; өте сирек атмосферасының құрамында Ar, Ne, He бар. М. беті сыртта |
||
=Қысқаша== |
|||
Меркурий күнге ең жақын планета болғандықтан оны бақылау өте қиын. Әйтсе де, соңғы радиобақылаулардың мәліметтері бойынша, Меркурийдің өте баяу айналатыны анықталды, яғни бұл планетадағы тәулік шамамен жердегі 176 тәулікке тең. Бірақ ол күнге жақын орналасқандықтан, оның орбитасы жерге қарағанда кіші. Меркурий өлшемдері жағынан да, массасы жағынан да, кішкене болғандықтан, ол өзінің айналасындағы атмосфераны тұрақты ұстай алмайлы. |
|||
[[Сурет:Solar system scale-2.jpg|right|250px|thumb|Күн жүйесі]] |
[[Сурет:Solar system scale-2.jpg|right|250px|thumb|Күн жүйесі]] |
||
[[Сурет:Terrestrial planet size comparisons.jpg|нобай|солға|Планеталардың салыстырмалы үлкендігі: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс]] |
[[Сурет:Terrestrial planet size comparisons.jpg|нобай|солға|Планеталардың салыстырмалы үлкендігі: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс]] |
||
85-жол: | 90-жол: | ||
Телескоппен қарағанда Шолпанның фазалары жақсы көрінеді; тура Күннің аржағына таман барған кезде кішкене дөңгелек, бержағына таман келген жіңішке орақ, бүйірге қарай ауып барғанда жарты дөңгелек түрінде болады. Шолпанды телескоппен бір көрген кісі Айдан айыра алмайды. Өкініші сол, Шолпан жерге ең жақын келегн кезінде бізге көрінбей кетеді. |
Телескоппен қарағанда Шолпанның фазалары жақсы көрінеді; тура Күннің аржағына таман барған кезде кішкене дөңгелек, бержағына таман келген жіңішке орақ, бүйірге қарай ауып барғанда жарты дөңгелек түрінде болады. Шолпанды телескоппен бір көрген кісі Айдан айыра алмайды. Өкініші сол, Шолпан жерге ең жақын келегн кезінде бізге көрінбей кетеді. |
||
==Пайдаланған әдебиеттер== |
|||
Физика және астрономия кітабы 8 сынып |
11:38, 2014 ж. мамырдың 22 кезіндегі нұсқа
Mariner 10 ғарыш жабдығы арқылы жасалған Болпан көрінісі | ||||||||||
Орбиталық сипаттамасы | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Дәуірі J2000 | ||||||||||
Афелиі: | 69,817,079 km 0.466 698 35 AU | |||||||||
Перигелиі: | 46,001,272 km 0.307 499 51 AU | |||||||||
Үлкен жарты осі: | 57,909,176 km 0.387 098 93 AU | |||||||||
Орбиталық шеңбері: | ~360,000,000 km (2.406 AU) | |||||||||
Эксцентриситет: | 0.205 630 69 | |||||||||
Жұлдыздық мезгілі: | 87.969 34 d (0.240 846 9 a) | |||||||||
Ауытқы мезгілі: | 115.8776 d | |||||||||
Орташа орбит. жылд-ғы: | 47.36 km/s | |||||||||
Ең көп орбит. жылд-ғы: | 58.98 km/s | |||||||||
Ең аз орбит. жылд-ғы: | 38.86 km/s | |||||||||
Орбитаның қиғаштығы: | 7.004 87° (3.38° to Sun’s equator) | |||||||||
Үдемелі түйін бойлығы: | 48.331 67° | |||||||||
Перигелий аргументі: | 29.124 78° | |||||||||
Серіктері: | None | |||||||||
Физикалық сипаттамалары | ||||||||||
