I Мұстафа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Content deleted Content added
«15_Mustafa_I.jpg» дегенді аластады, бұны Ортаққордың қатысушысы Hystrix жойған, себебі: Copyright violation, s
Өңдеу түйіні жоқ
4-жол: 4-жол:
| Шынайы есімі = مصطفى اول<br />Мүміндер әмірі<br />Екі киелі қаланың қызметкері
| Шынайы есімі = مصطفى اول<br />Мүміндер әмірі<br />Екі киелі қаланың қызметкері
| Суреті = Mustafa 1.jpg
| Суреті = Mustafa 1.jpg
| Титулы = [[Османлы Мемлекетінің сұлтаны]]<br />[[Халифтер тізімі|Ислам халифатының халифі]]
| Титулы = [[Османлы сұлтандарының тізімі|Османлы мемлекетінің 15-ші сұлтаны]]<br />[[Халифтер тізімі|Ислам халифатының 80-ші халифі]]
| Ту = Ottoman Flag.svg
| Ту = Ottoman Flag.svg
| Басқарған кезеңі = [[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]]
| Басқарған кезеңі = [[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]]
| Ізашары = [[II Осман]]
| Ізашары = [[II Осман]]
| Ізбасары = [[IV Мұрат]]
| Ізбасары = [[IV Мұрат]]
| Титулы_2 = [[Османлы Мемлекетінің сұлтаны]]<br />[[Халифтер тізімі|Ислам халифатының халифі]]
| Титулы_2 = [[Османлы сұлтандарының тізімі|Османлы мемлекетінің 15-ші сұлтаны]]<br />[[Халифтер тізімі|Ислам халифатының 80-ші халифі]]
| Ту_2 = Ottoman Flag.svg
| Ту_2 = Ottoman Flag.svg
| Басқарған кезеңі_2 = [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] — [[26 ақпан]] [[1618 жыл|1618]]
| Басқарған кезеңі_2 = [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] — [[26 ақпан]] [[1618 жыл|1618]]
15-жол: 15-жол:
| Ізбасары_2 = [[II Осман]]
| Ізбасары_2 = [[II Осман]]
| Діні = [[Ислам]]
| Діні = [[Ислам]]
| Туған күні = [[1591 жыл]]
| Туған күні = [[1591 жыл|1591]]
| Туған жері = [[Маниса]],<br />[[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекеті]]
| Туған жері = [[Маниса]],<br />[[Османлы мемлекеті]]
| Қайтыс болған күні = 20.1.1639
| Қайтыс болған күні = [[20 қаңтар]] [[1639 жыл|1639]] (48 жас)
| Қайтыс болған жері = [[Ыстамбұл|Константиние]],<br />[[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекеті]]
| Қайтыс болған жері = [[Ыстамбұл|Константиние]],<br />[[Османлы мемлекеті]]
| Жерленді = I Мұстафа мазары, [[Ыстамбұл]]
| Жерленді = I Мұстафа мазары, [[Ыстамбұл]]
| Әкесі = [[III Мехмет]]
| Әкесі = [[III Мехмет]]
27-жол: 27-жол:
}}
}}


'''I Мұстафа''' ({{lang-ota3|مصطفى اول|Mustafa-i evvel}}, {{lang-tr|Birinci Mustafa, Deli Mustafa}}; [[1591 жыл]] — [[20 қаңтар]] [[1639 жыл]]) — [[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекеті]]нің [[Османлы Мемлекетінің сұлтаны|15-ші сұлтаны]], [[Халифат|Ислам халифатының]] [[Халифтер тізімі|94-ші халифі]].
'''Телі I Мұстафа''' ({{lang-ota3|مصطفى اول|Mustafa-i evvel}}, {{lang-tr|Deli I. Mustafa}}; [[1591 жыл|1591]] — [[20 қаңтар]] [[1639 жыл|1639]]) — [[Османлы мемлекеті]]нің [[Османлы сұлтандарының тізімі|15-ші сұлтаны]], [[Халифат|Ислам халифатының]] [[Халифтер тізімі|80-ші халифі]].


==Өмірбаяны==
==Өмірбаяны==
I Мұстафа [[1591 жыл]] [[Маниса]]да дүниеге келді.
I Мұстафа [[1591 жыл]]ы [[Маниса]]да дүниеге келді.


