Германия

Германия Федеративтік Республикасы Bundesrepublik Deutschland
Байрақ Елтаңба
Ұран: «Einigkeit und Recht und Freiheit»
Әнұран: «Немістердің өлеңі» (тыңдау )
Германияның орналасуы (қара-жасыл): — Еуропада (ашық-жасыл және қара-сұр) — Еуропалық одақта (ашық жасыл)
Тарихы
Құрылды	3 қазан 1990 жыл
Мемлекеттік құрылымы
Ресми тілі	немісше
Елорда	Берлин
Ірі қалалары	Гамбург, Мюнхен, Кёльн
Үкімет түрі	Федерациялық парламенттік республика
Федералды президенті Федералды канцлері	Йоахим Гаук Ангела Меркель
Географиясы
Жер аумағы • Барлығы • % су беті	Әлем бойынша 63 орын 357 021 км² 2,42 %
Жұрты • Сарап (2011) • Тығыздығы	81 751 600 адам (15-ші) 229 адам/км² (36-шы)
Экономикасы
ЖІӨ (АҚТ)  • Қорытынды (2011)  • Жан басына шаққанда	3,089 трлн $ (5-ші) 37 814  $ (21-ші)
ЖІӨ (номинал)  • Қорытынды (2009)  • Жан басына шаққанда	3,235 трлн $ 39 442 $ (19-шы)
АДИ (2011)	▲ 0,905 (өте жоғары) (9-шы)
Этнохороним	немістер
Валютасы	Еуро
Қосымша мәліметтер
Әуе компаниясы	Lufthansa
Интернет үйшігі	.de
ISO коды	DE
ХОК коды	GER
Телефон коды	+49
Уақыт белдеулері	+1 (+2 жазда)

Германия Федеративтік Республикасы (нем. Bundesrepublik Deutschland — Германия Федерациялық Республикасы) — Орталық Eуропада 16 жеке не жартылай тәуелсіз федералдық жерлерден тұратын ел. Германия Федеративтік Республикасы - орталық Еуропада орналасқан мемлекет. Кейбір түркі тілдерінде Алмания болып та аталады. Жер аум. 356,96 мың квадраттық км. Халқы 81,7 млн. Астанасы 1991 жылдан Берлин қаласы (3,46 млн.). Халқының 94 %-і немістер (1998). Ресми тілі - неміс тілі. Халқының көпшілігі христиан дінінің протестант және католик тармағын ұстанады. Германия 16 аймақтан (жерден) құралған федеративті республика. Әр аймақтың өз конституциясы, парламенты және үкіметі бар. Федеральдік президент арнайы шақырылған, бундестаг және ландтагтар (әр аймақтың парламенттері) мүшелерінің бірде санынан құралған федеральдік жиналыста 5 жыл мерзімге сайланып отырады. Президент мемлекет басшысы ретінде халықар. жиындарға қатысады, шет елдермен келісімшарттарға қол қояды, елшілерді, федеральдік соттарды тағайындайды, т.б. Елдегі атқарушы билікті федеральдік канцлер жүргізеді. Жоғ. заң шығарушы органы теңіздік, ал оңт.-шығысының климаты қоңыржай-континттік болып келеді. Қаңтардағы орташа температура 0, ал шілде айында 16 - 17, оңт-нде 20 - 22. Жауын - шашынның орташа жылдық мөлшері 500 - 600 мм, тау бөктерлерінде 1000 - 2000 мм.

Тарихы Германия жерін адам баласы палеолит дәуірінде-ақ қоныстана бастаған. Б.з.б. 3 - 2 мыңжылдықта жергілікті тұрғындар мал ш-мен және егіншілікпен айналысты, ал б.з.б. 1 мыңжылдықта жергілікті темір қорытуды меңгерді. Б.з.б. 1 ғасырда Рейннің батыс жағалауы Рим империясының қол астаны 962 ж. герман король Оттон І Римді жаулап алып, Рим папасы тағына отырды. Осы кезден бастап герман корольдері өздерін "Қасиетті Рим империясы" тағының мұрагерлері деп жариялады. 1032 - 34 ж. ипмерия құрамына Бургундия корольдігі қосып алынды(қ. Бургандар). Корольдік 11 ғ-дың ортасынан бастап саяси бытыраңқылықты бастан кешірді. 18 ғ-ға дейін корольдікті билеуші 17 әулет ауысты. 13 ғ-да корольдік құрамындағы кейбір князьдер, әсіресе, Саксон әулетінен шыққан князьдер (Семсер асынушылар, Тевтон оргерман князьдіктері орталық билікке тұтас бағына қоймады. Француз императоры Наполеон І Австрия мен Прусияны талқандағаннан кейін (1806) "Қасиетті Рим империясы" жойылып, герман князьдіктерінің бытыраңқылығы әрі қарай жалғасты. Бұл жағдай Германияның әлеум.-экон. дамуына қатты бөгет жасады. Сондықтан герман князьдері, сонң ішінде ең алдымен Австрия және Пруссия билеушілері ұсақ герман мемлекеттерін бір орталыққа біріктеру үшін өзара бәсекелестікке түсе бастады. Франция талқандалғаннан кейіін 1815 ж. - қос палаталы (бундестаг және бундесрат) парламент. Бундесрат аймақ өкілдерінен құралған. Ақшасы - неміс маркасы. Ұлттық мерекесі - Герман бірлігі күні (3 қазаң, 1990ж., Германия Демократиялық Республикасының Германия Федеративтік Республикасына Конституциясы 1949 ж. қабылданған. Ірі қалалары Бонн (297 мың адам), Гамбург (1,6млн.), Мюнхен (1,2 млн.), Кельн (1 млн-ға жуық), т.б.