Экваторлық радиусы: | 2439.7 km (0.383 Жер (ғаламшар)) | |||||||||
Бет ауқымы: | 7.5×107 km² (0.147 Earths) | |||||||||
Деңгейі: | 6.083×1010 km³ (0.056 Earths) | |||||||||
Массасы: | 3.302×1023 kg (0.055 Earths) | |||||||||
Тығыздығы: | 5.427 g/cm³ | |||||||||
Экватордағы еркін түсу үдеуі: | 3.701 m/s² (0.377 g) | |||||||||
жыту жылдамдығы: | 4.249 km/s | |||||||||
Жұлдыздық айналым мезгілі: | 58.6462 day (58 d 15.5088 h) | |||||||||
Экватордағы айналым тездігі: | 10.892 km/h (at the equator) | |||||||||
Біліктік еңкейісі: | ~0.01° | |||||||||
Солтүстік полюстің оң үдемелігі: | 18 h 44 min 2 s (281.01°)1 | |||||||||
Солтүстік полюстің ауытқылауы: | 61.45° | |||||||||
Альбедо: | 0.10-0.12 | |||||||||
Беттік темп-сы: 0°N, 0°W 85°N, 0°W |
| |||||||||
Атмосферасы | ||||||||||
Беттік қысымы: | trace | |||||||||
Құрамы: | 31.7% Potassium 24.9% Sodium 9.5% Atomic Oxygen 7.0% Argon 5.9% Helium 5.6% Molecular Oxygen 5.2% Nitrogen 3.6% Carbon dioxide 3.4% Water 3.2% Hydrogen |
Болпан (Меркурий, Олпан, Таңшолпан, Кіші Шолпан) — Күнге ең жақын және Күн жүйесінің 1-ші ең кіші ғаламшары. Күнді 88 тәулік ішінде айналып шығады.Ал өз белін ұзақ уақытта айналып шығады, Болпанның бір тәулігі Жердің 176 тәулігіне сәйкес. Болпанды бақылау өте қиын. Бетіндегі температура күндіз +300 дәреже болса, түнде -200 дәрежеге төмендейді. Болпанның үстінде бұлттар жоқ, соңдықтан ғаламшарда жуан атмосфера жоқ. Аспаны қараңғы, жұлдыздар Болпаннан жарық көрінеді, Күн үлкен тәжі бар шар сияқты көрінеді. Болпанды әлемде "Меркурий" деп атайды, бұл атау көне юнанның Гермес құдайының мадағына берілген. Күннен орташа қашықт. 0,387 а.б. (58 млн. км), Күнді айналу периоды 88 тәулік, өз осінен айналу периоды 58,6 тәулік, орташа диам. 4878 км, массасы 3,31023 кг; өте сирек атмосферасының құрамында Ar, Ne, He бар. М. беті сыртта
Қысқаша=
Меркурий күнге ең жақын планета болғандықтан оны бақылау өте қиын. Әйтсе де, соңғы радиобақылаулардың мәліметтері бойынша, Меркурийдің өте баяу айналатыны анықталды, яғни бұл планетадағы тәулік шамамен жердегі 176 тәулікке тең. Бірақ ол күнге жақын орналасқандықтан, оның орбитасы жерге қарағанда кіші. Меркурий өлшемдері жағынан да, массасы жағынан да, кішкене болғандықтан, ол өзінің айналасындағы атмосфераны тұрақты ұстай алмайлы.
Тағы қараңыз
|
Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link GA Үлгі:Link GA Үлгі:Link GA
Телескоппен қарағанда Шолпанның фазалары жақсы көрінеді; тура Күннің аржағына таман барған кезде кішкене дөңгелек, бержағына таман келген жіңішке орақ, бүйірге қарай ауып барғанда жарты дөңгелек түрінде болады. Шолпанды телескоппен бір көрген кісі Айдан айыра алмайды. Өкініші сол, Шолпан жерге ең жақын келегн кезінде бізге көрінбей кетеді.
Пайдаланған әдебиеттер
Физика және астрономия кітабы 8 сынып