[[1595 жыл]]ы әкесі [[III Мехмет]], ал [[1603 жыл]]ы ағасы [[I Ахмет]] таққа отырды. [[II Мехмет]] енгізген Фатих заңы бойынша елде сұлтанаралыққа жол бермеу үшін таққа отырған сұлтан өз аға-інілерін өлім жазасына кесу керек. Алайда I Ахмет осы заңға бағынбаған алғашқы сұлтан болды. Сұлтанның осындай шешім қабылдауына тарихшылар әртүрлі себептер келтіреді:
[[1595 жыл]]ы әкесі [[III Мехмет]], ал [[1603 жыл]]ы ағасы [[I Ахмет]] таққа отырды. [[II Мехмет]] енгізген Фатих заңы бойынша елде сұлтанаралыққа жол бермеу үшін таққа отырған сұлтан өз аға-інілерін өлім жазасына кесу керек. Алайда I Ахмет осы заңға бағынбаған алғашқы сұлтан болды. Сұлтанның осындай шешім қабылдауына тарихшылар әртүрлі себептер келтіреді:
36-жол: 36-жол:
* 2. I Ахметтің баласыз болуы. Шынымен де, Ахмет таққа отырғанда баласыз болған, алайда ол бұл жетіспеушілікті тез арада жойды: [[1604 жыл]]дың [[3 қараша]]сында сұлтанның бірінші баласы Осман (келешектегі [[II Осман]]) дүниеге келді. Егер де Ахмет тек өзінің баласыз екенін ескеріп, інісі Мұстафаны өлтірмесе, онда ол Осман туған кезінде Мұстафаны өлтіру керек еді. Сонда да Ахмет өз інісін өлім жазасына кеспеді.
* 2. I Ахметтің баласыз болуы. Шынымен де, Ахмет таққа отырғанда баласыз болған, алайда ол бұл жетіспеушілікті тез арада жойды: [[1604 жыл]]дың [[3 қараша]]сында сұлтанның бірінші баласы Осман (келешектегі [[II Осман]]) дүниеге келді. Егер де Ахмет тек өзінің баласыз екенін ескеріп, інісі Мұстафаны өлтірмесе, онда ол Осман туған кезінде Мұстафаны өлтіру керек еді. Сонда да Ахмет өз інісін өлім жазасына кеспеді.


I Ахмет өз інісін өлтермесе де, оған бостандық бермей, Топқапы сарайындағы кафес павильонында өліміне дейін қамап отырды. [[1617 жыл]]дың [[22 қараша]]сында I Ахмет [[бөрітпе сүзек]] ауруынан қайтыс болды. I Ахметте ересек бала болмаған соң, тақ I Мұстафаға бұйырды.
I Ахмет өз інісін өлтермесе де, оған бостандық бермей, Топқапы сарайындағы кафесте өліміне дейін қамап отырды. [[1617 жыл]]дың [[22 қараша]]сында I Ахмет [[бөрітпе сүзек]] ауруынан қайтыс болды. I Ахметте ересек бала болмаған соң, тақ I Мұстафаға бұйырды.

[[Сурет:I Mustafa (cropped).jpg|thumb|left|200px|Телі Мұстафа]]


===Билеген жылдары===
Сарайда қоғамдық қатынастар I Мұстафаның психикалық күйін жақсартады деген үміт болды. Алайда сарайдағылардың ынтасы еш нәтижеге әкелген жоқ — сұлтан бұрынғыдай есі ауысқан болып қалды. Сұлтан өте оғаш болған: дуан кеңесінің отырысында уәзірлердің сәлделерін бастарынан жұлып, сақалдарынан тартып отыратын. Сонымен қатар оғаш сұлтан құстар мен балықтарға жем орнына тиындар лақтыруды ұнатқан. Бұл оқиғалар жайлы османлы тарихшысы Ибраһим Пешеуи былай айтады:
Сарайда қоғамдық қатынастар I Мұстафаның психикалық күйін жақсартады деген үміт болды. Алайда сарайдағылардың ынтасы еш нәтижеге әкелген жоқ — сұлтан бұрынғыдай есі ауысқан болып қалды. Сұлтан өте оғаш болған: дуан кеңесінің отырысында уәзірлердің сәлделерін бастарынан жұлып, сақалдарынан тартып отыратын. Сонымен қатар оғаш сұлтан құстар мен балықтарға жем орнына тиындар лақтыруды ұнатқан. Бұл оқиғалар жайлы османлы тарихшысы Ибраһим Пешеуи былай айтады:
{{Дәйексөз|Бұл жағдайды барлық мемлекеттік қайраткерлер мен халық көрді, және олар оның психикалық науқас екенін түсінді.}}
{{Дәйексөз|Бұл жағдайды барлық мемлекеттік қайраткерлер мен халық көрді, және олар оның психикалық науқас екенін түсінді.}}


