Табиғаттағы азот айналымы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
Жаңа бетте: {{Тексерілмеген мақала|date={{subst:#time:F Y}}}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> Т...
(Айырмашылық жоқ)

17:02, 2016 ж. сәуірдің 15 кезіндегі нұсқа

Табиғаттағы азот айналымы Азот - атмосферада ең көп тараған элемент. Оның еншісіне барлық атмосфера газдарының 78%-ы тиесілі. Атмосфера азотының жан-жануарлар мен өсімдіктерге пайдалы түрін азоттың табиғаттағы айналымы деп атайды. Бұл биосферадағы қоректік элементтер айналымының ең маңызды түрлерінің бірі

Табиғаттағы азот

Атмосферадағы, жануарлар қалдықтарындағы, өлі әрі шірінді организмдердегі азотты табиғи азот деп атайды. Бірақ табиғи азотты топырақта тіршілік ететін азоттұтынушы ерекше бактериялар ғана сіңіре алады. Олар табиғи азотты өсімдіктерге пайдалы түрге айналдыра алады.

Азоттың сипаттамасы

Азот - дәмсіз, усыз газ. Оның химиялық белгісі - N, атомдық нөмірі - 7. Азотты компрессия жолымен тығыздау арқылы түссіз сұйықтыққа немесе қатты кристалдық затқа айналдыруға болады. Азотты алғаш рет 1772 жылы шотландиялық ғалым Даниел Резерфорд бөліп шығарған.

Табиғаттағы азот айналымының сатылары

-Азот фиксациясы -Нитраттау -Ассимиляция -Аммонификация -Денитрификация

Азот фиксациясы

Азот фиксациясы - топырақ бактерияларының әдісімен атмосфералық азоттың органикалық немесе байланысқан күйге көшу процессі. Бактериялар қырылғаннан кейін азотты өсімдіктер сіңіре бастайды. Азот фиксациясының үш процессі бар: -Биологиялық
-Атмосфералық
-Өнеркәсіптік

Нитраттау

Өсімдіктер тамырларының көмегімен топырақтан азотты тікелей сіңіре алады. Бірақ байланысқан азоттың немесе аммонийдің көп бөлігін нитраттаушы бактериялар деп аталатын бактериялар өңдеп шығара алады. Олар аммонийді нитриттерге (NO2), содан кейін нитраттарға (NO3) айналдырады.

Ассимиляция

Өсімдіктер топырақтан нитратты сіңіреді. Нитраттар, аммиак және аммоний олар үшін қоректік заттар немесе олардың өсуі үшін тыңайтқыш болып табылады. Өсімдіктердің қоректік заттарды сіңіруі мен араластыру процессі ассимиляция деп аталады

Аммонификация

Аммонификация - бұл микроорганизмдердің қатысуымен өтетін өлі өсімдіктердің ыдырау процесі. Ол өлі өсімдіктер мен жануарлардағы азотты ыдыратады және басқа биологиялық процесстерге қатысатын аммиак бөліп шығарады.

Денитрификация

Денитрификация - бұл азоттың тірі организмдер сіңіре алмайтын түрге ену және атмосфераға қайта оралу процесі. Бұл процесс оттегін алу үшін нитраттарды қайта өңдейтін денитрификациялаушы бактериялардың көмегімен топырақта жүріп жатады. Мұнысымен олар жанама өнім ретінде газтекті күйіндегі азотты бөліп шығарады. Сонымен нитрат қайтадан азот газына немесе қосатымды молекула формасына айналады.

Қолданылуы

Азотты -өнімдерді сақтау және орауда;

-жарылғыштардың төрт түрін дайындауда;

-автомобильдер мен ұшақтардың доңғалақтарын газбен толтыруда;

-жанатын лампаларды толтыруда қолданады

Дереккөздер

Табиғат. Балалар энциклопедиясы. Фолиант баспанасы 2012