Бразилия таулы үстірті: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш clean up, replaced: Пайдаланылған әдебиет → Дереккөздер using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 23-жол: | 23-жол: | ||
|map_caption=Topographic map of Brazil |
|map_caption=Topographic map of Brazil |
||
}} |
}} |
||
'''Бразилия таулы үстірті''' — [[Оңтүстік Америка]]ның шығысында, [[Амазона ойпаты]]ның Оңтүстікндегі таулы үстірт. Шығыс және Оңтүстік-шығыс жағы көтеріңкі келген, [[Атлант мұхиты]] жағалауы — тік жарқабақты. Ең биік жері — шығысындағы [[Бандейра тауы]] (2890 м). Үстірттің бұл бөлігі жеке жоталардан ([[Серра-ду-Мар]], [[Серра-да-Мантикейра]], т.б.) тұрады. Олар солт-ке (Амазона ойпаты) және оңтүстік-батысқа ([[Лаплата ойпаты]]) қарай көлбеуленіп келіп жазыққа ұласады. Жер қыртысы кембрийге дейін түзілген Оңтүстік Америка (Бразилия қалқаны) платформасының бір бөлігі болып табылады, оның іргетасы тақтатастан, мәрмәрден, кварциттен құралған. Іргетастың иілуінен Амазона және Лаплата ойпаттары пайда болған. Олар палеозойлық, мезозойлық, кайнозойлық борпылдақ шөгінді жыныстардан тұрады. Климаты тропиктік және субтропиктік. Қаңтардың орташа темп-расы оңт.-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 22ӘС-тан 25ӘС-қа дейін өзгереді, шілдеде 12 — 25ӘС. Амазона ойпатына қарайтын бөлігінде жылдық орташа жауын-шашын мөлш. 2000 мм. Орталық бөлігінде жауын-шашын біршама аз (500-ден 1000 мм-ге дейін) және оның 90%-і жаңбырлы маусымға келеді. Кейбір жылдары таулы үстірттің орталық бөлігінде қуаңшылық та болып тұрады. Ірі өзендерінің барлығы Амазона өзені салалары болып табылады. Олар: [[Мадейра]], [[Тапажос]], [[Шингу]], [[Токантинс]], [[Парнамба]], [[Сан-Франсиску]], [[Парана]], [[Уругвай]]. Өзендерде сарқырамалар көп. Үстірттің қызыл және ферралитті топырағында мәңгі жасыл орман өседі. Бразилия таулы үстіртінің ландшафтысы алуан түрлі. Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі — тропиктік климаттағы топтарға жатады. |
'''Бразилия таулы үстірті''' ({{lang-pt|Planalto Brasileiro}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның шығысында, [[Амазона ойпаты]]ның Оңтүстікндегі таулы үстірт. Шығыс және Оңтүстік-шығыс жағы көтеріңкі келген, [[Атлант мұхиты]] жағалауы — тік жарқабақты. Ең биік жері — шығысындағы [[Бандейра тауы]] (2890 м). Үстірттің бұл бөлігі жеке жоталардан ([[Серра-ду-Мар]], [[Серра-да-Мантикейра]], т.б.) тұрады. Олар солт-ке (Амазона ойпаты) және оңтүстік-батысқа ([[Лаплата ойпаты]]) қарай көлбеуленіп келіп жазыққа ұласады. Жер қыртысы кембрийге дейін түзілген Оңтүстік Америка (Бразилия қалқаны) платформасының бір бөлігі болып табылады, оның іргетасы тақтатастан, мәрмәрден, кварциттен құралған. Іргетастың иілуінен Амазона және Лаплата ойпаттары пайда болған. Олар палеозойлық, мезозойлық, кайнозойлық борпылдақ шөгінді жыныстардан тұрады. Климаты тропиктік және субтропиктік. Қаңтардың орташа темп-расы оңт.-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 22ӘС-тан 25ӘС-қа дейін өзгереді, шілдеде 12 — 25ӘС. Амазона ойпатына қарайтын бөлігінде жылдық орташа жауын-шашын мөлш. 2000 мм. Орталық бөлігінде жауын-шашын біршама аз (500-ден 1000 мм-ге дейін) және оның 90%-і жаңбырлы маусымға келеді. Кейбір жылдары таулы үстірттің орталық бөлігінде қуаңшылық та болып тұрады. Ірі өзендерінің барлығы Амазона өзені салалары болып табылады. Олар: [[Мадейра]], [[Тапажос]], [[Шингу]], [[Токантинс]], [[Парнамба]], [[Сан-Франсиску]], [[Парана]], [[Уругвай]]. Өзендерде сарқырамалар көп. Үстірттің қызыл және ферралитті топырағында мәңгі жасыл орман өседі. Бразилия таулы үстіртінің ландшафтысы алуан түрлі. Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі — тропиктік климаттағы топтарға жатады. |
||
==Дереккөздер== |
==Дереккөздер== |
||
19:31, 2015 ж. қарашаның 21 кезіндегі нұсқа
| Brazilian Highlands | |
| Region | |
| Елі |  Brazil
|
|---|---|
| Шекарасы | Amazon Basin & Rainforest (W & NW) Atlantic coastal strip (SE) |
| Highest point | Pico da Bandeira |
| - elevation | Үлгі:Unit height |
| Length | Үлгі:Unit length, SW x NE |
| Area | 5 000 000 km² (1 930 511 sq mi) |
 Topographic map of Brazil
| |
Бразилия таулы үстірті (порт. Planalto Brasileiro) — Оңтүстік Американың шығысында, Амазона ойпатының Оңтүстікндегі таулы үстірт. Шығыс және Оңтүстік-шығыс жағы көтеріңкі келген, Атлант мұхиты жағалауы — тік жарқабақты. Ең биік жері — шығысындағы Бандейра тауы (2890 м). Үстірттің бұл бөлігі жеке жоталардан (Серра-ду-Мар, Серра-да-Мантикейра, т.б.) тұрады. Олар солт-ке (Амазона ойпаты) және оңтүстік-батысқа (Лаплата ойпаты) қарай көлбеуленіп келіп жазыққа ұласады. Жер қыртысы кембрийге дейін түзілген Оңтүстік Америка (Бразилия қалқаны) платформасының бір бөлігі болып табылады, оның іргетасы тақтатастан, мәрмәрден, кварциттен құралған. Іргетастың иілуінен Амазона және Лаплата ойпаттары пайда болған. Олар палеозойлық, мезозойлық, кайнозойлық борпылдақ шөгінді жыныстардан тұрады. Климаты тропиктік және субтропиктік. Қаңтардың орташа темп-расы оңт.-батыстан солтүстік-шығысқа қарай 22ӘС-тан 25ӘС-қа дейін өзгереді, шілдеде 12 — 25ӘС. Амазона ойпатына қарайтын бөлігінде жылдық орташа жауын-шашын мөлш. 2000 мм. Орталық бөлігінде жауын-шашын біршама аз (500-ден 1000 мм-ге дейін) және оның 90%-і жаңбырлы маусымға келеді. Кейбір жылдары таулы үстірттің орталық бөлігінде қуаңшылық та болып тұрады. Ірі өзендерінің барлығы Амазона өзені салалары болып табылады. Олар: Мадейра, Тапажос, Шингу, Токантинс, Парнамба, Сан-Франсиску, Парана, Уругвай. Өзендерде сарқырамалар көп. Үстірттің қызыл және ферралитті топырағында мәңгі жасыл орман өседі. Бразилия таулы үстіртінің ландшафтысы алуан түрлі. Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі — тропиктік климаттағы топтарға жатады.
Дереккөздер
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |