Микроорганизм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
'''Микроорганизмдер''', [[микроб|микробтар]] – тек қана [[микроскоп|микроскоппен]] көруге болатын өте ұсақ [[организм|организмдер]]. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы [[А.В. Левенгук]] ашқан. Микроорганизмдер арасында [[прокариот|прокариоттар]] және [[эукариот|эукариоттар]] тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге [[вирус|вирустарды]] да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және [[зерттеу|зерттеуде]] ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін [[ғылым]] саласы – [[микробиология]]. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір [[клетка|клеткалы]] [[организм|организмдер]]. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп [[клетка|клеткалы]] [[организм|организмдерге]] тән өте күрделі [[жынысты көбею]] процессі бұлардың көбінде болмайды.
'''Микроорганизмдер''', [[микроб|микробтар]] – тек қана [[микроскоп|микроскоппен]] көруге болатын өте ұсақ [[организм|организмдер]]. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы [[А.В. Левенгук]] ашқан. Микроорганизмдер арасында [[прокариот|прокариоттар]] және [[эукариот|эукариоттар]] тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге [[вирус|вирустарды]] да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және [[зерттеу|зерттеуде]] ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін [[ғылым]] саласы – [[микробиология]]. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір [[клетка|клеткалы]] [[организм|организмдер]]. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп [[клетка|клеткалы]] [[организм|организмдерге]] тән өте күрделі [[жынысты көбею]] процессі бұлардың көбінде болмайды.
[[File:Rotavirus Reconstruction.jpg|thumb|Alt=A.|[[Ротавирус]]]]
[[File:Rotavirus Reconstruction.jpg|thumb|Alt=A.|[[Ротавирус]]]]
Микроорганизмдер [[физиология|физиологиялық]] және [[биохимия|биохимиялық]] қасиеттері жағынан әр түрлі. Олардың кейбіреулері басқа [[организм|организмдер]] өніп-өсе алмайтын ортада [[тіршілік]] етуге бейімделген. Мысысалы, 70 – 105<sup>0</sup>С ыстықта, жоғары деңгейдегі [[радиация|радиацияда]] және [[концентрация|концентрациясы]] өте күшті [[қышқыл|қышқылды]] (pH<1,0) немесе [[сілті|сілтілі]] (рН 9,0 болатын, кейде одан да жоғары) орталарда, NaCl-дың жоғары [[концентрация|концентрациясында]] (25 – 30%), [[оттек]] жоқ [[жер|жерде]] ([[анаэроб|анаэробты]] жағдайда) [[тіршілік]] ете алатын Микроорганизмдер белгілі. Олар өте төмен [[температура|температурада]] да, құрғақшылық ортада да көбейе алады. Кейбір [[бактерия|бактериялар]] мен [[балдыр|балдырлар]] өз [[клетка|клеткасына]] қажетті барлық заттарды [[синтез|синтездеу]] үшін СО<sub>2</sub>-ні пайдаланады, бұларды [[автотроф|автотрофтар]] деп атайды. Бұлардың ішіндегі кейбіреулері (мысысалы, [[сүт қышқылы]] [[бактерия|бактериялары]] және қарапайымдылар) өздерінің дамуына қажетті өсу факторларын, яғни дайын [[витамин|витаминдер]], [[амин қышқылы|амин қышқылдары]] немесе т.