Бірінші билеген жылдарында ([[1617 жыл|1617]]-[[1618 жыл|1618 жж.]]) I Мұстафа анасы Халиме сұлтан мен садрағзам Халил пашаның қолжаулығы ғана болатын. Есі ауысқан сұлтанға қанағаттанбаған әскер [[1618 жыл]]ы оны тақтан тайдырып, зынданға қамады. Ал келесі сұлтандық II Османға өтті. Алайда төрт жылдан соң, [[жаңа шерік]]тер ұйымдастырған төңкеріс кезінде II Осман өлтіріліп, тақ I Мұстафаға қайтадан бұйырды.
Бірінші билеген жылдарында ([[1617 жыл|1617]]-[[1618 жыл|1618]]) I Мұстафа анасы Халиме сұлтан мен садрағзам Дамат Халил пашаның қолжаулығы ғана болатын. Есі ауысқан сұлтанға қанағаттанбаған әскер [[1618 жыл]]ы оны тақтан тайдырып, зынданға қамады. Ал келесі сұлтандық II Османға өтті. Алайда төрт жылдан соң, [[жаңа шерік]]тер ұйымдастырған төңкеріс кезінде II Осман өлтіріліп, тақ I Мұстафаға қайтадан бұйырды.

Екінші билеген жылдарында да ([[1622 жыл|1622]]-[[1623 жыл|1623 жж.]]) I Мұстафа анасы Халиме сұлтан мен жаңа садрағзам Қара Дәуіт пашаның қолжаулығы болды. Сұлтанның психикалық науқастығы тіптен жоғарылады. I Мұстафа II Османның тірі екенін ойлап, оның бөмесіне есік қағып, өзін тақ салмағынан арылту үшін одан өзіне тақты қайтыруын сұрады.

Сол кездерде жаңа шеріктер мен сипахтарда жанжал туды, ал [[Кіші Азия|Анадолыда]] [[Эрзурум]] [[Беклер бегі|бейлербейі]] Абаза пашаның төңкерісі болды. Абаза паша II Османның өлімі үшін кек қайтарғысы келді. Төңкерісті тоқтату үшін Халиме сұлтан Қара Дәуіт пашаны өлім жазасына кесті. Алайда төңкерісшілер наразылықты тоқтатпай, [[1623 жыл]]дың [[мамыр]]ында Абаза паша 40-мыңдық әскерімен [[Анкара]]ны қоршауға алды. Билікте төрт садрағзам бір-бірін ауыстырып отырды. Ақырында, садрағзамдық Кеманкеш Қара Әли пашаға өтті. Ол Халиме сұлтанды баласын тақтан босатуға көндірді. Халиме сұлтан баласы I Мұстафаның өмірін сақтау шартымен пашаға келісім берді. I Ахмет пен Көсем сұлтанның 11 жасар баласы [[IV Мұрат]] келесі сұлтан болды. I Мұстафа қайтадан кафеске қамалып, өліміне дейін сонда отырып шықты. [[1639 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ында I Мұстафа өз ажалымен қайтыс болды. Бұрынғы сұлтан мәйіті он жеті сағат жайбарақат жатты, тек содан кейін ғана оны еш сый-құрметсіз [[Айя София|Әулие Софья мешітінің]] қасындағы арнайы жерлейтін жерде жерледі<ref>http://turkcinema.tv/serial-velikolepniy-vek/sultan-mustafa-i.html/ Сұлтан I Мұстафа</ref>.


Екінші билеген жылдарында да ([[1622 жыл|1622]]-[[1623 жыл|1623]]) I Мұстафа анасы Халиме сұлтан мен жаңа садрағзам Қара Дәуіт пашаның қолжаулығы болды. Сұлтанның психикалық науқастығы тіптен жоғарылады. I Мұстафа II Османның тірі екенін ойлап, оның бөлмесіне есік қағып, өзін тақ салмағынан арылту үшін одан өзіне тақты қайтыруын сұрады.
==Суреттері==
<gallery mode="traditional" widths="px" heights="px">
Сурет:I Mustafa (cropped).jpg


