Біржан Қожағұлұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 1-жол: | 1-жол: | ||
[[File: Сурак.jpg |thumb| right| alt=A.| ''No image''.]] |
|||
'''Біржан сал''','''Біржан turiұлы''' (1834 - 1897ж. ) - атақты репер, [[сазгер]], [[әнші]], [[ақын]]. [[Көкшетау]] маңында, кедей шаруа отбасында туған. Жасынан ақындық, әншілік өнерге ден қойған. Жиырмаға келгенде өзі ән шығара бастаған. 1865ж Абаймен кездесіп, сазгерлік, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне әсер етті. |
|||
| ⚫ | '''Біржан Қожағұлұлы''' , (1834, [[Ақмола]] обл. [[Еңбекшілдер]] ауд. — 1897, сонда) — әнші, [[композитор]], [[ақын]]. Өз әкесінің аты [[Тұрлыбай]], ал [[Қожағұл]] Біржан салдың атасы. Бозбала кезінен ел арасында әншілігімен көзге түсіп, жасы жиырмаға таяған кезде ән шығара бастайды. Әнші-ақындардың қасына еріп той-думанның сәніне айналып, өз атына «сал» атауы қосарланып айтылатын болады. [[Шөже]], [[Салғара]], [[Толыбай]], [[Орынбай]], [[Нүркей]], [[Сегізсері]], [[Арыстан]] тәрізді өнер иелері — Біржан салдың ұстаздары. 1865 ж. [[Абай|Абаймен]] кездесуі Біржан салдың композиторлық, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне үлкен әсер етеді. Біржан сал қазақтың дәстүрлі әншілік өнерін, халық музыкасын жаңа белеске көтеріп, өз ән-өлеңдерімен толықтырған ірі тұлға. [[Жаяу Мұса]], [[Құлтума]], [[Ақан сері]], [[Балуан Шолақ]], [[Естай]], [[Үкілі Ыбырай]], [[Жарылғапберді]], т.б. арқаның атақты ақын-әншілері — Біржан салдың мектебінен өнеге алған өнерпаздар. Біздің заманға Біржан салдың 60-қа жуық әндері жеткен. Оның әндері нәзік сезімді, сұлулықты жырлаған сыршылдығымен қоса («[[Ғашығым]]», «[[Қаламқас]]», «[[Ләйлім шырақ]]», «[[Айтбай]]», «[[Ақтентек]]», т.б.), әлеум. мән-мазмұнымен де («[[Жанбота]]», «[[Адасқақ]]», «[[Көлбай — Жанбай]]», «[[Шідер]]», т.б.) құнды. Әндерінің тақырып аясы да өте кең. Әнші-ақынның шығарм. мұрасында жастыққа тән ғашықтық, достық, махаббат сезім-күйлері, серілік, салдықтың салты да, егделіктің уайым-мұңы да, қиянат пен зорлыққа, әділетсіздікке қарсы туған ашу-ыза, ащы уыт та, өмірдің баянсыздығын біліп, торығу, қайғы — бәрі де бар. Біржан салдың әндерінде сұлу қыз бен жүйрік ат сипаты үлкен орын алады. [[Сара]] ақынмен айтысы оны дарынды, суырыпсалма ақын ретінде дүйім елге танытты. Оның «[[Айтбай]]», «[[Адасқақ]]», «[[Жамбас сипар]]», «[[Жонып алды]]», «[[Алтын балдақ]]», «[[Көкек]]», «[[Жанбота]]», «[[Теміртас]]» сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классик. үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорынан орын алды. Біржан салдың муз. мұрасы бірнеше рет жинақ болып басылып шықты. [[Төлебаев|М.Төлебаев]] «Біржан — Сара» операсын жазды. 2009 ж. [[Біржан]] салдың 175 жылдық мерейтойы аталып өтілді. |
||
| ⚫ | |||
Біржанның алғашқы әндерінің бірі - ‘’Біржан сал’’(қазір ол туралы фильм түсірілуде). Оның шығармашылығы өзі өмір сүрген заманның әлеуметтік оқиғаларын, адамгершілік, ізгілік мәселелерін қорғайды. Біржанның ақындық, музыкалық өнерінен демократиялық бағыт анық көрініп тұрады. Біржанның “Ғашығым”, “Біржан сал”, «Сарыарқа», «Ақсақ киік», «Көбік шаш-қан», «Ақбай», [[«Адай»]] “Айтбай” сияқты әндері - оның шығармасындағы шоқтығы биік туындылар. |
|||
Біржан патриархаттық-феодалдық қоғамның озбырлығына асқақ әнімен қарсы тұрды. Біржанның “Жанбота” атты ыза-кекке толы өлеңі сол заманның азулы өкілдерін түйреуге бағытталды. |
|||
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref> |
|||
Біржан - дарынды ақын. Оның Сарамен айтысы - Біржанның суырыпсалма ақындық талантын елге танытты. Өнерге жалғыз болмаған Біржан маңайында талантты өнерпаздар топтасты, серіктесіп жүрді. Біржан мектебінен тәлім алып, қанат қаққандар ішінде [[Ақан сері]], [[Үкілі Ыбырай]], [[Балуан Шолақ]] сияқты дарынды дара тұлғалар болды. Біржанның қырыққа жуық әндері бізге жетіп отыр. |
