Шахнама: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш clean up, replaced: March → наурыз using AWB
1-жол: 1-жол:
[[File:Brooklyn Museum - Bahram Gur and Courtiers Entertained by Barbad the Musician Page from a manuscript of the Shahnama of Firdawsi (d. 1020).jpg|thumbnail|[[Bahram Gur]] and Courtiers Entertained by [[Barbad]] the Musician, Page from a Manuscript of the [[Shahnama]] of [[Ferdowsi]]. [[Brooklyn Museum]]]]
[[File:Brooklyn Museum - Bahram Gur and Courtiers Entertained by Barbad the Musician Page from a manuscript of the Shahnama of Firdawsi (d. 1020).jpg|thumbnail|[[Bahram Gur]] and Courtiers Entertained by [[Barbad]] the Musician, Page from a Manuscript of the [[Shahnama]] of [[Ferdowsi]]. [[Brooklyn Museum]]]]


'''Шахнама''' ({{lang-fa|شاهنامه}} — «Патшалар кітабы», «Патша кітап»<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Шах-наме}}</ref>) — [[977]] және [[1010]] жылдарыныӊ арасында парсы ақыны [[Фирдоуси]]мен жазылған эпикалық поэма, парсы әдебиетініӊ дүр мұрасы, иран халықтарыныӊ ұлттық [[эпос]]ы.
'''Шахнама''' ({{lang-fa|شاهنامه}} — «Патшалар кітабы», «Патша кітап»<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Шах-наме}}</ref>) — [[977]] және [[1010]] жылдарыныӊ арасында парсы ақыны [[Фирдоуси]]мен жазылған эпикалық поэма, парсы әдебиетініӊ дүр мұрасы, иран халықтарыныӊ ұлттық [[эпос]]ы.


Шахнамада ежелгі заманнан бастап VII ғ–ға дейінгі [[Иран]]ныӊ тарихы әӊгімеленген. Бір жазушыныӊ қаламынан шыққан әлемдегі еӊ ұзын поэма, тіпті «[[Илиада]]» мен «[[Одиссея]]ны» бірге қосып алса да шахнаманыӊ көлемі екеуінен де екі есе үлкен<ref>''Iran''. British Institute of Persian Studies, 2006. Vol. 44. Page 321.</ref>. [[Фирдоуси]]діӊ өзініӊ айтуы бойынша, Шахнамада 60 000 бейт<ref>Бейт — парсы әдебиетінде қолданылатын екі қатардан тұратын өлеӊдер</ref><ref name='"TIO20100513"'>{{cite web|last=Lalani|first=Farah|title=A thousand years of Firdawsi’s Shahnama is celebrated|url=http://www.theismaili.org/cms/998/A-thousand-years-of-Firdawsis-Shahnama-is-celebrated|work=The Ismaili|accessdate=24 May 2010|date=13 May 2010}}</ref> өлеӊ болған. Мәтінніӊ кейбір бөлімшелері жоғалған деп есептеледі. Кейбір бөлімшелерден басқа авторлардыӊ өз сөзімен қайта айтқан әӊгімелері сақталған.
Шахнамада ежелгі заманнан бастап VII ғ–ға дейінгі [[Иран]]ныӊ тарихы әӊгімеленген. Бір жазушыныӊ қаламынан шыққан әлемдегі еӊ ұзын поэма, тіпті «[[Илиада]]» мен «[[Одиссея]]ны» бірге қосып алса да шахнаманыӊ көлемі екеуінен де екі есе үлкен<ref>''Iran''. British Institute of Persian Studies, 2006. Vol. 44. Page 321.</ref>. [[Фирдоуси]]діӊ өзініӊ айтуы бойынша, Шахнамада 60 000 бейт<ref>Бейт — парсы әдебиетінде қолданылатын екі қатардан тұратын өлеӊдер</ref><ref name='"TIO20100513"'>{{cite web|last=Lalani|first=Farah|title=A thousand years of Firdawsi’s Shahnama is celebrated|url=http://www.theismaili.org/cms/998/A-thousand-years-of-Firdawsis-Shahnama-is-celebrated|work=The Ismaili|accessdate=24 May 2010|date=13 May 2010}}</ref> өлеӊ болған. Мәтінніӊ кейбір бөлімшелері жоғалған деп есептеледі. Кейбір бөлімшелерден басқа авторлардыӊ өз сөзімен қайта айтқан әӊгімелері сақталған.