Сол кездерде [[жаңа шерік]]тер мен [[сыпай]]ларда жанжал туды, ал [[Кіші Азия|Анадолыда]] [[Эрзурум]] [[Беклер бегі|бейлербейі]] Абаза Мехмет пашаның төңкерісі басталды. Абаза Мехмет паша II Османның өлімі үшін кек қайтарғысы келді. Төңкерісті тоқтату үшін Халиме сұлтан Қара Дәуіт пашаны өлім жазасына кесті. Алайда төңкерісшілер наразылықты тоқтатпай, [[1623 жыл]]дың [[мамыр]]ында Абаза Мехмет паша 40-мыңдық әскерімен [[Анкара]]ны қоршауға алды. Билікте төрт садрағзам бір-бірін ауыстырып отырды. Ақырында, садрағзамдық Кеманкеш Қара Әли пашаға өтті. Ол Халиме сұлтанды баласын тақтан босатуға көндірді. Халиме сұлтан баласы I Мұстафаның өмірін сақтау шартымен пашаға келісім берді. I Ахмет пен [[Көсем сұлтан]]ның 11 жасар баласы [[IV Мұрат]] келесі сұлтан болды. I Мұстафа қайтадан кафеске қамалып, өліміне дейін сонда отырып шықты. [[1639 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ында I Мұстафа өз ажалымен қайтыс болды. Бұрынғы сұлтан мәйіті он жеті сағат жайбарақат жатты, тек содан кейін ғана оны еш сый-құрметсіз [[Айя София|Әулие Софья мешітінің]] қасындағы Мұстафаға арнайы салынған мазарда жерде жерледі<ref>http://turkcinema.tv/serial-velikolepniy-vek/sultan-mustafa-i.html/ Сұлтан I Мұстафа</ref>.
</gallery>


==Садрағзамдары==
==Садрағзамдары==
64-жол: 59-жол:
| 74
| 74
| Дамат Халил паша
| Дамат Халил паша
| [[22 қараша]] [[1617 жыл]] — [[26 ақпан]] [[1618 жыл]]
| [[22 қараша]] [[1617 жыл|1617]] — [[26 ақпан]] [[1618 жыл|1618]]
| 3 ай
| 3 ай
|-
|-
| 80
| 80
| Қара Дәуіт паша
| Қара Дәуіт паша
| [[20 мамыр]] [[1622 жыл]] — [[13 маусым]] [[1622 жыл]]
| [[20 мамыр]] [[1622 жыл|1622]] — [[13 маусым]] [[1622 жыл|1622]]
| 1 ай
| 1 ай
|-
|-
| 81
| 81
| Мере Құсайын паша
| Мере Құсайын паша
| [[13 маусым]] [[1622 жыл]] — [[8 тамыз]] [[1622 жыл]]
| [[13 маусым]] [[1622 жыл|1622]] — [[8 тамыз]] [[1622 жыл|1622]]
| 1 ай
| 1 ай
|-
|-
| 82
| 82
| Лефкелі Мұстафа паша
| Лефкелі Мұстафа паша
| [[8 тамыз]] [[1622 жыл]] — [[21 қыркүйек]] [[1622 жыл]]
| [[8 тамыз]] [[1622 жыл|1622]] — [[21 қыркүйек]] [[1622 жыл|1622]]
| 1 ай
| 1 ай
|-
|-
| 83
| 83
| Гүржі Хадым Мехмет паша
| Гүржі Хадым Мехмет паша
| [[21 қыркүйек]] [[1622 жыл]] — [[5 ақпан]] [[1623 жыл]]
| [[21 қыркүйек]] [[1622 жыл|1622]] — [[5 ақпан]] [[1623 жыл|1623]]
| 5 ай
| 5 ай
|-
|-
| 84
| 84
| Мере Құсайын паша
| Мере Құсайын паша
| [[5 ақпан]] [[1623 жыл]] — [[30 тамыз]] [[1623 жыл]]
| [[5 ақпан]] [[1623 жыл|1623]] — [[30 тамыз]] [[1623 жыл|1623]]
| 6 ай
| 6 ай
|-
|-
| 85
| 85
| Кеманкеш Қара Әли паша
| Кеманкеш Қара Әли паша
| [[30 тамыз]] [[1623 жыл]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл]]
| [[30 тамыз]] [[1623 жыл|1623]] — [[10 қыркүйек]] [[1623 жыл|1623]]
| 1 ай
| 1 ай
|}
|}


