Әлихан Төре Сағуни: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Arystanbek (талқылау | үлесі) ш келесі санат қосылды: «Санат:Шығыс Түркістан тарихы» (HotCat құралының көмегімен) |
ш + 3 санат; ± 2 санат (HotCat құралының көмегімен) |
||
1-жол: | 1-жол: | ||
'''Әлихан Төре Сағуни''' — ([[1885]], [[Қырғызстан]], [[Тоқмақ]] — 1976, [[Ташкент]]) — қоғам қайраткері, діни ғұлама, Шыңжаңның үш аймағында құрылған[[ Шығыс Түркістан]] республикасы уақытша үкіметінің төрағасы (1944 — 46). Ұлты — [[өзбек]]. |
|||
⚫ | |||
Әкесі Әндіжан көтерілісі басшыларының бірі есебінде Ресей отаршылары тарапынан қуғынға ұшыраған. |
|||
==Қолданылғпн әдебиет:== |
|||
Қазақстан энциклопедиясы 1-том |
|||
⚫ | Әлихан Төре екі рет Меккеге қажылыққа барып, [[Сауд Арабиясы]]ныңЖидда қаласында, [[Бұхара]]дадіни және дәрігерлік білім алды. 1929 жылы [[Кеңес өкіметі]] діндарларды қуғындаған кезде Құлжа қаласына көшіп барып, діни насихат жүргізген, мұсылмандарды [[Шэн-Ши-Сай]] үкіметінің озбыр саясатына қарсы көтеруге әрекет еткен. 1937 — 41 жылдары Шэн-Ши-Сай үкіметі тұтқында ұстады. 1941 жылы түрмеден шыққан соң, [[Құлжа]]дағы ең үлкен [[Байтулла мешіті]]нің бас имамы болды. 1944 жылы 4 сәуірде Шыңжаңда “Құлжа азаттық ұйымы” құрылып, оның төрағасы міндетін атқарды. Сол жылы 12 қарашада Шығыс Түркістан республикасы уақытша үкіметінің төрағалығына сайланды. Әлихан Төре ашық түрікшілдік және исламдық бағыттағы ой-пікірлерімен Шығыс Түркістанның жергілікті халықтарымен [[Орталық Азия]]дан келген эммигранттарға ықпал етті. Халықты дін және түрікшілдік идеясы арқылы оятуға тырысып, Шығыс Түркістанның түбегейлі тәуелсіздігін уағыздады. Бірақ Шыңжаңдағы оқиғаларға сырттан түрлі саяси күштердің араласуы ұлт-азаттық қозғалысының мақсат-мүддесін күрделендіріп жіберді. Осындай жағдайда Әлихан Төре Кеңес Одағына кетуге мәжбүр болды (1946).<ref>Қазақстан энциклопедиясы 1-том</ref> |
||
== Дереккөздер == |
|||
{{дереккөздер}} |
|||
{{Суретсіз мақала}} |
{{Суретсіз мақала}} |
||
⚫ | |||
[[Санат: |
[[Санат:1885 жылы туғандар]] |
||
[[Санат:1976 жылы қайтыс болғандар]] |
|||
⚫ | |||
[[Санат:Діни тұлғалар]] |
|||
[[Санат:Ұлт-азаттық қозғалыстардың көсемдері]] |
|||
{{stub}} |
{{stub}} |
17:05, 2014 ж. желтоқсанның 30 кезіндегі соңғы нұсқа
Әлихан Төре Сағуни — (1885, Қырғызстан, Тоқмақ — 1976, Ташкент) — қоғам қайраткері, діни ғұлама, Шыңжаңның үш аймағында құрылғанШығыс Түркістан республикасы уақытша үкіметінің төрағасы (1944 — 46). Ұлты — өзбек.
Әкесі Әндіжан көтерілісі басшыларының бірі есебінде Ресей отаршылары тарапынан қуғынға ұшыраған.
Әлихан Төре екі рет Меккеге қажылыққа барып, Сауд АрабиясыныңЖидда қаласында, Бұхарададіни және дәрігерлік білім алды. 1929 жылы Кеңес өкіметі діндарларды қуғындаған кезде Құлжа қаласына көшіп барып, діни насихат жүргізген, мұсылмандарды Шэн-Ши-Сай үкіметінің озбыр саясатына қарсы көтеруге әрекет еткен. 1937 — 41 жылдары Шэн-Ши-Сай үкіметі тұтқында ұстады. 1941 жылы түрмеден шыққан соң, Құлжадағы ең үлкен Байтулла мешітінің бас имамы болды. 1944 жылы 4 сәуірде Шыңжаңда “Құлжа азаттық ұйымы” құрылып, оның төрағасы міндетін атқарды. Сол жылы 12 қарашада Шығыс Түркістан республикасы уақытша үкіметінің төрағалығына сайланды. Әлихан Төре ашық түрікшілдік және исламдық бағыттағы ой-пікірлерімен Шығыс Түркістанның жергілікті халықтарымен Орталық Азиядан келген эммигранттарға ықпал етті. Халықты дін және түрікшілдік идеясы арқылы оятуға тырысып, Шығыс Түркістанның түбегейлі тәуелсіздігін уағыздады. Бірақ Шыңжаңдағы оқиғаларға сырттан түрлі саяси күштердің араласуы ұлт-азаттық қозғалысының мақсат-мүддесін күрделендіріп жіберді. Осындай жағдайда Әлихан Төре Кеңес Одағына кетуге мәжбүр болды (1946).[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қазақстан энциклопедиясы 1-том
Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |