Бұқтырма (бөген): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
{{Қорық аймақ | name =БҰҚТЫРМА БӨГЕНІ| image =Сурак.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Бұқтырма бөгені''' , [[Ертіс]] өз-нде, Шығыс [[Қазақстан]] обл. аумағында, [[Қалба]], [[Нарын]], [[Күршім]] жоталары аралығында орналасқан. [[Қазақстан]]дағы ең ірі [[бөген]]. Су айдыны 5940 км2, ұз. 600 км, ені 40 км, ең терең жері 80 м. Суының көл. 49,6 км3. Бөгеннің құрамына Қара Ертіс өз-нің атырауы, Зайсан көлі, Ақ Ертіс өз-нің бір бөлігі (бастауынан [[Серебрянск]] қ-на дейін), [[Бұқтырма]], [[Нарын]] өзендерінің төм. ағысы кіреді. Бұқтырма бөгенін толтыру 1960 жылдың сәуір айында басталып, 1962 ж. [[Ертіс]] өз-нің суы [[Зайсан]] көлімен қосылған соң біртұтас су айдынына айналды. Бұқтырма бөгенін су түбінің морфометриялық ерекшеліктеріне байланысты шартты түрде үшке бөлуге болады: жоғ. (көлдік), орта (таулы-аңғарлық) және төм. (таулық) бөліктер. Су деңгейі мамыр айының бас кезінде көтеріле бастайды да, тамызда ең жоғ. биіктігіне жетеді. Қыркүйек айынан сәуірге дейінгі мерзімде су деңгейінің көп жылдық ауытқуы 5,0 м-ге жетсе, маусымдық тербелісі – 1,3 – 3,8 м аралығында болады. Суы тұщы. Минералд. 0,05 – 0,14 г/л, жұмсақ, хим. құрамы – гидрокарбонатты кальцийлі. Бөгенде фитопланктонның 280, зоопланктонның 260 түрі кездеседі. Сазан, табан, көксерке, омуль, шармай, ақ амур, [[бахтах]], т.б. [[балықтар]] өседі. Жылына орта есеппен 8 – 9 мың т балық ауланады. Бұқтырма бөгеніндегі [[Өскемен]], Бұқтырма [[СЭС]]-тері Шығыс Қазақстан обл-ның аудандарын электр энергиясымен қамтамасыз етеді. Көктемде бөгеннен жіберілген су [[Павлодар]], [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан облыс]]тарының жүздеген мың га егісі мен шабындықтарын суландырады. [[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]
{{Қорық аймақ | name =БҰҚТЫРМА БӨГЕНІ| image =Сурак.jpg|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Бұқтырма бөгені''' , [[Ертіс]] өзенінде, Шығыс [[Қазақстан]] облысы аумағында, [[Қалба]], [[Нарын]], [[Күршім]] жоталары аралығында орналасқан. [[Қазақстан]]дағы ең ірі [[бөген]]. Су айдыны 5940 км2, ұз. 600 км, ені 40 км, ең терең жері 80 м. Суының көл. 49,6 км3. Бөгеннің құрамына Қара Ертіс өзенінің атырауы, Зайсан көлі, Ақ Ертіс өзенінің бір бөлігі (бастауынан [[Серебрянск]] қаласына дейін), [[Бұқтырма]], [[Нарын]] өзендерінің төменгі ағысы кіреді. Бұқтырма бөгенін толтыру 1960 жылдың сәуір айында басталып, 1962 ж. [[Ертіс]] өзенінің суы [[Зайсан]] көлімен қосылған соң біртұтас су айдынына айналды. Бұқтырма бөгенін су түбінің морфометриялық ерекшеліктеріне байланысты шартты түрде үшке бөлуге болады: жоғарғы (көлдік), орта (таулы-аңғарлық) және төменгі (таулық) бөліктер. Су деңгейі мамыр айының бас кезінде көтеріле бастайды да, тамызда ең жоғарғы биіктігіне жетеді. Қыркүйек айынан сәуірге дейінгі мерзімде су деңгейінің көп жылдық ауытқуы 5,0 м-ге жетсе, маусымдық тербелісі – 1,3 – 3,8 м аралығында болады. Суы тұщы. Минералдылығы 0,05 – 0,14 г/л, жұмсақ, хим. құрамы – гидрокарбонатты кальцийлі. Бөгенде фитопланктонның 280, зоопланктонның 260 түрі кездеседі. Сазан, табан, көксерке, омуль, шармай, ақ амур, [[бахтах]], т.б. [[балықтар]] өседі. Жылына орта есеппен 8 – 9 мың т балық ауланады. Бұқтырма бөгеніндегі [[Өскемен]], Бұқтырма [[СЭС]]-тері Шығыс Қазақстан облысының аудандарын электр энергиясымен қамтамасыз етеді. Көктемде бөгеннен жіберілген су [[Павлодар]], [[Шығыс Қазақстан облысы|Шығыс Қазақстан облыс]]тарының жүздеген мың га егісі мен шабындықтарын суландырады. [[Санат:Б]] [[Санат:Қазақстан табиғаты]]
==Пайдаланылған әдебиет==
==Пайдаланылған әдебиет==
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том
“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том

01:50, 2011 ж. маусымның 19 кезіндегі нұсқа

Үлгі:Қорық аймақ‎ Бұқтырма бөгені , Ертіс өзенінде, Шығыс Қазақстан облысы аумағында, Қалба, Нарын, Күршім жоталары аралығында орналасқан. Қазақстандағы ең ірі бөген. Су айдыны 5940 км2, ұз. 600 км, ені 40 км, ең терең жері 80 м. Суының көл. 49,6 км3. Бөгеннің құрамына Қара Ертіс өзенінің атырауы, Зайсан көлі, Ақ Ертіс өзенінің бір бөлігі (бастауынан Серебрянск қаласына дейін), Бұқтырма, Нарын өзендерінің төменгі ағысы кіреді. Бұқтырма бөгенін толтыру 1960 жылдың сәуір айында басталып, 1962 ж. Ертіс өзенінің суы Зайсан көлімен қосылған соң біртұтас су айдынына айналды. Бұқтырма бөгенін су түбінің морфометриялық ерекшеліктеріне байланысты шартты түрде үшке бөлуге болады: жоғарғы (көлдік), орта (таулы-аңғарлық) және төменгі (таулық) бөліктер. Су деңгейі мамыр айының бас кезінде көтеріле бастайды да, тамызда ең жоғарғы биіктігіне жетеді. Қыркүйек айынан сәуірге дейінгі мерзімде су деңгейінің көп жылдық ауытқуы 5,0 м-ге жетсе, маусымдық тербелісі – 1,3 – 3,8 м аралығында болады. Суы тұщы. Минералдылығы 0,05 – 0,14 г/л, жұмсақ, хим. құрамы – гидрокарбонатты кальцийлі. Бөгенде фитопланктонның 280, зоопланктонның 260 түрі кездеседі. Сазан, табан, көксерке, омуль, шармай, ақ амур, бахтах, т.б. балықтар өседі. Жылына орта есеппен 8 – 9 мың т балық ауланады. Бұқтырма бөгеніндегі Өскемен, Бұқтырма СЭС-тері Шығыс Қазақстан облысының аудандарын электр энергиясымен қамтамасыз етеді. Көктемде бөгеннен жіберілген су Павлодар, Шығыс Қазақстан облыстарының жүздеген мың га егісі мен шабындықтарын суландырады.

Пайдаланылған әдебиет

“Қазақ Энциклопедиясы”, ||-том

Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Бұқтырма_(бөген)&oldid=262413» бетінен алынған