==Өнерде==
==Өнерде==
* {{flagicon|Turkey}} «'''[[Ғаламат ғасыр: Көсем дәуірі]]'''» телехикаясы ([[2015 жыл|2015]]-қ.у., I Мұстафа рөлінде — Боран Құзым)
* {{flagicon|Түркия}} «'''[[Ғаламат ғасыр: Көсем дәуірі]]'''» телехикаясы ([[2015 жыл|2015]]-қ.у., I Мұстафа рөлінде — Боран Құзым)


== Дереккөздер ==
==Дереккөздер==
{{дереккөздер}}
{{дереккөздер}}



11:34, 2017 ж. ақпанның 19 кезіндегі нұсқа

I Мұстафа
مصطفى اول
Мүміндер әмірі
Екі киелі қаланың қызметкері
I Мұстафа
Лауазымы
Ту
Ту
Османлы мемлекетінің 15-ші сұлтаны
Ислам халифатының 80-ші халифі
20 мамыр 162210 қыркүйек 1623
Ізашары II Осман
Ізбасары IV Мұрат
Ту
Ту
Османлы мемлекетінің 15-ші сұлтаны
Ислам халифатының 80-ші халифі
22 қараша 161726 ақпан 1618
Ізашары I Ахмет
Ізбасары II Осман
Өмірбаяны
Діні Ислам
Дүниеге келуі 1591
Маниса,
Османлы мемлекеті
Қайтыс болуы 20 қаңтар 1639 (48 жас)
Константиние,
Османлы мемлекеті
Жерленді I Мұстафа мазары, Ыстамбұл
Әкесі III Мехмет
Анасы Халиме сұлтан
Қолтаңбасы Қолтаңбасы

Телі I Мұстафа (осман. مصطفى اول‎ — Mustafa-i evvel, түр. Deli I. Mustafa; 159120 қаңтар 1639) — Османлы мемлекетінің 15-ші сұлтаны, Ислам халифатының 80-ші халифі.

Өмірбаяны

I Мұстафа 1591 жылы Манисада дүниеге келді.

1595 жылы әкесі III Мехмет, ал 1603 жылы ағасы I Ахмет таққа отырды. II Мехмет енгізген Фатих заңы бойынша елде сұлтанаралыққа жол бермеу үшін таққа отырған сұлтан өз аға-інілерін өлім жазасына кесу керек. Алайда I Ахмет осы заңға бағынбаған алғашқы сұлтан болды. Сұлтанның осындай шешім қабылдауына тарихшылар әртүрлі себептер келтіреді:

  • 1. I Мұстафаның есі ауысқаны. Оның есі ауысқанымен, бұл оған сұлтан болуға еш кедергі жасамады. Себебі, Ахмет өз билеген жылдарының басында шешек ауруымен сырқаттанып, кейбір уәзірлер сұлтанның өліміне сенімді болып, Мұстафаны, есі ауысқанына қарамастан, таққа отырғызу үшін Топқапы сарайына шақырды.
  • 2. I Ахметтің баласыз болуы. Шынымен де, Ахмет таққа отырғанда баласыз болған, алайда ол бұл жетіспеушілікті тез арада жойды: 1604 жылдың 3 қарашасында сұлтанның бірінші баласы Осман (келешектегі II Осман) дүниеге келді. Егер де Ахмет тек өзінің баласыз екенін ескеріп, інісі Мұстафаны өлтірмесе, онда ол Осман туған кезінде Мұстафаны өлтіру керек еді. Сонда да Ахмет өз інісін өлім жазасына кеспеді.

I Ахмет өз інісін өлтермесе де, оған бостандық бермей, Топқапы сарайындағы кафесте өліміне дейін қамап отырды. 1617 жылдың 22 қарашасында I Ахмет бөрітпе сүзек ауруынан қайтыс болды. I Ахметте ересек бала болмаған соң, тақ I Мұстафаға бұйырды.

Телі Мұстафа

Сарайда қоғамдық қатынастар I Мұстафаның психикалық күйін жақсартады деген үміт болды. Алайда сарайдағылардың ынтасы еш нәтижеге әкелген жоқ — сұлтан бұрынғыдай есі ауысқан болып қалды. Сұлтан өте оғаш болған: дуан кеңесінің отырысында уәзірлердің сәлделерін бастарынан жұлып, сақалдарынан тартып отыратын. Сонымен қатар оғаш сұлтан құстар мен балықтарға жем орнына тиындар лақтыруды ұнатқан. Бұл оқиғалар жайлы османлы тарихшысы Ибраһим Пешеуи былай айтады:

« Бұл жағдайды барлық мемлекеттік қайраткерлер мен халық көрді, және олар оның психикалық науқас екенін түсінді. »

Бірінші билеген жылдарында (1617-1618) I Мұстафа анасы Халиме сұлтан мен садрағзам Дамат Халил пашаның қолжаулығы ғана болатын. Есі ауысқан сұлтанға қанағаттанбаған әскер 1618 жылы оны тақтан тайдырып, зынданға қамады. Ал келесі сұлтандық II Османға өтті. Алайда төрт жылдан соң, жаңа шеріктер ұйымдастырған төңкеріс кезінде II Осман өлтіріліп, тақ I Мұстафаға қайтадан бұйырды.