|||
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref> |
|||
| ⚫ | Біржан |
||
Өмірінің соңғы кезінде ру арасындағы талас-тартыстар, ағайын ішінің кикілжіңі Біржан салдың жеке басына да қатты әсер еткен. Қиянатшылар тіпті оны «жынданды» деген лақап таратып, қол-аяғын байлап тастауға дейін барады. Аталмыш оқиға Біржан салдың «Теміртас» әнінде үлкен қасіретпен айтылады. Оның «Айтбай», «Адасқақ», «Жамбас сипар», «Жонып алды», «Алтын балдақ», «Көкек», «Жанбота»,«Я люблю тебя малышка», «Теміртас» сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классикалық үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорынан орын алды. Олар [[Ғаббас Айтбаев]], [[Қали Байжанов]], [[Әміре Қашаубаев]], [[Жүсіпбек Елебеков]], [[Манарбек Ержанов]], [[Қосымжан Бабақов]], [[Қуан Лекеров]], [[Мәжит Шалқаров]], [[Темірбек Арғынбаев]], [[Қайрат Байбосынов]], т.б. әншілердің орындауында ел арасына кең тарап, халық игілігіне айналды. Біржан салдың музыкалық мұрасы бірнеше рет жинақ болып басылып шықты. Мұқан Төлебаев «Біржан – Сара» операсын жазды. |
|||
<ref name = "source1">“Қазақ Энциклопедиясы”, II-том</ref> |
|||
| ⚫ | |||
<references/> |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{stub}} |
{{stub}} |
||
{{wikify}} |
{{wikify}} |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Санат:Сазгерлер]] |
|||
[[Санат:1834 жылы туғандар]] |
|||
[[ru:Биржан-сал]] |
|||
17:06, 2011 ж. маусымның 18 кезіндегі нұсқа
Біржан Қожағұлұлы , (1834, Ақмола обл. Еңбекшілдер ауд. — 1897, сонда) — әнші, композитор, ақын. Өз әкесінің аты Тұрлыбай, ал Қожағұл Біржан салдың атасы. Бозбала кезінен ел арасында әншілігімен көзге түсіп, жасы жиырмаға таяған кезде ән шығара бастайды. Әнші-ақындардың қасына еріп той-думанның сәніне айналып, өз атына «сал» атауы қосарланып айтылатын болады. Шөже, Салғара, Толыбай, Орынбай, Нүркей, Сегізсері, Арыстан тәрізді өнер иелері — Біржан салдың ұстаздары. 1865 ж. Абаймен кездесуі Біржан салдың композиторлық, әншілік, ақындық өнерінің дами түсуіне үлкен әсер етеді. Біржан сал қазақтың дәстүрлі әншілік өнерін, халық музыкасын жаңа белеске көтеріп, өз ән-өлеңдерімен толықтырған ірі тұлға. Жаяу Мұса, Құлтума, Ақан сері, Балуан Шолақ, Естай, Үкілі Ыбырай, Жарылғапберді, т.б. арқаның атақты ақын-әншілері — Біржан салдың мектебінен өнеге алған өнерпаздар. Біздің заманға Біржан салдың 60-қа жуық әндері жеткен. Оның әндері нәзік сезімді, сұлулықты жырлаған сыршылдығымен қоса («Ғашығым», «Қаламқас», «Ләйлім шырақ», «Айтбай», «Ақтентек», т.б.), әлеум. мән-мазмұнымен де («Жанбота», «Адасқақ», «Көлбай — Жанбай», «Шідер», т.б.) құнды. Әндерінің тақырып аясы да өте кең. Әнші-ақынның шығарм. мұрасында жастыққа тән ғашықтық, достық, махаббат сезім-күйлері, серілік, салдықтың салты да, егделіктің уайым-мұңы да, қиянат пен зорлыққа, әділетсіздікке қарсы туған ашу-ыза, ащы уыт та, өмірдің баянсыздығын біліп, торығу, қайғы — бәрі де бар. Біржан салдың әндерінде сұлу қыз бен жүйрік ат сипаты үлкен орын алады. Сара ақынмен айтысы оны дарынды, суырыпсалма ақын ретінде дүйім елге танытты. Оның «Айтбай», «Адасқақ», «Жамбас сипар», «Жонып алды», «Алтын балдақ», «Көкек», «Жанбота», «Теміртас» сияқты әндері дәстүрлі қазақ әндерінің классик. үлгілері ретінде қазақ мәдениетінің алтын қорынан орын алды. Біржан салдың муз. мұрасы бірнеше рет жинақ болып басылып шықты. М.Төлебаев «Біржан — Сара» операсын жазды. 2009 ж. Біржан салдың 175 жылдық мерейтойы аталып өтілді.
Пайдаланылған әдебиет
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |