Үйкеліс күші: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
шӨңдеу түйіні жоқ |
ш r2.7.1) (Боттың үстегені: en:Friction, zh:摩擦力 |
||
| 16-жол: | 16-жол: | ||
[[be:Сіла трэння]] |
[[be:Сіла трэння]] |
||
[[be-x-old:Церце]] |
[[be-x-old:Церце]] |
||
| ⚫ | |||
[[bg:Триене]] |
[[bg:Триене]] |
||
| ⚫ | |||
[[ca:Fricció]] |
[[ca:Fricció]] |
||
[[cs:Tření]] |
[[cs:Tření]] |
||
[[da:Friktion]] |
[[da:Friktion]] |
||
[[de:Reibung]] |
[[de:Reibung]] |
||
[[ |
[[en:Friction]] |
||
| ⚫ | |||
[[eo:Frotado]] |
[[eo:Frotado]] |
||
| ⚫ | |||
[[et:Hõõrdumine]] |
|||
[[eu:Marruskadura indarra]] |
[[eu:Marruskadura indarra]] |
||
[[fa:اصطکاک]] |
[[fa:اصطکاک]] |
||
| ⚫ | |||
[[fr:Frottement]] |
[[fr:Frottement]] |
||
[[gl:Atrito]] |
[[gl:Atrito]] |
||
[[ |
[[he:חיכוך]] |
||
[[hr:Trenje]] |
[[hr:Trenje]] |
||
[[ht:Fwotman]] |
|||
[[hu:Súrlódás]] |
|||
[[id:Gaya gesek]] |
[[id:Gaya gesek]] |
||
[[is:Núningskraftur]] |
[[is:Núningskraftur]] |
||
[[it:Attrito]] |
[[it:Attrito]] |
||
[[ |
[[ja:摩擦]] |
||
[[ka:ხახუნი]] |
[[ka:ხახუნი]] |
||
[[ |
[[ko:마찰력]] |
||
[[lv:Berze]] |
|||
[[lt:Trinties jėga]] |
[[lt:Trinties jėga]] |
||
[[ |
[[lv:Berze]] |
||
[[ml:ഘർഷണം]] |
[[ml:ഘർഷണം]] |
||
[[ms:Geseran]] |
[[ms:Geseran]] |
||
[[nl:Wrijving]] |
[[nl:Wrijving]] |
||
[[ |
[[nn:Friksjon]] |
||
[[no:Friksjon]] |
[[no:Friksjon]] |
||
[[nn:Friksjon]] |
|||
[[pl:Tarcie (pojęcie fizyczne)]] |
[[pl:Tarcie (pojęcie fizyczne)]] |
||
[[pt:Atrito]] |
[[pt:Atrito]] |
||
[[qu:Qhaquy]] |
[[qu:Qhaquy]] |
||
[[ru:Трение]] |
[[ru:Трение]] |
||
| ⚫ | |||
[[scn:Munciuniata]] |
[[scn:Munciuniata]] |
||
[[simple:Friction]] |
[[simple:Friction]] |
||
[[sk:Trenie]] |
[[sk:Trenie]] |
||
[[sl:Trenje]] |
[[sl:Trenje]] |
||
| ⚫ | |||
[[sr:Трење]] |
[[sr:Трење]] |
||
| ⚫ | |||
[[sv:Friktion]] |
[[sv:Friktion]] |
||
[[ta:உராய்வு]] |
[[ta:உராய்வு]] |
||
| 64-жол: | 65-жол: | ||
[[ur:رگڑ]] |
[[ur:رگڑ]] |
||
[[vi:Ma sát]] |
[[vi:Ma sát]] |
||
[[zh:摩擦力]] |
|||
06:00, 2011 ж. мамырдың 8 кезіндегі нұсқа
Үйкеліс күші электромагниттік күштер қатарына жатады. Дене беті тегіс болмайды. Бір дене екінші дененің бетімен қозғалғанда осы тегіс емес жерлер деформацияланады, үйкеліс күштері пайда болады. Қатты денелер бірінің бетімен бірі қозғалғанда олардың арасында сұйық немесе газ тәрізді зат болмаса, онда пайда болатын үйкелісті құрғақ үйкеліс деп атайды. Құрғақ үйкеліс тыныштық үйкелісі және сырғанау үйкелісі болып екіге бөлінеді. Үйкелістің тербеліс үйкелісі деп аталатын түрі де кездеседі. Тыныштық үйкелісі мына формуламен анықталады:
Fүйк=kN
Ал дене қозғалып бара жатқанда сырғанау үйкелісі пайда болады :
Fсырғанау=kN
мұндағы, N - тіректің денеге әсер ететін реакция күші ; k - үйкеліс коэффиценті. Дененің жылдамдығы артқан сайын сырғанау үйкелісі азая түседі. Үйкелістің пайдалы әрі зиянды жақтары бар. Машиналардың көптеген бөлшектері бірімен бірі әсерлескенде олардың арасындағы үйкеліс зиянды болып шығады. Оны азайту мақсатында бөлшектерді майлайды. Кей кездері үйкеліс коэффициентін азайту мақсатында, сырғанау үйкелісін подшибниктерде қолданып , тербеліс үйкелісімен алмастырады.