Іш сүзегі

Іш сүзегі – арнайы бактерия тудыратын, жедел түрде өршитін жұқпалы ауру. І. с-н алғаш сипаттап жазған француз дәрігерлері Ф.Бретанно (1813) және Ш.Луи (1829). Аурудың қоздырғышы – бактериялар су және топырақта 2 аптадай, жемістер мен көкөністерде 5 – 10 күндей, сары май мен етте 1 – 3 айға, қыздырғанда 50С-қа дейін өз тіршілігін жоймайды. Тек қайнатқанда ғана өледі. Ауру науқас адамнан, сондай-ақ бактерия тасушылар арқылы жұғады. Аурудың қоздырғышы қоршаған ортаға науқас адамның немесе бактерия тасушының зәрімен таралады. Қоздырғыш ауыз қуысы арқылы ащы ішектің лимфа түйіндеріне еніп, көбейіп, қанға өтеді. Ал өтпей, тіршілігін жойған қоздырғыштар организмге улы эндотоксин затын бөліп шығарады. Бұл улы заттар адамның жүрек-қантамыр және жүйке жүйесінің қызметіне зиян келтіреді. Аурудың жасырын кезеңі 3 – 25 (көбінесе 10 – 14) күнге созылады. Аурудың белгісі біртіндеп басталады. Алғашқы кезде адамда әлсіздік пайда болып, жұмысқа деген қабілеті нашарлайды. Ұйқысы бұзылып, дене қызуы 39 – 40С-қа дейін көтеріледі, басы ауырады. Ауру асқынғанда, адамнан күш кетіп, науқастың қозғалуға шамасы келмейді. Кейбір адамдар тіпті есінен айрылып, сандырақтай бастайды, галлюцинация пайда болады. Науқас адамның терісі құрғап, денесін ұстағанда ыстық болады, тілін сұр түсті қабық жабады. Іші кеуіп, үлкен дәретке отыруы қиындайды, бауыр мен көк бауырдың көлемі ұлғаяды. 8 – 9 күннен кейін науқастың кеудесінде және ішінде ақшыл қызыл түсті, мөлшері түйреуіштің басындай қызыл бөртпелер (розеолдар) пайда болады. Ауру 3 – 6 аптаға созылады. Аурудың диагнозын клиник. және эпидем. белгілеріне қарап қояды. Ауруды тек ауруханада емдейді, оны асқындырмау үшін науқастың күтіміне ерекше көңіл бөлініп, витамині мол тағамдар беріледі. Аурудың алдын алу үшін жеке бастың гигиенасын дұрыс сақтап, жемістер мен көкөністерді жуып жеу керек. Сүт және ет тағамдарын әбден пісіру қажет. І. с-нің эпидем. белгісіне қарай егу жұмысын жүргізеді.

Пайдаланылған cілтемелер