Бүгінгі Германия Республикасының елордасы және мемлекеттік құрылымдары орналасқан жері — Берлин қаласы болып табылады. 82 млн халқы бар Германия мемлекеті — әзірше Еуропадағы халқы санынан ең ірі мемлекет. Еуропа Одағының ірге қабырғасын қалаған мемлекет Еуропаның көшбасшы мемлекеті міндетін атқарып отыр.

Денсаулық сақтау ісі

Германияда денсалық сақтау ісі 1949 жылы құрылған Денсаулық сақтау минитірлігі басқарды. Онда барлық еңбңешілер мен олардың отбасына тегін медициналық көмек көрсетіледі. 1970 жылы Германияда 190 мың төсектік 626 аурухана, 452 поликлиника, 828 амбулатория, 192 әйелдер консультациясы жұмыс істейді. Тұрақты және маусымдық яслилердегі орыннң саны 175 мың ға жетеді. 18 мың орында 178 санаторийлер мен курорттар және демалыс орындары жұмыс істейді. 1970 жылы 27,3 мың дәрігер, 7,3 мың тіс дәрігері, 2,9 мың фармацевттер мен 245 мың орта білімді медициналық қызметкер болды. Осының барлығы халықтың медициналық жағдайын дақсартты. 1970 жылы әр мың адамға шаққанда баланың тууы 19,3, адамның өлімі, 14,1. Әрбір ірі туған баладан өлгені 18,8 болды. Орта есеппен адам өмір ұзақтығы - ерлерде 67,8, әйелдерде 73,1 жас. Аурулардың ішінде ең көп кездесетіні жүрек-қан тамыр сырқаты мен қатерлі ісіктер.

Әкімшілік-аумақтық бөлінісі

Германия – федеративті мемлекет болып табылады. Әкімшілік-аумақтық бөлінісіне қарай 16 жерден тұрады. Негізгі заңы – конституциясы 1949 жылғы 23 мамырда қабылданған. Елдің федералдық президенті Федералдық жиналыста бес жыл мерзімге сайланады. Қазіргі Федералдық президенті Кристиан Вульф, ол 2010 жылдың 2 шілдесінде сайланған.

Германия парламенті екі палатадан – Бундесрат (жоғарғы) және Бундестагтан (төменгі) тұрады. Бундесратты жер үкіметі өкілдерінің 68 мүшесі құрайды. Егер федералдық президент болмаған немесе ол өзінің міндетін атқаруды мерзімінен бұрын тоқтатқан жағдайда мемлекет басшысының міндеті Бундесрат төрағасына көшеді. Ал Бундестаг төрт жыл мерзімге жасырын дауыс беру арқылы сайланған 603 депутаттан тұрады. Атқарушы билік – федералдық үкіметтің құрамына германдық Бундестагта сай¬ланған Федералдық канцлер мен федералдық министрлер кіреді. Федералдық канцлер мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайды. Алмания қазіргі Федералдық канцлері – Ангела Меркель.

Саяси партиялар

Германия Федеративті Республикасында бірқатар саяси партиялар қызмет етеді. Олардың ішінде негізгілері, яғни басқа партияларға қарағанда ықпалы күшті алты партияны бөле-жара атаған жөн. Ретіне қарай атайтын болсақ, 1869 жылы құрылған Германия Социал-демократиялық партиясы; 1945 жылы құрылған Христиан демократиялық одағы. Бұл партияны Федералдық канцлер Ангела Меркель басқарады. Негізгі мақсаты – Батыс елдерімен интеграция жасау және әлеуметтік нарықтық экономика. Бұдан кейінгісі Христиан әлеуметтік одағы; Еркін демократиялық партиясы; Демократиялық социализм партиясы және 1990 жылы құрылған “Жасылдар” одағы. 2002 жылғы қыркүйекте өткен Бундестаг сайлауында тиісті 603 орынның 251-ін Германия Социал-демократиялық партиясы, 248-ін Христиан демократиялық одағы мен Христиан әлеуметтік одағы, 55-ін “Жасылдар”, 47-сін Еркін демократиялық партиясы, ал 2 орынды Демократиялық социализм партиясы алды.