35 жыл жазылған "Шахнама" басында түркі билеуші [[Махмуд Газневи]]діӊ дәуірінде жазыла басталып соған арналған. Бастапқы өлеӊдер жиінтығы «Құдайнама» («Хватай-намак») деп аталған, кешірек «Шахнама» деген атау пайда болды.
35 жыл жазылған "Шахнама" басында түркі билеуші [[Махмуд Газневи]]діӊ дәуірінде жазыла басталып соған арналған. Бастапқы өлеӊдер жиінтығы «Құдайнама» («Хватай-намак») деп аталған, кешірек «Шахнама» деген атау пайда болды.


Негізі бастапқы кезде Шахнаманы жазғанда Фирдоуси өзініӊ ізашары Дакикидіӊ<ref>Дакики — Шахнаманыӊ алғашқы мыӊ бейтін жазып бастаған, бірақ аяқтай алмай қалып, ертеде қайтыс болған парсы ақыны</ref> бастаған мыӊ өлеӊін және халық ауыз творчествосын көп пайдаланған. Былайынша айтқанда, Шахнама — парсы–тәжік фольклорыныӊ үлкен жиынтығы. Поэмада ежелгі иран мифологиясыныӊ оқиғалары, исламға дейінгі эпостар, мұсылман тарихыныӊ әӊгімелері және [[зароостризм]]ніӊ киелі Қасиетті кітабы — Авестаны қолданған.
Негізі бастапқы кезде Шахнаманы жазғанда Фирдоуси өзініӊ ізашары Дакикидіӊ<ref>Дакики — Шахнаманыӊ алғашқы мыӊ бейтін жазып бастаған, бірақ аяқтай алмай қалып, ертеде қайтыс болған парсы ақыны</ref> бастаған мыӊ өлеӊін және халық ауыз творчествосын көп пайдаланған. Былайынша айтқанда, Шахнама — парсы–тәжік фольклорыныӊ үлкен жиынтығы. Поэмада ежелгі иран мифологиясыныӊ оқиғалары, исламға дейінгі эпостар, мұсылман тарихыныӊ әӊгімелері және [[зароостризм]]ніӊ киелі Қасиетті кітабы — Авестаны қолданған.


«Шахнам» 50 патша биліктерініӊ дәуірлері туралы әр түрлі көлемдегі дастандарға бөлінген. Жалпы поэманы үш мағыналық бөлімшеге бөледі, олар
«Шахнам» 50 патша биліктерініӊ дәуірлері туралы әр түрлі көлемдегі дастандарға бөлінген. Жалпы поэманы үш мағыналық бөлімшеге бөледі, олар
14-жол: 14-жол:
# тарихи бөлімі.
# тарихи бөлімі.


Эпостыӊ төтенше маӊызды мәні болған, алайда араб тілініӊ әсеріне ұшыраған жағдайда парсы тілініӊ қалыптасуында, жалпы парсы мәдениетініӊ өркендеуінде бұл еӊбектін үлесі көп. Қазіргі таӊда Шахнаманы тек қана Иран мен Ауғанстан<ref>{{cite web|last=Ashraf|first=Ahmad|title=Iranian Identity iii. Medieval Islamic Period|url=http://www.iranicaonline.org/articles/iranian-identity-iii-medieval-islamic-period|work=[[Encyclopædia Iranica]]|accessdate=April 2010|date=30 March 2012}}</ref> емес, басқа да парсы мәдениетініӊ әсерінде болған халықтар (мысалы, Грузия, Армения, Түркия, Өзбекстан, Тәжікстан, Эзірбайжан және Дағыстан) өздерініӊ ұлттық эпосы деп табады.
Эпостыӊ төтенше маӊызды мәні болған, алайда араб тілініӊ әсеріне ұшыраған жағдайда парсы тілініӊ қалыптасуында, жалпы парсы мәдениетініӊ өркендеуінде бұл еӊбектін үлесі көп. Қазіргі таӊда Шахнаманы тек қана Иран мен Ауғанстан<ref>{{cite web|last=Ashraf|first=Ahmad|title=Iranian Identity iii. Medieval Islamic Period|url=http://www.iranicaonline.org/articles/iranian-identity-iii-medieval-islamic-period|work=[[Encyclopædia Iranica]]|accessdate=April 2010|date=30 наурыз 2012}}</ref> емес, басқа да парсы мәдениетініӊ әсерінде болған халықтар (мысалы, Грузия, Армения, Түркия, Өзбекстан, Тәжікстан, Эзірбайжан және Дағыстан) өздерініӊ ұлттық эпосы деп табады.