Екінші билеген жылдарында да (1622-1623) I Мұстафа анасы Халиме сұлтан мен жаңа садрағзам Қара Дәуіт пашаның қолжаулығы болды. Сұлтанның психикалық науқастығы тіптен жоғарылады. I Мұстафа II Османның тірі екенін ойлап, оның бөлмесіне есік қағып, өзін тақ салмағынан арылту үшін одан өзіне тақты қайтыруын сұрады.

Сол кездерде жаңа шеріктер мен сыпайларда жанжал туды, ал Анадолыда Эрзурум бейлербейі Абаза Мехмет пашаның төңкерісі басталды. Абаза Мехмет паша II Османның өлімі үшін кек қайтарғысы келді. Төңкерісті тоқтату үшін Халиме сұлтан Қара Дәуіт пашаны өлім жазасына кесті. Алайда төңкерісшілер наразылықты тоқтатпай, 1623 жылдың мамырында Абаза Мехмет паша 40-мыңдық әскерімен Анкараны қоршауға алды. Билікте төрт садрағзам бір-бірін ауыстырып отырды. Ақырында, садрағзамдық Кеманкеш Қара Әли пашаға өтті. Ол Халиме сұлтанды баласын тақтан босатуға көндірді. Халиме сұлтан баласы I Мұстафаның өмірін сақтау шартымен пашаға келісім берді. I Ахмет пен Көсем сұлтанның 11 жасар баласы IV Мұрат келесі сұлтан болды. I Мұстафа қайтадан кафеске қамалып, өліміне дейін сонда отырып шықты. 1639 жылдың 20 қаңтарында I Мұстафа өз ажалымен қайтыс болды. Бұрынғы сұлтан мәйіті он жеті сағат жайбарақат жатты, тек содан кейін ғана оны еш сый-құрметсіз Әулие Софья мешітінің қасындағы Мұстафаға арнайы салынған мазарда жерде жерледі[1].

Садрағзамдары

Есімі Қызмет атқарған мерзімі Уақыты
74 Дамат Халил паша 22 қараша 161726 ақпан 1618 3 ай
80 Қара Дәуіт паша 20 мамыр 162213 маусым 1622 1 ай
81 Мере Құсайын паша 13 маусым 16228 тамыз 1622 1 ай
82 Лефкелі Мұстафа паша 8 тамыз 162221 қыркүйек 1622 1 ай
83 Гүржі Хадым Мехмет паша 21 қыркүйек 16225 ақпан 1623 5 ай
84 Мере Құсайын паша 5 ақпан 162330 тамыз 1623 6 ай
85 Кеманкеш Қара Әли паша 30 тамыз 162310 қыркүйек 1623 1 ай

Өнерде

Дереккөздер

Ұлы Османлы Мемлекетінің сұлтандары
Ізашары
I Ахмет
II Осман
I Мұстафа
Бірінші рет сұлтандық етуі
22 қараша 161726 ақпан 1618
Екінші рет сұлтандық етуі
20 мамыр 162210 қыркүйек 1623
Ізбасары
II Осман
IV Мұрат
I Осман · Орхан · I Мұрат · I Баязит · Сұлтанаралық · I Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Мұрат · II Мехмет · II Баязит · I Сәлім · I Сүлеймен · II Сәлім · III Мұрат · III Мехмет · I Ахмет · I Мұстафа · II Осман · I Мұстафа · IV Мұрат · Ибраһим · IV Мехмет · II Сүлеймен · II Ахмет · II Мұстафа · III Ахмет · I Махмұт · III Осман · III Мұстафа · I Әбділхамит · III Сәлім · IV Мұстафа · II Махмұт · I Әбділмәжит · Әбділғазиз · V Мұрат · II Әбділхамит ·
V Мехмет · VI Мехмет · II Әбділмәжит (соңғы халиф)
Әулет · Шежіре · Санат