б. [[органикалық зат|органикалық заттарды]] өздері [[синтез|синтездей]] алмайды. Мұндай Микроорганизмдерді – [[ауксотроф|ауксотрофтар]] деп атайды. Көптеген Микроорганизмдер өте күрделі органикалық қосылыстарын ([[белок|белоктар]], [[көмірсулар|көмірсулары]], соның ішінде [[целлюлоза]], [[липидтер]], [[нуклеин қышқылы|нуклеин қышқылдары]], көмірсутектері) ыдыратса, кейбіреуі адамдарды және жануарларды уландыратын ([[метанол]], [[көміртотығы]], [[күкіртсутек]], [[нитриттер]]) заттарды пайдалана алады, ал кейбір түрлері табиғи емес қосылыстарды ыдырата алады ([[ксенобиотик|ксенобиотиктер]]). Микроорганизмдер [[табиғат|табиғатта]] – [[топырақ|топырақта]], [[су|суда]], [[ауа|ауада]] кең таралған, [[биосфера|биосферадағы]] зат айналымына белсене қатысады. Микроорганизмдер [[фотосинтез]] процесі кезінде түрлі қосылыстардың [[минерал|минералдануына]] жағдай туғызып, [[атмосфера|атмосферадағы]] СО<sub>2</sub> қорының болуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ [[топырақ]] пен [[ауа|ауаға]] бірқатар [[биоген|биогендік]] [[элемент|элементтерді]] қайтарады. Микроорганизмдер [[ауа|ауадағы]] [[молекула|молекуларық]] [[азот|азотты]] сіңіруге де ([[азотфиксация]]) белсене қатысады. [[Тау жыныстар|Тау жыныстары]] мен [[топырақ]] түзілу процесін ыдыратып, кейбір пайдалы қазбалардың (мысысалы, [[сульфид|сульфидтер]] мен [[күкірт]]) түзілуіне әсер етеді. Микроорганизмдердің практикалық маңызы зор. Олардың көпшілігі [[өнеркәсіп|өнеркәсіптің]] әр түрлі саласында (мал азықтық [[белок|белокты]] түзу, [[шарап]] жасау, нан пісіру, [[сүт қышқылы]] тағамдарын өндіру кезінде [[антибиотик|антибиотиктер]], [[витамин|витаминдер]], [[амин қышқылы|амин қышқылдары]], кейбір [[фермент|ферменттер]], т.б.), адам шауашылығында (сүрлем даярлауда, [[өсімдік|өсімдіктерді]] [[биология|биологиялық]] жолмен қорғауда) кеңінен қолданылады. Сондай-ақ Микроорганизмдер лас суларды тазартуда, жанар газ – [[метан|метанды]] түзуде пайдаланылады. Бірқатар Микроорганизмдер адамдар, [[жануар|жануарлар]] және [[өсімдік|өсімдіктердің]] [[патоген|патогені]] болып саналады. Микроорганизмдердің кейбір түрлері [[топырақ|топырақты]] құнарсыздандырып, көптеген адам шауашылығын өнімдерін бүлдіреді, [[метал|металдардың]] [[коррозия|коррозияға]] ұшырауына ықпал етеді. Микроорганизмдер [[биология|биологияның]] көптеген мәселелерін шешуде маңызды зерттеу нысаны болып саналады. Соның нәтижесінде көптеген [[биология|биологиялық]] заңдылықтар ашылып, [[биотехнология|биотехнологияның]] негізі қаланды.
Микроорганизмдер [[физиология|физиологиялық]] және [[биохимия|биохимиялық]] қасиеттері жағынан әр түрлі. Олардың кейбіреулері басқа [[организм|организмдер]] өніп-өсе алмайтын ортада [[тіршілік]] етуге бейімделген. Мысысалы, 70 – 105<sup>0</sup>С ыстықта, жоғары деңгейдегі [[радиация|радиацияда]] және [[концентрация|концентрациясы]] өте күшті [[қышқыл|қышқылды]] (pH<1,0) немесе [[сілті|сілтілі]] (рН 9,0 болатын, кейде одан да жоғары) орталарда, NaCl-дың жоғары [[концентрация|концентрациясында]] (25 – 30%), [[оттек]] жоқ [[жер|жерде]] ([[анаэроб|анаэробты]] жағдайда) [[тіршілік]] ете алатын Микроорганизмдер белгілі. Олар өте төмен [[температура|температурада]] да, құрғақшылық ортада да көбейе алады. Кейбір [[бактерия|бактериялар]] мен [[балдыр|балдырлар]] өз [[клетка|клеткасына]] қажетті барлық заттарды [[синтез|синтездеу]] үшін СО<sub>2</sub>-ні пайдаланады, бұларды [[автотроф|автотрофтар]] деп атайды. Бұлардың ішіндегі кейбіреулері (мысысалы, [[сүт қышқылы]] [[бактерия|бактериялары]] және қарапайымдылар) өздерінің дамуына қажетті өсу факторларын, яғни дайын [[витамин|витаминдер]], [[амин қышқылы|амин қышқылдары]] немесе т.