<gallery>
<gallery>

14:14, 2015 ж. сәуірдің 12 кезіндегі нұсқа

Bahram Gur and Courtiers Entertained by Barbad the Musician, Page from a Manuscript of the Shahnama of Ferdowsi. Brooklyn Museum

Шахнама (парсы: شاهنامه‎ — «Патшалар кітабы», «Патша кітап»[1]) — 977 және 1010 жылдарыныӊ арасында парсы ақыны Фирдоусимен жазылған эпикалық поэма, парсы әдебиетініӊ дүр мұрасы, иран халықтарыныӊ ұлттық эпосы.

Шахнамада ежелгі заманнан бастап VII ғ–ға дейінгі Иранныӊ тарихы әӊгімеленген. Бір жазушыныӊ қаламынан шыққан әлемдегі еӊ ұзын поэма, тіпті «Илиада» мен «Одиссеяны» бірге қосып алса да шахнаманыӊ көлемі екеуінен де екі есе үлкен[2]. Фирдоусидіӊ өзініӊ айтуы бойынша, Шахнамада 60 000 бейт[3][4] өлеӊ болған. Мәтінніӊ кейбір бөлімшелері жоғалған деп есептеледі. Кейбір бөлімшелерден басқа авторлардыӊ өз сөзімен қайта айтқан әӊгімелері сақталған.

35 жыл жазылған "Шахнама" басында түркі билеуші Махмуд Газневидіӊ дәуірінде жазыла басталып соған арналған. Бастапқы өлеӊдер жиінтығы «Құдайнама» («Хватай-намак») деп аталған, кешірек «Шахнама» деген атау пайда болды.

Негізі бастапқы кезде Шахнаманы жазғанда Фирдоуси өзініӊ ізашары Дакикидіӊ[5] бастаған мыӊ өлеӊін және халық ауыз творчествосын көп пайдаланған. Былайынша айтқанда, Шахнама — парсы–тәжік фольклорыныӊ үлкен жиынтығы. Поэмада ежелгі иран мифологиясыныӊ оқиғалары, исламға дейінгі эпостар, мұсылман тарихыныӊ әӊгімелері және зароостризмніӊ киелі Қасиетті кітабы — Авестаны қолданған.

«Шахнам» 50 патша биліктерініӊ дәуірлері туралы әр түрлі көлемдегі дастандарға бөлінген. Жалпы поэманы үш мағыналық бөлімшеге бөледі, олар

  1. мифологиялық аӊыздар
  2. батырлық жыр
  3. тарихи бөлімі.

Эпостыӊ төтенше маӊызды мәні болған, алайда араб тілініӊ әсеріне ұшыраған жағдайда парсы тілініӊ қалыптасуында, жалпы парсы мәдениетініӊ өркендеуінде бұл еӊбектін үлесі көп. Қазіргі таӊда Шахнаманы тек қана Иран мен Ауғанстан[6] емес, басқа да парсы мәдениетініӊ әсерінде болған халықтар (мысалы, Грузия, Армения, Түркия, Өзбекстан, Тәжікстан, Эзірбайжан және Дағыстан) өздерініӊ ұлттық эпосы деп табады.

Дереккөздер

  1. ↑ Шах-наме // Брокгауз бен Ефрон энциклопедиялық сөздігі: 86 томдық (82 т. және 4 қос.) — СПб., 1890—1907.
  2. ↑ Iran. British Institute of Persian Studies, 2006. Vol. 44. Page 321.
  3. ↑ Бейт — парсы әдебиетінде қолданылатын екі қатардан тұратын өлеӊдер
  4. ↑ Lalani, Farah A thousand years of Firdawsi’s Shahnama is celebrated. The Ismaili (13 May 2010). Тексерілді, 24 мамыр 2010.
  5. ↑ Дакики — Шахнаманыӊ алғашқы мыӊ бейтін жазып бастаған, бірақ аяқтай алмай қалып, ертеде қайтыс болған парсы ақыны
  6. ↑ Ashraf, Ahmad Iranian Identity iii. Medieval Islamic Period. Encyclopædia Iranica (30 наурыз 2012). Тексерілді, 1 сәуір 2010.
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Шахнама
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Шахнама&oldid=2291991» бетінен алынған