Тыйым мен ырым: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Arystanbek (талқылауы) істеген нөмір 2302729 нұсқасын жоққа шығарды |
Bakyt.tass (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
'''Тыйым сөздер''' – [[психология]]лық мағынасы зор, |
'''Тыйым сөздер''' – [[психология]]лық мағынасы зор, [[адам]]ды қолайсыз, зиянды [[әрекет]]терден тартынуды [[талап]] ететін ерлі-[[зайып]]тылар мен үлкен кішінің, [[әке]] мен [[бала]]ның, ұл мен қыздың, нағашы-жиеннің, ағайын-туыс, жекжат-жұрағаттың [[қарым-қатынас]]ын реттестіруде өзіндік орны бар, сондай-ақ [[денсаулық]], [[тазалық]], әртүрлі жағдайда [[тәртіп]] сақтау, жол-жоба, жөн-жосық т.б. осы секілді [[әдет]]-[[ғұрып]]тарды бұлжытпай орындау мақсатында пайда болған [[рәсім]]. Мәселен, дос-туыс, құда-жекжатқа ит, пышақ, балта сыйламау, некелі төсекке басқа [[адам]]ның отырмауы, ит аспанға қарап ұлыса [[жамандық]] шақырады деп қорқу, бос [[бесік]]ті тербетпеу, жас босанған әйелдің [[қол]]ын суық суға салдырмау, [[қыз]] [[бала]]ның қатты сөйлемеуі, кіндігін көрсетіп жүрмеуі, қыз-келіншектің шашын, аттың құйрығын кеспеу т.с.с. |
||
::'''Ырымдар''' да [[психология]]лық тұрғыдан ойлаудың қарапайым түрінен туындайтын наным- |
::'''Ырымдар''' да [[психология]]лық тұрғыдан ойлаудың қарапайым түрінен туындайтын наным-[[сенім]]нің бір түрі. Бұлар өмір сүру барысында біртіндеп қалыптасқан [[этнос]]тық топқа [[орта]]қ, көшпенділер санасынан орын алған психологиялық [[ерекшелік]]тер. ''Тыйым мен ырым'' этностық қауымдастықтағы ер мен әйелге, үлкен-кішіге, ұл мен қызға т.б. осы секілді әртүрлі [[топ]]тарға байланысты айтылған. Мәселен, [[бөбек]] психологиясына байланысты бесіктің үстіне жеті нәрсе ''(шапан, кебенек, тон, жабу, жүген, қамшы, бесік, көрпе)'' жабылады. Мұндағы түйін кебенек пен қамшы нәрестені ел қорғайтын, ер болсын деген ниеттен туған. |
||
Осынау [[наным]]-[[сенім]]дердің, әсіресе, жас |
Осынау [[наным]]-[[сенім]]дердің, әсіресе, жас [[ұрпақ]]тың санасына [[ұлт]]тық [[рух]]ты сіңіру, оның [[дәстүр]]і мен [[салт]]ын, [[әдет]]-[[ғұрп]]ын қастерлеп ардақтай білуге, баланың [[ұлт]]тық [[дүние]]танымын қалыптастыруға да алатын орны ерекше. Өйткені бұлар халқымыздың ғасырлар бойы тірнектеп жинастырған тәліми тәжірибесінің қорытындысы, ұлттық [[тәлім]]-[[тәрбие]]міздің қайнар көзі мен мүмкіндігі. Бір әттегенайы – осындай тамаша [[психология]]лық [[жайт]]тар [[күн]]і бүгінге дейін [[ғылым]]и тұрғыдан жіктелмей, бір жүйеге түспей келеді. |
||
22:19, 2015 ж. сәуірдің 29 кезіндегі нұсқа
Тыйым сөздер – психологиялық мағынасы зор, адамды қолайсыз, зиянды әрекеттерден тартынуды талап ететін ерлі-зайыптылар мен үлкен кішінің, әке мен баланың, ұл мен қыздың, нағашы-жиеннің, ағайын-туыс, жекжат-жұрағаттың қарым-қатынасын реттестіруде өзіндік орны бар, сондай-ақ денсаулық, тазалық, әртүрлі жағдайда тәртіп сақтау, жол-жоба, жөн-жосық т.б. осы секілді әдет-ғұрыптарды бұлжытпай орындау мақсатында пайда болған рәсім. Мәселен, дос-туыс, құда-жекжатқа ит, пышақ, балта сыйламау, некелі төсекке басқа адамның отырмауы, ит аспанға қарап ұлыса жамандық шақырады деп қорқу, бос бесікті тербетпеу, жас босанған әйелдің қолын суық суға салдырмау, қыз баланың қатты сөйлемеуі, кіндігін көрсетіп жүрмеуі, қыз-келіншектің шашын, аттың құйрығын кеспеу т.с.с.
- Ырымдар да психологиялық тұрғыдан ойлаудың қарапайым түрінен туындайтын наным-сенімнің бір түрі. Бұлар өмір сүру барысында біртіндеп қалыптасқан этностық топқа ортақ, көшпенділер санасынан орын алған психологиялық ерекшеліктер. Тыйым мен ырым этностық қауымдастықтағы ер мен әйелге, үлкен-кішіге, ұл мен қызға т.б. осы секілді әртүрлі топтарға байланысты айтылған. Мәселен, бөбек психологиясына байланысты бесіктің үстіне жеті нәрсе (шапан, кебенек, тон, жабу, жүген, қамшы, бесік, көрпе) жабылады. Мұндағы түйін кебенек пен қамшы нәрестені ел қорғайтын, ер болсын деген ниеттен туған.
Осынау наным-сенімдердің, әсіресе, жас ұрпақтың санасына ұлттық рухты сіңіру, оның дәстүрі мен салтын, әдет-ғұрпын қастерлеп ардақтай білуге, баланың ұлттық дүниетанымын қалыптастыруға да алатын орны ерекше. Өйткені бұлар халқымыздың ғасырлар бойы тірнектеп жинастырған тәліми тәжірибесінің қорытындысы, ұлттық тәлім-тәрбиеміздің қайнар көзі мен мүмкіндігі. Бір әттегенайы – осындай тамаша психологиялық жайттар күні бүгінге дейін ғылыми тұрғыдан жіктелмей, бір жүйеге түспей келеді.
Дереккөздер
Психология