б. [[органикалық зат|органикалық заттарды]] өздері [[синтез|синтездей]] алмайды. Мұндай Микроорганизмдерді – [[ауксотроф|ауксотрофтар]] деп атайды. Көптеген Микроорганизмдер өте күрделі органикалық қосылыстарын ([[белок|белоктар]], [[көмірсулар|көмірсулары]], соның ішінде [[целлюлоза]], [[липидтер]], [[нуклеин қышқылы|нуклеин қышқылдары]], көмірсутектері) ыдыратса, кейбіреуі адамдарды және жануарларды уландыратын ([[метанол]], [[көміртотығы]], [[күкіртсутек]], [[нитриттер]]) заттарды пайдалана алады, ал кейбір түрлері табиғи емес қосылыстарды ыдырата алады ([[ксенобиотик|ксенобиотиктер]]). Микроорганизмдер [[табиғат|табиғатта]] – [[топырақ|топырақта]], [[су|суда]], [[ауа|ауада]] кең таралған, [[биосфера|биосферадағы]] зат айналымына белсене қатысады. Микроорганизмдер [[фотосинтез]] процесі кезінде түрлі қосылыстардың [[минерал|минералдануына]] жағдай туғызып, [[атмосфера|атмосферадағы]] СО<sub>2</sub> қорының болуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ [[топырақ]] пен [[ауа|ауаға]] бірқатар [[биоген|биогендік]] [[элемент|элементтерді]] қайтарады. Микроорганизмдер [[ауа|ауадағы]] [[молекула|молекуларық]] [[азот|азотты]] сіңіруге де ([[азотфиксация]]) белсене қатысады. [[Тау жыныстар|Тау жыныстары]] мен [[топырақ]] түзілу процесін ыдыратып, кейбір пайдалы қазбалардың (мысысалы, [[сульфид|сульфидтер]] мен [[күкірт]]) түзілуіне әсер етеді. Микроорганизмдердің практикалық маңызы зор. Олардың көпшілігі [[өнеркәсіп|өнеркәсіптің]] әр түрлі саласында (мал азықтық [[белок|белокты]] түзу, [[шарап]] жасау, нан пісіру, [[сүт қышқылы]] тағамдарын өндіру кезінде [[антибиотик|антибиотиктер]], [[витамин|витаминдер]], [[амин қышқылы|амин қышқылдары]], кейбір [[фермент|ферменттер]], т.б.), адам шауашылығында (сүрлем даярлауда, [[өсімдік|өсімдіктерді]] [[биология|биологиялық]] жолмен қорғауда) кеңінен қолданылады. Сондай-ақ Микроорганизмдер лас суларды тазартуда, жанар газ – [[метан|метанды]] түзуде пайдаланылады. Бірқатар Микроорганизмдер адамдар, [[жануар|жануарлар]] және [[өсімдік|өсімдіктердің]] [[патоген|патогені]] болып саналады. Микроорганизмдердің кейбір түрлері [[топырақ|топырақты]] құнарсыздандырып, көптеген адам шауашылығын өнімдерін бүлдіреді, [[метал|металдардың]] [[коррозия|коррозияға]] ұшырауына ықпал етеді. Микроорганизмдер [[биология|биологияның]] көптеген мәселелерін шешуде маңызды зерттеу нысаны болып саналады. Соның нәтижесінде көптеген [[биология|биологиялық]] заңдылықтар ашылып, [[биотехнология|биотехнологияның]] негізі қаланды.<ref> Қазақ энциклопедиясы, 6 том </ref>
==Сілтемелер==
==Сілтемелер==
* [[Күкірт]]
* [[Күкірт]]
9-жол: 9-жол:
* [http://portal.mfa.kz/portal/page/portal/mfa Қазақстан Республикасының Сыртқы Істер Министрлігі]
* [http://portal.mfa.kz/portal/page/portal/mfa Қазақстан Республикасының Сыртқы Істер Министрлігі]
== Пайдаланған Әдебиет ==
== Пайдаланған Әдебиет ==
<references/>
<references/> 1. Қазақ энциклопедиясы 6 том
{{stub}}
{{stub}}
{{wikify}}
{{wikify}}