Экономикасы

Германия экономикасы дамыған елдердің алдыңғы қатарынан орын алады. Негізгі салалары машина жасау, электр техникасы, металлургия, химия және фармацевтика өнеркәсібі, тағы басқа салалар ел экономикасының өркендеуіне қомақты үлес қосып келеді. Сонымен қатар, көлік инфрақұрылымы ерекше маңызға ие. Ірі 13 әуежай, 6,8 мың шақырымнан асатын ішкі су жолдары күндіз-түні жұмыс істейді. Бұған Солтүстік теңіздегі Гамбург пен Бремен, Балтық теңізіндегі Киль, Любек және Росток теңіз порттары қосылады.

Германияның сыртқы саудадағы әріптестеріне келсек, ең алдында Франция тұр. Одан соң импорт бойынша Нидерланд, Италия, Ұлыбритания, АҚШ, ал экспорт бойынша Ұлыбритания, Италия, АҚШ және Нидерланд келеді.

Германия БҰҰ мен ЕҚЫҰ-ның жұмыстарына белсенді түрде қаты¬сып жүр. Өз тараптарынан беделді бұл халықаралық ұйымдарға айтарлықтай қаржы және кадр ресурстарын бөліп отырады. Сондай-ақ, Германияның алдына қойған басым бағыттарының бірі – БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне мүше болу. Ал Германияның Орталық Азия елдеріне байланысты ұстанған саясаты айқын, ол – экономикалық салаларда мүмкіндігіне қарай ынтымақтастық жасау.

Көлігі мен экологиясы

Германия сыртқа өнімдер шығару жөнінен дүние жүзінде 2-орын алады. Қазіргі заманғы Германияның экономикалық қуаты мен байлығының негізін өңдеуші өнеркәсіп құрайды. Оның көпшілік кәсіпорындары еуропалық ауыр индустрия орталықтарының бірі, елдің батысындағы Рурға шоғырланған. Тұрмыстық техникадан бастап зауыттық құрал- жабдықтарға дейінгі әр түрлі тауарлар өндіретін өңдеуші өнеркәсіп саласына елдегі жұмыс күшінің 25%-ы қамтылған.

Германия өнеркәсібінің жетекші салаларына қара және түсті металлургия, машина жасау, электрондық, химиялық және мұнай-химия кәсіпорындары жатады. Бұл өнеркәсіптік ел қоршаған ортаның ластануынан қатты зардап шегеді. Мысалы, Шварцвальдтағы бүкіл ормандардың жартысы дерлік қышқыл жауындармен зақымданған. Германия табиғатты қорғаумен байыпты түрде айналыса бастаған алғашқы батыс елдерінің бірі. Қазір "жасылдар" партиясының өкілдері герман парламенті — бундестагтегі көпшілік орынды иемденіп отыр. "Жасылдар" партиясы мен табиғат қорғау ұйымдарының қысымымен Германия қоршаған ортаның жағдайына бақылауды қатал қолға алып, атом электр станцияларын жаба бастады.

Германия құрғақтағы, су және әуе көлігінің тамаша жүйесіне ие. Тауарлар мен жолаушылардың көпшілігі автожолдар арқылы тасылады.

Германиядағы жолдардың жалпы ұзындыгы 650 000 км- ден астам (оның ішінде автострада жолдарының ұзындығы 11 400 км). Елдің көптеген ірі қалалары бір-бірімен 280 км \ caғ жылдамдықпен жүретін ICE ("Интерсити — Экспресс") пойыздары қатынайтын ұшқыр темір жолдар арқылы байланысқан. Ірі қалалардың арасындағы тұрақты авиарейстер бір сағаттан сәл астам уақытты алады.

Германияның ірі теңіз-сауда флоты бар. Бұл флоттың кемелері Бремен және елдің төртінші ірі қалалық агломерациясы әрі негізгі теңіз және өзен порты — Гамбург сияқты порттардан әр түрлі бағыттарға аттанады.

Тағы қараңыз

Германия әкімшілік бөлінісі

• www.deutschland.de - Заманауи Германия туралы көп тілді портал