12:52, 2011 ж. маусымның 13 кезіндегі нұсқа

Микроорганизмдер, микробтар – тек қана микроскоппен көруге болатын өте ұсақ организмдер. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы А.В. Левенгук ашқан. Микроорганизмдер арасында прокариоттар және эукариоттар тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге вирустарды да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және зерттеуде ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін ғылым саласы – микробиология. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір клеткалы организмдер. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп клеткалы организмдерге тән өте күрделі жынысты көбею процессі бұлардың көбінде болмайды.

Ротавирус

Микроорганизмдер физиологиялық және биохимиялық қасиеттері жағынан әр түрлі. Олардың кейбіреулері басқа организмдер өніп-өсе алмайтын ортада тіршілік етуге бейімделген. Мысысалы, 70 – 1050С ыстықта, жоғары деңгейдегі радиацияда және концентрациясы өте күшті қышқылды (pH<1,0) немесе сілтілі (рН 9,0 болатын, кейде одан да жоғары) орталарда, NaCl-дың жоғары концентрациясында (25 – 30%), оттек жоқ жерде (анаэробты жағдайда) тіршілік ете алатын Микроорганизмдер белгілі. Олар өте төмен температурада да, құрғақшылық ортада да көбейе алады. Кейбір бактериялар мен балдырлар өз клеткасына қажетті барлық заттарды синтездеу үшін СО2-ні пайдаланады, бұларды автотрофтар деп атайды. Бұлардың ішіндегі кейбіреулері (мысысалы, сүт қышқылы бактериялары және қарапайымдылар) өздерінің дамуына қажетті өсу факторларын, яғни дайын витаминдер, амин қышқылдары немесе т.б. органикалық заттарды өздері синтездей алмайды. Мұндай Микроорганизмдерді – ауксотрофтар деп атайды. Көптеген Микроорганизмдер өте күрделі органикалық қосылыстарын (белоктар, көмірсулары, соның ішінде целлюлоза, липидтер, нуклеин қышқылдары, көмірсутектері) ыдыратса, кейбіреуі адамдарды және жануарларды уландыратын (метанол, көміртотығы, күкіртсутек, нитриттер) заттарды пайдалана алады, ал кейбір түрлері табиғи емес қосылыстарды ыдырата алады (ксенобиотиктер). Микроорганизмдер табиғаттатопырақта, суда, ауада кең таралған, биосферадағы зат айналымына белсене қатысады. Микроорганизмдер фотосинтез процесі кезінде түрлі қосылыстардың минералдануына жағдай туғызып, атмосферадағы СО2 қорының болуын қамтамасыз етеді, сондай-ақ топырақ пен ауаға бірқатар биогендік элементтерді қайтарады. Микроорганизмдер ауадағы молекуларық азотты сіңіруге де (азотфиксация) белсене қатысады. Тау жыныстары мен топырақ түзілу процесін ыдыратып, кейбір пайдалы қазбалардың (мысысалы, сульфидтер мен күкірт) түзілуіне әсер етеді. Микроорганизмдердің практикалық маңызы зор. Олардың көпшілігі өнеркәсіптің әр түрлі саласында (мал азықтық белокты түзу, шарап жасау, нан пісіру, сүт қышқылы тағамдарын өндіру кезінде антибиотиктер, витаминдер, амин қышқылдары, кейбір ферменттер, т.б.), адам шауашылығында (сүрлем даярлауда, өсімдіктерді биологиялық жолмен қорғауда) кеңінен қолданылады. Сондай-ақ Микроорганизмдер лас суларды тазартуда, жанар газ – метанды түзуде пайдаланылады. Бірқатар Микроорганизмдер адамдар, жануарлар және өсімдіктердің патогені болып саналады. Микроорганизмдердің кейбір түрлері топырақты құнарсыздандырып, көптеген адам шауашылығын өнімдерін бүлдіреді, металдардың коррозияға ұшырауына ықпал етеді. Микроорганизмдер биологияның көптеген мәселелерін шешуде маңызды зерттеу нысаны болып саналады. Соның нәтижесінде көптеген биологиялық заңдылықтар ашылып, биотехнологияның негізі қаланды.[1]

Сілтемелер

Сыртқы сілтемелер

Пайдаланған Әдебиет

  1. Қазақ энциклопедиясы, 6 том